پیام نشست پکن؛ حمایت از برنامه صلح آمیز هسته ای ایران

اسدالله افشار

مذاکرات سه جانبه ای که روزجمعه24 اسفند ماه سال جاری( 14 مارس 2025) در پکن در مورد برنامه هسته ای ایران برگزار شد، نقش منحصر به فرد چین را در حمایت از راه حل های سیاسی برای چالش های منطقه ای و بین المللی مورد توجه قرار داده است.

مائونینگ، سخنگوی وزارت امور خارجه چین پیش از این دیدار به خبرنگاران گفت: در شرایط کنونی، ما معتقدیم که همه طرف‌ها باید آرامش و خویشتنداری را حفظ کنند تا از تشدید اوضاع هسته‌ای ایران یا حتی حرکت به سمت رویارویی و درگیری اجتناب کنند.

به گزارش رسانه های چینی، دراین نشست ما ژائوسو معاون وزیر امور خارجه چین، سرگئی ریابکوف معاون وزیرامور خارجه روسیه و کاظم غریب آبادی معاون وزیرامورخارجه ایران حضورداشتند وبه گفته رسانه های چینی «در مورد موضوع هسته ای ایران و سایر موضوعات مورد علاقه تبادل نظر کردند».

ما ژائوسو، معاون وزیر امور خارجه چین پس از این دیدار به خبرنگاران گفت که سه طرف بر ضرورت پایان دادن به تمامی تحریم های یکجانبه غیرقانونی تاکید کردند. طرف های ذیربط باید برای از بین بردن ریشه های وضعیت فعلی تلاش کنند و تحریم ها، فشارها و تهدید به استفاده از زور را کنار بگذارند.

ما ژائوسو گفت که ما بر اهمیت قطعنامه 2231 شورای امنیت سازمان ملل متحد و جدول زمانی آن تاکید می کنیم و از همه طرف های مربوطه می خواهیم تا از اقداماتی که می تواند تنش ها را تشدید کند خودداری کنند و به طور مشترک جو و شرایط مطلوبی را برای تلاش های دیپلماتیک ایجاد کنند.

مفاد بیانیه مشترک نشست روز جمعه پکن

در بیانیه مشترکی که پس از نشست روز جمعه چین، روسیه و ایران منتشر شد، سه کشور توافق کردند که رایزنی و همکاری نزدیک خود را در آینده ادامه دهند.

سه کشور همچنین در مورد مسائل منطقه ای و بین المللی مورد علاقه مشترک تبادل نظر کردند و توافق کردند که هماهنگی خود را در سازمان های بین المللی و ترتیبات چندجانبه مانند بریکس و سازمان همکاری شانگهای حفظ و تقویت کنند.

در این بیانیه مشترک، سه کشور بر لزوم لغو تمامی تحریم‌های یکجانبه غیرقانونی تاکید کردند و تأکید کردند که تعامل و گفت‌وگوی سیاسی و دیپلماتیک بر اساس اصل احترام متقابل تنها گزینه قابل اجرا و عملی است.

چین و روسیه از مواضع ایران مبنی براینکه برنامه هسته ای آن منحصراً برای اهداف صلح آمیز است، استقبال کردند. علاوه بر این، آنها از تعهد ایران به پایبندی کامل به تعهداتش براساس معاهده منع اشاعه سلاح های هسته ای (NPT) و توافقنامه پادمان جامع استقبال کردند. علاوه بر این، مسکو و پکن بر لزوم احترام کامل به حق ایران برای استفاده صلح آمیز از انرژی هسته ای به عنوان کشور عضو معاهده NPT تأکید ورزیدند.

این نشست سه جانبه در پس زمینه خروج آمریکا از توافق هسته ای ایران در سال 2018 و ادامه فشار حداکثری دولت ترامپ بر ایران برگزار شد.

در بحبوحه اقدامات یکجانبه آمریکا و فشار شدید، چارچوب اولیه براساس سازمان ملل که بین ایران و سایر اعضای دائم شورای امنیت سازمان ملل متحد (UNSC) به اضافه آلمان به دست آمده است، نتوانسته به طور موثر عمل کند. به گفته کارشناسان، چین، روسیه وایران درحال بررسی مکانیسم‌های جدیدی برای جلوگیری از وخامت بیشتر موضوع هسته‌ای ایران و جستجوی راه‌حل دیپلماتیک هستند.

تلاش های چین

وانگ یی، عضو دفتر سیاسی کمیته مرکزی حزب کمونیست چین (CPC) و وزیر امور خارجه چین، با معاونان وزرای خارجه روسیه و ایران دیدار کرد. وانگ متعهد ماندن به چارچوب برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) را به عنوان مبنایی برای اجماع جدید پیشنهاد کرد.

وی گفت که پکن همچنان متعهد به حل و فصل مسالمت آمیز اختلافات از طریق ابزارهای سیاسی و دیپلماتیک است و با استفاده از زور و تحریم های غیرقانونی مخالف است.

وانگ افزود که کشورش متعهد به ایجاد توازن بین حقوق و مسئولیت‌ها است و رویکردی جامع به اهداف عدم اشاعه هسته‌ای و استفاده صلح‌آمیز از انرژی هسته‌ای دارد.

وانگ گفت:"چین امیدواراست که همه طرف ها درجهت مشخص مشترکی کار کنند و گفتگو و مذاکره را هر چه زودتر از سر بگیرند. ایالات متحده باید صداقت سیاسی خود را نشان دهد و در یک تاریخ اولیه به مذاکرات بازگردد."

وانگ خاطرنشان کرد که چین به رویکرد گام به گام و متقابل متعهد است و از طریق مشورت به دنبال اجماع است. تاریخ ثابت کرده است که اقدام از موضع قدرت به کلید حل مسائل دشوار منجر نمی شود.

وانگ گفت که حفظ اصل احترام متقابل تنها راه مناسب برای یافتن بزرگترین زمینه مشترک است که نگرانی‌های مشروع همه طرف‌ها و دستیابی به راه‌حلی را برآورده می‌کند که انتظارات جامعه بین‌المللی را برآورده کند.

وانگ مخالفت خود را با فشار و مداخله شورای امنیت سازمان ملل متحد (UNSC) اعلام و اظهار داشت:« در شرایط کنونی، مداخله عجولانه شورای امنیت سازمان ملل متحد کمکی به ایجاد اعتماد یا رفع اختلافات میان طرف های مربوطه نخواهد کرد. راه‌اندازی مکانیسم بازپس‌گیری، سال‌ها تلاش دیپلماتیک را خنثی می‌کند و باید با احتیاط رفتار شود.»

وزیرامور خارجه چین در ادامه تصریح کرد که کشور آسیای شرقی همچنان به چارچوب توافق هسته ای 2015 موسوم به برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) به عنوان پایه ای برای ایجاد اجماع جدید متعهد است.

مائو نینگ، سخنگوی وزارت امور خارجه چین روز جمعه در پاسخ به سوالی درباره تاثیراین نشست برای از سرگیری گفت‌وگو و مذاکره و چشم‌انداز راه‌حل سیاسی و دیپلماتیک پرونده هسته‌ای ایران، گفت: موضوع هسته‌ای ایران با وضعیتی جدی مواجه شده و بار دیگربرسردوراهی قرارگرفته است. نشست پکن تلاش مفیدی از سوی چین، روسیه و ایران برای پیشبرد حل و فصل موضوع هسته ای ایران است.

مائونینگ افزود: چین آماده همکاری با سایرطرف‌ها برای یک راه‌حل عادلانه، متعادل و پایدار برای موضوع هسته‌ای ایران، حمایت از رژیم بین‌المللی منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای و ترویج صلح و ثبات بین‌المللی و منطقه‌ای است.

لیوژونگمین،استاد انستیتوی مطالعات خاورمیانه دانشگاه مطالعات بین‌المللی شانگهای،روزجمعه به گلوبال تایمز گفت که آخرین گفتگوی چین، روسیه و ایران در حال حاضر تنها آغاز راه است و اشاره کرد که این نشست می‌تواند به عنوان بخشی از اقدامات کنترل خسارت با هدف جلوگیری از تشدید بیشتر موضوع هسته‌ای ایران تلقی شود.

بازگشت ترامپ و از سرگیری کمپین«فشار حداکثری» علیه ایران

دونالدترامپ، رئیس جمهورایالات متحده، اززمان بازگشت به کاخ سفیددر20 ژانویه،کمپین«فشار حداکثری» خود علیه ایران را از سر گرفته است. او از خزانه داری آمریکا خواسته است که تحریم هایی را علیه تهران، افزایش و اعمال و آن ها را اجرا نماید.

هفته گذشته، ترامپ لفاظی‌های ضد ایرانی خود را تشدید کرد و گفت: «دو راه می‌توان با ایران مدیریت کرد: نظامی یا توافق کنیم. من ترجیح می‌دهم معامله کنم، زیرا به دنبال صدمه زدن به ایران نیستم.»!

کمپین "فشار حداکثری" ترامپ در سال 2018 پس از خروج وی از برجام در اولین دوره ریاست جمهوری وی آغاز شد.

کارزاربعدی شامل اعمال مجددوتشدید تحریم‌های ضدایرانی بودکه براساس برجام درازای محدودیت‌هایی بر فعالیت‌های هسته‌ای ایران برداشته شده بود.

خروج یکجانبه واشنگتن از برجام و بازگرداندن تحریم ها حتی از سوی مقامات دولت جو بایدن، رئیس جمهور سابق، به عنوان یک سیاست شکست خورده توصیف شده است.

فاکس نیوز روز پنجشنبه23 اسفند ماه( 13 مارس 2025) گفت که دولت ترامپ همچنین دیدار چین، روسیه و ایران را کم اهمیت جلوه داده است، در حالی که ترامپ پیشنهاد کرده است «شاید پکن، مسکو و تهران درباره کاهش تنش گفتگو کنند».

مقامات و مسئولان ایران تأکید کرده اند که تحت فشار و تهدید با آمریکا مذاکره نخواهند کرد.

اگر کسی اقدامی کند ایران قاطعانه پاسخ می دهد

حضرت آیت‌الله خامنه‌ای رهبر معظم انقلاب اسلامی رهبرمعظم انقلاب اسلامی عصر روز چهارشنبه 22 اسفند ماه در دیدار هزاران نفر از دانشجویان سراسر کشور و فعالان تشکل‌های سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و گروه‌های جهادی دانشجویی، در هشداری شدید به آمریکا گفتند: « اگر آمریکا و عواملش حرکت غلطی بکنند، خودشان بیشتر ضربه خواهند خورد. البته ما دنبال جنگ نیستیم، چرا که جنگ چیز خوبی نیست اما اگر کسی اقدامی کند قاطعانه جواب می‌دهیم.»

رهبر معظم انقلاب در همین سخنرانی ارزشمند خود، تهدید آمریکا به نظامی‌گری را غیرعاقلانه دانستند و تأکید کردند: «تهدید به زدن ضربه و ایجاد جنگ یک مسئله یکطرفه نیست و ایران قادر است ضربه متقابل وارد کند و قطعاً این کار را خواهد کرد.»

رهبر معظم انقلاب با اشاره به حرف‌های آمریکایی‌ها که می‌گویند «نمی‌گذاریم ایران به سلاح هسته‌ای دست یابد»، گفتند:« اگر می‌خواستیم سلاح هسته‌ای تولید کنیم،‌ آمریکا نمی‌توانست جلوی ما را بگیرد؛ علت اینکه سلاح هسته‌ای نداریم و دنبال آن هم نیستیم این است که خودمان به دلایلی که قبلاً گفته شده، این نوع سلاح را نمی‌خواهیم.»

مقام معظم رهبری در این سخنرانی مهم با اشاره به کسانیکه در داخل مدام می‌گویند «چرا پشت میز مذاکره نمی‌رویم؟»، مدبرانه و حکیمانه بیان داشتند:« مذاکره با این دولت آمریکا، نه تنها تحریم را رفع نمی‌کند بلکه باعث کورشدن گره تحریم‌ها و افزایش فشار‌ها می‌شود و به مطالبات و زیاده‌خواهی جدید امکان مطرح شدن می‌دهد.»

اعتراض شدید ایران به نشست تحریک آمیز شورای امنیت سازمان ملل متحد

ایران همچنین نشست اخیر شورای امنیت سازمان ملل متحد درباره برنامه هسته‌ای خود را که به درخواست آمریکا برگزار شد، محکوم کرده است.

امیر سعیدایروانی، سفیر ایران در سازمان ملل در واکنش به نشست چهارشنبه اظهارداشت: این یک بحث مشروع در مورد عدم اشاعه نیست، بلکه یک مانور سیاسی آشکار و سوء استفاده از شورای امنیت برای پیشبرد برنامه های از پیش تعیین شده است. ما به شدت به این نشست تحریک آمیز و بی دلیل اعتراض داریم.

در حال حاضر، در حالی که ایالات متحده در تلاش برای تحمیل قانون جنگل است، تعامل دیپلماتیک چین، که نمونه آن مذاکرات جمعه در پکن است، تعهد این کشور به چندجانبه گرایی و ثبات بین المللی را نشان می دهد. علاوه بر این، چین به طور مداوم به تلاش‌های صلح و ثبات، به‌ویژه در غرب آسیا کمک کرده است.

نماینده چین در سازمان ملل پیش از نشست شورای امنیت سازمان ملل که در گزارش رسانه‌ای نقل شده اظهار داشته؛ همچنان امیدوار یم که ما بتوانیم از زمان محدودی که قبل از تاریخ پایان فسخ در اکتبر سال جاری در اختیار داریم استفاده کنیم تا بتوانیم یک توافق جدید داشته باشیم تا برنامه جامع اقدام مشترک، معروف به توافق هسته‌ای ایران، حفظ شود.

به گزارش رویترز، فو گفت: «اعمال حداکثر فشار بر یک کشور خاص، به هدف دست نخواهد یافت.

وی خاطرنشان نمود: ایالات متحده برخی از خواسته های بسیار غیرواقعی را کاملاً مبتنی بر منافع خود در مورد موضوعات کانون جهانی از جمله موضوع هسته ای ایران مطرح کرده است که منجر به از بین رفتن اجماع اصلی، بنیاد و مکانیسم های پیرامون این موضوعات از قبل پیچیده بین المللی شده است.

او گفت: در این زمینه، جامعه بین‌الملل با چالش جستجوی راه‌حل‌ها و رویکردهای جدید مواجه است و نباید اجازه دهد اقدامات یکجانبه آمریکا تمام اجماع و مکانیسم‌ها را در مورد موضوعات کانون بین‌المللی تضعیف کند.

وی افزود؛ اگر طرف های دیگر، به جز ایالات متحده، بتوانند اجماع را حفظ کنند، این به نوبه خود فشاری بر ایالات متحده وارد می کند.

شایان ذکر است که در سال 2023، چین نقشی کلیدی در میانجیگری برای نزدیکی ایران و عربستان سعودی ایفا کرد.

در ژوئیه سال گذشته، حماس و فتح در راستای تلاش برای حل و فصل اختلافات خود، قراردادی با میانجی گری چین در پکن امضا کردند. مقامات این گروه های فلسطینی پس از گفتگوهای آشتی که شامل ده ها جناح فلسطینی دیگر نیز بود، با وزیر خارجه چین دیدار کردند.

در حال حاضر، موقعیت چین به عنوان یک میانجی جهانی در میان کاهش نفوذ ایالات متحده در صحنه بین المللی به منصه ظهور رسیده است.[1]

دو رویکرد برای حل موضوع هسته ای ایران وجود دارد

سان دگانگ، مدیر مرکز مطالعات خاورمیانه در دانشگاه فودان، روز جمعه به گلوبال تایمز گفت که اساساً دو رویکرد برای حل آن وجود دارد.

یک رویکرد، استراتژی ایالات متحده است که بر فشار شدید تکیه دارد، همانطور که در دولت ترامپ پس از خروج ایالات متحده از توافق مشاهده شد. سان خاطرنشان کرد که این امر ایران را به سرعت بخشیدن به فرآیند غنی‌سازی اورانیوم خود و افزایش خطر گسترش سلاح‌های هسته‌ای سوق داد.

سان با اشاره به اینکه چین نقش کلیدی را در این فرآیند ایفا کرد، گفت: با این حال، رویکرد دیگر قطعنامه دیپلماتیک چندجانبه است که در یک دهه پیش در توافق هسته‌ای اولیه ایران مؤثر واقع شد، جایی که همه طرف‌ها درگیر گفت‌وگو بودند، ضمن کنار گذاشتن اختلافات، به دنبال زمینه‌های مشترک بودند و در نهایت بر سر توافق هسته‌ای به اجماع رسیدند.

شنبه: 25 / 12 / 1403- 14 رمضان المبارک 1446- 15مارس 2025

1- Saei. Shahrokh. China, Russia affirm Iran's peaceful nuclear program. Translator and author: Asadollah Afshar. Tehrantimes/ Friday : March 14, 2025 - 22:12