ارتباط مسایل انسان شناختی با اصول بنیادین دین

اسدالله افشار

ای نسخه اسرار الهی که تویی

و ای آینه جمال شاهی که تویی

بیرون ز تو نیست هرچه در عالم هست

از خود بطلب آن چه خواهی که تویی

از آن جا که رسالت دین و معارف الهی معرفی حقیقت انسان و جهان هستی می باشد، مسایل انسان شناختی با اصول بنیادین دین؛ همچون: خداشناسی، نبوت و معاد و تبیین احکام اجتماعی اسلام و مسایل اخلاقی پیوندی ناگسستنی دارد. به اختصار می توان گفت:

1. خداشناسی وانسان شناسی: تنها چیزی که انسان به آن معرفت حضوری دارد، نفس خویش است که اگر آدمی بتواند حقیقت وجود خود را درک کند و بشناسد، از درک و شهود خداوند منفک نخواهد شد؛ زیرا مخلوقات آینه و مرآت صفات حق می باشند، صفاتی؛ همچون: علم، قدرت، اراده، حیات و ... در مخلوقات، نشان از آن دارد که مبدء و منشأ اصلی موجودات، کمالات اعلا را دارا است.

وخداوند متعال نیز می فرماید:"وَفِی أنفُسِکُمْ أفَلاَ تُبْصِرُونَ: و در خود شما؛ پس مگرنمی بینید؟"[1] بدون شک انسان اعجوبه عالم هستی است.پیامبر گرامی اسلام(ص) فرمود:" مَن عَرَفَ نَفْسَه فَقَدْ عَرَفَ ربّه:کسی که خویش را بشناسد،خدایش راشناخته است."[2] آری خودشناسی درتمام مراحل، راه خداشناسی است.

مقصود از شناخت نفس نیز فقط شناخت هیکل جسمانی و قوای طبیعی و اصل و نسب نیست، بلکه کسی که مخلوقیت و مربوبیت خود را شناخت و خود را آیت وجود حق تعالی و مظهر صفات الهی دانست، به قدر دلالت وجود خویش و معلوماتش، خدای خود را نیز خواهد شناخت.

2. نبوت و انسان شناسی: هر پیامبری که از جانب خدا مبعوث می شود از قدرت و نیروی خارق العاده برخوردار است که از طریق وحی با ریشه و مبدء هستی اتصال پیدا می کند؛ حال اگر در انسان شناسی اثبات نشود که انسان توانایی ارتباط مستقیم با خداوند و ارتباط غیر مستقیم از طریق فرشتگان را دارد، چگونه می توان از وحی و پیامبری سخن به میان آورد؟!

اگر در انسان شناسی ثابت شود که انسان از دو جزء تن و روان آفریده شده و روح و روان آدمی در پرتو عبودیّت و اطاعت از تعالیم الهی استعداد و لیاقت وحی را می یابد و معارف الهی را از خدا دریافت می کند تا به مردم برساند، از این طریق به شبهات منکران نبوت که معتقد بودند: انسان نمی تواند با خدا چنین ارتباطی برقرار کند، پاسخ داده می شود.

منکران نبوّت می گفتند: "... مَا هَذَا إلاّ بَشَرٌ مِّثْلُکُمْ یُرِیدُ أن یَتَفَضَّلَ عَلَیْکُم وَلَوْ شاءَاللهُ لأنزَلَ مَلائِکَةً مَّا سَمِعْنَا بِهَذَا فِی ءَابَآئِنَا الأوَّلِینَ: این [مرد] جز بشری چون شما نیست، می خواهد بر شما برتری جوید، و اگر خدا می خواست قطعاً فرشتگانی می فرستاد. [ما] در میان پدران نخستین خود، چنین [چیزی] نشنیده ایم. منکران نبوّت حضرت نوح، که شناختی از انسان نداشتند و می پنداشتند که جز ملائکه کسی توان ارتباط با غیب و خداوند را ندارد، او را به سلطه جویی متهم کردند."[3]

نبوت عامه و ضرورت بعثت انبیا نیز از طریق انسان شناسی اثبات می شود؛ زیرا هدف از آفرینش انسان، رسیدن به کمال و سعادت است و این هدف با شناخت عادی و متعارف انسان ها که به واسطه ی تجربه و بهره مندی از عقل به دست می آید؛ اگرچه نقش مهم در تأمین نیازمندی های زندگی ایفا می کند، امّا برای شناخت راه کمال و سعادت حقیقی در همه ابعاد فردی و اجتماعی، مادّی و معنوی، و دنیوی و اخروی کافی نیست بنابراین از آن رو که باید هدف آفرینش انسان تحقق یابد، راه دیگری ورای حسّ و عقل برای شناختن حقایق زندگی و وظایف فردی و گروهی بایسته است و آن چیزی جز راه وحی و مبعوث شدن انبیای الهی به عنوان دریافت کننده ی وحی نیست، تا به واسطه آنان راه صحیح زندگی شناخته شود و انسان ها هدایت گردند.

3. معاد و انسان شناسی: در صورتی می توان از حیات پس از مرگ تصویر روشنی ارائه نمود که وجود روح غیر مادی و مستقل از بدن را پذیرفته باشیم؛ چرا که مادّه از بین رفتنی و نابود است، و تنها روح مجرّد پس از متلاشی شدن جسم مادّی باقی می ماند.

آیات شریفه قرآن وجود روح انسانی را ثابت می کند؛ چنانکه در کیفیّت آفرینش انسان می فرماید: ... وَ نـَفَخَ فِیهِ مِن رُّوحِهِ...[4] و در مورد آفرینش حضرت آدم نیز می فرماید: ... وَنـَفَخـَتُ فِیهِ مِن رُّوحِی...[5] آیات دیگر نیز روح را قابل بقا ـ بدون بدن ـ معرفی می کند.

شبهات معاد به این امر برمی گردد که به گمان آنان، انسان عبارت از همین بدن مادّی است که با مرگ متلاشی و نابود می شود و چنانچه دوباره زنده گردد، انسان دیگری خواهد شد؛ از این رو می گفتند: آیا هنگامی که ما مردیم و در زمین گم شدیم، آفرینش تازه ای خواهیم یافت... و در جای دیگر آمده است: ... چه کسی این استخوان های پوسیده را زنده می کند؟ و قرآن کریم با اشاره به این حقیقت، در پاسخ منکرین معاد می فرماید: بگو: فرشته مرگی که بر شما گمارده شد، جانتان را می ستاند، آنگاه به سوی پروردگارتان بازگردانیده می شوید.

بنابراین قوام انسانیت و شخصیت افراد به آن چیزی است که ملک الموت آن را قبض و توفّی می نماید و آن روح آدمی است که مجرد بوده و از بین نمی رود. اگر در مباحث انسان شناختی به این حقیقت دست نیابیم و آن را اثبات نکنیم، مسأله معاد، فرض معقول و با پشتوانه استدلالی نخواهد بود.

4. تبیین مسایل اخلاقی و انسان شناسی:اخلاق عبارت است از: مجموعه صفات روحی و باطنی انسان و اعمال و رفتارهایی که از خلقیات درونی او ناشی می شود.

مسایل اخلاقی ارتباط بسیار نزدیکی با شناخت انسان دارد؛ چرا که اگر حقیقت آدمی شناخته نشود، و ابعاد وجودی و نقاط قوت و ضعف او معرفی نگردد، همچنین کمالاتی که به واسطه اخلاق پسندیده به دست می آید و درکاتی که به وسیله رذایل اخلاقی نصیب او می شود، تبیین نگردد؛ نمی توان از اخلاق و علم اخلاق سخن به میان آورد؛ زیرا اخلاق، با توجه به حقیقت انسان و اهداف عالیه او، معیار فعل اخلاقی نیک و بد و رذایل و فضایل و ارزش ها و ضد ارزش ها را تعیین می نماید.

همچنان که اگر قابلیت تغییر پذیری انسان در مباحث انسان شناختی تبیین نشود، علم اخلاق و مباحث اخلاقی و تربیتی بیهوده است، و بلکه تمام برنامه های تربیتی انبیا و کتاب های آسمانی لغو خواهد شد.

بنابراین اخلاق بدون مباحث انسان شناسی قابلیّت تحقّق نخواهد داشت؛ از این رو به روشنی می توان گفت: بحران های اخلاقی در مکاتب مادّی به جهت عدم شناخت صحیح انسان است.

5 . تبیین احکام اجتماعی و شناخت انسان؛ هرجامعه، یا گروه اجتماعی، قواعد و مقرراتی دارد که ضامن ادامه حیات آن جامعه، یا گروه است. احکام اجتماعی و قوانین اسلام از قبیل: حقوق، اقتصاد، سیاست و ... با شناخت کامل انسان و تمام جوانب آن ارتباط دارد. با شناخت ماهیت و حقیقت انسان و جدا نمودن نیازهای اصیل از نیازهای کاذب می توان احکامی برای او وضع کرد که او را به سعادت و کمال برساند.

بنابرآنچه گفته شد؛ به دست آوردن فلسفه حقیقی احکام اسلام، مستلزم شناخت واقعی آن است؛ هرچند که بندگان الهی در سایه وحی، آنچه را که خداوند متعال نازل فرموده است، می پذیرند، امّا تبیین احکام و اوامر و نواهی برای منتقدان دین، تنها در پرتو حل برخی از مسایل انسان شناختی امکان پذیر است.

به عنوان مثال در چهار چوب تعالیم وحیانی، هویت واقعیت انسان (انسانیت انسان) تنها در مسیر قرب الهی شکل می گیرد، دوری از خدا سقوط از مرتبه انسانیت و پست تر شدن از حیوانات است. با توجه به این تصویر، دستور قصاص برای قتل عمد و پاره ای ازاحکام جزایی وحدود الهی همچون اعدام برای مرتد، دستوری معقول و مستدل است؛ زیرا چنین فردی انسانیت خود را آگاهانه از دست داده است وحیوانیت و بدترین جنبنده بودن را برگزیده و به میکروبی خطرناک تبدیل شده که برای حفظ سلامت جامعه باید از میان برداشته شود.

به‌ حقیقت‌ آدمی‌ باش‌ و گرنه‌ مرغ‌ باشد

که‌ همین‌ سخن‌ بگوید به‌ زبان‌ آدمیّت

مگر آدمی‌ نبودی‌ که‌ اسیرِ دیو ماندی

که‌ فرشته‌ ره‌ ندارد به‌ مکان‌ آدمیّت‌

اگر این‌ درنده‌ خوئی‌ زطبیعتت‌ بمیرد

همه‌ عمر زنده‌ باشی‌ به‌ روان‌ آدمیّت‌

رسد آدمی‌ به‌ جائی‌ که‌ به‌ جز خدا نبیند

بنگر که‌ تا چه‌ حدّست‌ مکان‌ آدمیّت‌

طیَران‌ مرغ‌ دیدی‌، تو ز پایبند شهوت

بدر آی‌ تا ببینی‌ طیران‌ آدمیّت‌

‌مباحث انسان شناسی محورتمام مطالعات علوم انسانی

انسان موجودی چند بُعدی و پیچیده است که شناسایی دقیق او بررسی همه جانبه نیاز دارد. مباحث انسان شناسی محور تمام مطالعات علوم انسانی است؛ به عبارت دیگر انسان شناسی به عنوان محور مشترک رشته های علوم انسانی عمل می کند.

با نگاهی دیگر انسان به واسطه وجود چند بُعدی و ذومراتب، می تواند با روش های مختلف شناختی مورد بررسی قرار گیرد.

روش تجربی، وجود انسان را ازدریچه حس وتجربه وبا استفاده ازعلومی، مانند: فیزیولوژی، روان شناسی، مردم شناسی و ... مورد مطالعه قرار می دهد. روش عقلی، با نگاه کلان به ابعاد وجودی انسان و مبدأ و غایت او به کشف جایگاه وی در نظام آفرینش می پردازد و با کمک از فلسفه، لایه های غیرمرئی و ماورای طبیعت او را به نمایش می گذارد.

روش عرفانی، با بهره گیری از کشف و شهود و سیر و سلوک عرفانی جایگاه و مقام و منزلت انسان را در نظام هستی مشخص می کند.

و در نهایت روش دینی، با توجه به تعالیم وحیانی و الهی به آدمی می نگرد و به دلیل اتصال به علم لایزال الهی از جامعیت کامل برخوردار است و منحصر در قلمرو خاص نمی باشد و از اتقان و استحکام کافی برخوردار است و خطا در آن راه ندارد، و در بینش ساختاری آن رابطه ی تمام ابعاد وجودی انسان مورد توجه قرار دارد.

همه معارف بشری ازآن جا که مربوط به انسان است؛اعتبارخود رااز نوع نگرش انسان به خود دریافت می کند. پذیرش طبیعت وسرشت مشترک برای انسان باعث می شود که اولاً: خود را در مرتبه والاتر وبرتر از حیوان بداند، ثانیاً: همواره در پی شناخت راه های وصول برای رسیدن به سعادت و کمال برآید.

آدمی‌زاده طرفه معجونی است

کز فرشته سرشته وز حیوان

گر کند میل این، شود پس از این

وار کند میل آن شود به از آن

تمامی نظام های اجتماعی، تربیتی، اخلاقی، حقوقی، سیاسی، اقتصادی، و...، زمانی ارزش و قداست می یابد که بتواند نیازهای اساسی و الهی انسان را برآورده سازد. فقدان انسان شناسی کامل و معتبر این نظام ها را ناکارآمد خواهد کرد.

مهم تر آن که شناخت خداوند از گذرگاه شناخت انسان می گذرد و معاد و نبوت نیز به این امرمهم مرتبط است. انسان امروز در قیاس با انسان قبل از رنسانس، به دلیل حجم انبوه و روزافزون دانش ها درباره انسان که حاوی نظرات ضد و نقیض با یکدیگر است، همواره از شناخت خویش، محروم و محجوب مانده است.

بنابراین پرداختن به انسان شناسی دینی ومبتنی بر قرآن کریم، اساسی ترین وظیفه هر انسان مسلمان، آگاه و هوشمند است؛ چرا که رسالت انسانی انسان زمانی آغاز می شود که شناختی کامل و واقعی از خویشتن بیابد.

بنمای رخ که باغ و گلستانم آرزوست

بگشای لب که قند فراوانم آرزوست

ای آفتاب حسن برون آ دمی ز ابر

کان چهره مشعشع تابانم آرزوست

بشنیدم از هوای تو آواز طبل باز

باز آمدم که ساعد سلطانم آرزوست

گفتی ز ناز بیش مرنجان مرا برو

آن گفتنت که بیش مرنجانم آرزوست

وان دفع گفتنت که برو شه به خانه نیست

وان ناز و باز و تندی دربانم آرزوست

جمعه: 31 / 06 / 1402- 6 ربیع الاول 1445- 22 سپتامبر 2023

منابع

1- قرآن کریم با ترجمه فولادوند.

2- طباطبائی، محمد حسین، المیزان فی تفسیر القرآن.

3- شایان مهر، علیرضا، دائره المعارف تطبیقی علوم اجتماعی، سازمان انتشارات کیهان، 1377.

4- ممدوحی، انسان و جهان در شناخت مکتب اسلام، قم: مؤسسه‌ آموزشی و پژوهشی امام خمینی.

5- جعفری، محمد تقی، آفرینش انسان، دفتر تبلیغات اسلامی.

6- نصری، عبدالله، مبانی انسان­شناسی در قرآن، مؤسسه‌ی فرهنگی دانش و اندیشه معاصر.

7-جوادی آملی،عبداللله، تفسیر موضوعی قرآن کریم، «صورت و سیرت انسان در قرآن»، مرکز نشر اسراء.

8- قربانی، زین العابدین، فلسفه‌ی آفرینش انسان.

9- واعظی، احمد، انسان از دیدگاه اسلام، پژوهشکده‌ حوزه ودانشگاه.

10- جوادی آملی، عبدالله، زن در آیینه‌ی جلال و جمال، نشر اسراء، 1385.

11- مصباح یزدی ،استاد محمدتقی، آموزش فلسفه، (2جلد)، سازمان چاپ و نشر دفتر تبلیغات اسلامی، چاپ سوم، 1368.

12- مطهري، شهيد مرتضی، انسان در قرآن(مقدمه ای بر جهان بینی اسلامی4) ، انتشارات صدرا، 1373.

13- جعفری تبریزی، علامه محمد تقی، انسان درافق قرآن،انتشارات بعثت(مؤسسة القرآن الکریم)، 1361.

14- حسن زاده آملی،استاد علامه حسن، انسان کامل از دیدگاه نهج البلاغه ، بنیاد نهج البلاغه، 1359، تهران.

15- حسن زاده آملی،استاد علامه حسن،انسان و قرآن ، انتشارات الف لام میم، چاپ اول، 1383، تهران.

16- جوادی آملی، عبدالله، تفسیر انسان به انسان ، نشر اسراء، چاپ اول، 1384، قم.

17- جوادی آملی، عبدالله، تسنیم (تفسیر ترتیبی قرآن کریم) ، نشر اسراء، چاپ اول، پاییز 1378، قم.

18- حسن زاده آملی،استاد علامه حسن،دروس معرفت نفس،انتشارات الف لام میم، چاپ دوم، 1383، تهران.

19- حسن زاده آملی،استاد علامه حسن،رساله فارسی «أنه الحق»، انتشارات قیام، چاپ دوم، 1379، قم.

[1] - ذاريات/21 .

[2] - بحارالأنوار، ج۲، ص۳۱ .

[3] - مؤمنون/ 24.

[4] - سجده/9.

[5] - حجر/29.

"قرن آمریکایی" در حال افول و چندقطبی در حال ظهور

اسدالله افشار

از دور این تصور به وجود می آید که دارایی های ایران در حال افزایش است. تبادل زندانیان بین آمریکا و ایران و بازگرداندن 6 میلیارد دلار سرقت شده به ایران کاری

س ها به طور کلی در حاکمیت خود با اراده و متحد هستند. رژیم فاسد غاصب اسرائیلی آپارتاید مسلک از یک آشفتگی سیاسی و اجتماعی عمیق که با دولت ناتوان نتانیاهو و با دلقک های شیطان صفت، نژادپرستان و جنگ طلبان گره خورده است رنج می برد. نمونه عینی و شاهد زنده این بخش از بحث به حال و هوا این چندماه اسرائیل باز می گردد که کانون تظاهرات هفتگی مطالبه گرانه اسرائیلی ها در سی و چهارمین هفته خود شده است و این تظاهرات قطعا تا تسلیم شدن نتانیاهو و یا استعفای او در سرزمین های اشغالی، ادامه خواهد داشت.

با این حال، یک ناظر آمریکایی پرمدعا با آن غرور ویرانگرش گفته است که اگر ایران بتواند از هرگونه ظلم و ستم به شهروندان خود و مردم چشم پوشی کند، می تواند حتی بیشترازآینده پیشرفت کند. این ناظر می گوید انجام این کار هیچ تهدیدی برای جهت گیری اسلامی ایران ندارد!

اما در این مقطع در اینجا چند پیش‌بینی همراه با تفسیر وجود دارد که به آن ها اشاراتی خواهیم داشت.

1- بدترین رئیس‌جمهور قرن حاضر، جو بایدن سالخورده می باشدکه اکنون با تحقیقات استیضاح در مجلس نمایندگان آمریکا مواجه است. او توسط اشخاص صاحب نفوذ در هردو جناح سیاسی مطرح در ایالات متحده تحت فشار قرار دارد که برای دور دوم انتخابات نامزد نشود. واشنگتن پست این موضوع را تأیید کرده است. او احتمالاً در اواخر پاییز یا زمستان امسال مجبور به انصراف از نامزدی خود خواهد شد.

2- جنگ نیابتی خونین در اوکراین، که با توطئه و تحریک آمریکا / ناتو علیه روسیه آغاز شد؛ پیش بینی می شود احتمالاً در اوایل سال 2024 با مذاکرات و ویرانه شدن اوکراین پایان یابد. اما روسیه هرگز کریمه یا مناطقی را که در میان اوکراینی‌های سابق روسی زبان و متمایل به روسیه در بخش‌های شرقی اوکراین اشغال کرده است، رها نخواهد کرد.آنها الان روس هستند. و اوکراین بی طرف برای روسیه ضروری است. جنگ ناپایداراست اما اگرناتو/آمریکا به طور مستقیم وارد درگیری می شدند شاید باید منتظرجرقه یک جنگ هسته ای درآخرالزمان بودیم. روسیه هرگز به غرب و ناتو اجازه هیچ تهدیدی را علیه موجودیت و کیان خودش نخواهد داد.

3- با وجود چین، ایالات متحده نمی تواند رقابت را در هیچ کجای دنیا تحمل کند. (هواوی، یکی از شرکت‌های پیشرو در زمینه فناوری پیشرفته درچین، با توجه به ترس ازجدیدترین تلفن‌های همراه مصرف‌کننده 5G هوآوی که پس از قطع خرید آنها از جاهای دیگر، با یک تراشه پیشرفته ساخت چین عرضه شده‌اند، دوباره مورد حمله قرار گرفته است. مجلس نمایندگان ایالات متحده آمریکا تحریم هایی را علیه هواوی و SMIC پیشنهاد کرده است. این مجلس نه تنها تمام روابط تجاری آمریکا را با چین قطع می کند، بلکه شکایت های کیفری علیه مدیران چینی را با طرح دعوای کیفری علیه مدیران آن‌ها به دلیل نفوذ مدیریتی ایشان در امر رقابت، تشکیل پرونده داده اند!

4- ایالات متحده ادعا می کند که 375000 هزار پرسنل را در 66 پایگاه نظامی در منطقه هند و اقیانوس آرام مستقر کرده است و بودجه دفاعی ایالات متحده برای سال 2024 را بر روی چین متمرکز کرده است. این کشور با این نگاه قطعا جنگ با چین را علیه متحدان ساده لوح خود در اقیانوس آرام نیز پیش می برد. البته ایالات متحده با این دیدگاه حتی بدون جنگ عملاً شکست خورده است. پنتاگون که هر از گاهی بازی های جنگی انجام می دهد، به این نتیجه رسیده است که ایالات متحده نمی تواند در جنگ با چین و همچنین روسیه "برنده" شود. تا زمانی که ایالات متحده به جنگ اقتصادی علیه رقبا و حتی اروپا ادامه دهد، بدون اغراق نتیجه معکوس براقتصاد ایالات متحده خواهد داشت که باید انتظار فرسایش بیشتر دلار به عنوان ارز ذخیره را هم داشته باشد.

5- انتظار زوال نظامی، اجتماعی، اقتصادی و سیاسی فزاینده در ایالات متحده و اروپای وجود دارد. اوکراین آخرین امپریالیسم ستیزه جوی ایالات متحده در مورد استروئیدها است، به همین دلیل برای بشریت بسیار خطرناک است. تعداد زیادی از روان‌پریشان در واشنگتن باقی می‌مانند، که هر هفته تعداد آنها کمتر می‌شود. باید بدون لکنت و صریح پرسید: دنیای صلح‌آمیزتر چه اشکالی دارد، دنیایی که رقابت برای تحریک و رقابت در نوآوری قابل قبول است وقطعا ایالات متحده در این فضای رقابتی هیولایی سلطه‌گر نیست که قدرت خود را در مسیر راه‌اندازی جنگ‌های انتخابی قرار دهد،که هیچ گاه در هیچ‌یک از آنها تا به امروز در این امر«پیروز» نشده‌اند. این نکته مهم است که بدانیم چیزی با ارزش تر از سود دلار برای مجتمع صنعتی نظامی درایالات متحده و برای سیاستمداران وجود ندارد.

6- آمریکایی ها خود نیاز مبرمی به توجه دارند که اگر این توجه و نیاز از ایشان سلب شود قطعا رنج خواهند برد. زلنسکی فاسد به ایالات متحده می رود و در سازمان ملل در نیویورک ظاهر خواهد شد. ای کاش در آنجا ظاهرشود و مورد تمسخر قرار گیرد. او می رود تا برای 24 میلیارد دلار دیگر از نزدیک به 200 میلیارد دلاری که قبلاً گرفته و هدر داده است ، التماس کند و احتمالاً برای طولانی‌ترکردن جنگ نیابتی خونین علیه روسیه، کمک هایی را دریافت نماید.

7- رابرت اف کندی جونیور تهدید کرده است که حزب دموکرات را برای ریاست جمهوری 2024 ترک خواهد کرد. بایدن حتی به او به عنوان یک نامزد حفاظت معمولی، سرویس مخفی نمی دهد. و او هفته گذشته هشدارهایی را دریافت و به قتل تهدید شد. اوبا ویوک راماسوانی می توانند در انتخابات 2024 در یک انتخابات واقعا آزاد و منصفانه شرکت کنند، که اگر دولت به اصطلاح عمیق دوباره راه خود را پیدا کند، ایالات متحده دیگر هرگز آن را نخواهد دید. ایالات متحده واقعاً سال‌هاست که از«دموکراسی» شایسته‌ به معنای اصیل و واقعی دورشده است و به نظر هم می رسد که دیگر قادر به بازگشت در این مسیر نباشد.

جان کلام این که؛ "قرن آمریکایی" در حال افول و رو به زوال است. چندقطبی در حال ظهور و افزایش است. هیچ کس نمی تواند در این مورد کاری کند و مانع انجام آن شود. مسلما این امر در بسترتاریخی خود تحقق خواهد یافت. [1]

چهارشنبه: 29 / 06 / 1402- 4 ربیع الاول 1445- 20 سپتامبر 2023

1- Love. Martin. Nuclear war can be avoided if the U.S. gets wise…. Translator: Asadollah Afshar. Tehran Times (TT ). September 18, 2023 - 23:39

افزایش خشونت علیه زنان در غرب

اسدالله افشار

خشونت علیه زنان - به ویژه خشونت جنسی - یک مشکل عمده بهداشت عمومی و نقض حقوق بشر زنان است.

برآوردهای منتشر شده توسط سازمان بهداشت جهانی (WHO) نشان می دهد که در سراسر جهان از هر 3 نفر زن(30%) یک زن در سراسر جهان در طول زندگی خود مورد خشونت فیزیکی و/یا جنسی از طرف دوست صمیمی یا غیردوست قرار گرفته اند.

خشونت و تجاوز جنسی از مسائل مهم در ایالات متحده است. در حال حاضر در هر سال، میانگین تعداد افرادی که تحت تأثیر تجاوز جنسی (از جمله تجاوز جنسی) قرار می‌گیرند، تقریباً 463000 نفر است.

علاوه بر این، افراد بین 12 تا 34 سال در معرض خطر هستند. علاوه بر این، تا سال 1998، بیش از 17.5 میلیون زن در ایالات متحده قربانی تلاش یا تجاوز کامل شده اند.

نکته دیگر این که 66٪ از قربانیان تجاوز جنسی بین 12 تا 17 ساله هستند. 34٪ از قربانیان زیر 18 سال هستند. قربانیان تجاوز جنسی زیر 12 سال سن دارند.

برخی می گویند نه تنها روابط نامحدود بین زن و مرد در غرب گسترش یافته و باعث بی تفاوتی مردان از نظر جنسی گشته است بلکه این امر موجب شده، اشتهای مردان 100 برابر شود و منجر به انواع مفاسد جنسی گردد و همه مرزهای اخلاقی و انسانی را در هم شکند.

از سوی دیگر خبرهای تکان‌دهنده‌ای نیز از وضعیت اخلاقی جامعه آمریکا منتشر شده که در نهایت، منجر به جنایت می‌شود. در این گزارش آمده: «لباس تحریک‌آمیز یکی از عوامل جنایت‌های جنسی در آمریکاست.» این را جدیدترین تحقیقات روانشناسان آمریکایی نشان می‌دهد دو استاد دانشگاه آمريکا در جديدترين اثر خود از افزايش خشونت عليه زنان در دو دهه گذشته در آمريکاي لاتين خبر مي دهند.

«روزا ليندا فرگوسو» استاد دانشگاه کاليفرنيا و «سينتيا بجارانو» استاد دانشگاه نيومکزيکو در جديدترين اثر خود «ترور کردن زنان؛ زن کشي در آمريکا» به بررسي افزايش خشونت عليه زنان در دو دهه گذشته در آمريکاي لاتين مي پردازند.

به اعتقاد نويسندگان، در سال 1993 بيش از 600 زن و دختر کشته شده و بيش از هزار تن در مکزيک ناپديد شده اند. در همين دوره نيز خشونت عليه زنان در کشورهاي ديگري از جمله آرژانتين، کاستاريکا، گواتمالا و پرو روندي رو به افزايش داشته است.

کتاب «ترور کردن زنان» شامل داستان هاي شخصي از بستگان قربانيان و 23 مقاله است. «مارسلا لاگارده دي لوي ريوس» نماينده مجلس مکزيک از سال 2003 تا 2006 و رييس کميسيون ويژه زن کشي مکزيک مقدمه اين کتاب را نوشته است.

به گفته فرگوسو، آنان طرح اوليه نگارش کتاب را چهار سال پيش آغاز کرده اند و در تاليف آن از کمک طرفداران جنبش زنان، فعالان حقوق بشر، وکلا و حقوقدانان و استادان دانشگاه هاي آمريکاي لاتين وايالات متحده آمريکا بهره گرفته اند.

فرگوسو معتقد است که خشونت عليه زنان در آمريکاي لاتين ريشه در ساختار فرهنگي، اجتماعي و سياسي آمريکاي لاتين دارد. وي مي گويد: يکي ازعوامل خطر، ايدئولوژي ها و ايدئولوژي هاي دولتي است که ارزش زنان را ناچيز مي دانند.[1]

براساس مقاله منتشرشده در سایت دفتر برنامه‌های عدالت وابسته به وزارت دادگستری آمریکا، میزان تجاوز جنسی در ایالات متحده از سال 1963 تا 1989 چهار برابر شده است و جنایات جنسی علیه دختران جوان به یک نگرانی بزرگ تبدیل شده است. در این بین سؤال مهم این مرکز این است که آیا تحریک از طریق لباس یکی از عوامل متعدد تجاوز و آزار است؟! روانپزشک آمریکایی به این سؤال پاسخ مثبت می‌دهد. اکثریت قابل‌توجهی از پاسخ‌دهندگان به یک نظرسنجی در 50 ایالت آمریکا از هر دو جنس معتقد بودند که آنچه یک زن جوان می‌پوشد ممکن است بر خطر جنایت بر او تأثیر بگذارد. آمریکا اگرچه خود را مهد آزادی می‌داند اما تعریف‌های ناهنجار از آزادی در این کشور منجر شده تا عواقب هولناک اجتماعی مترتب افراد این جامعه شود.[2]

واقعیت دنیای غرب برای زنان

نویسنده محترمی در یاداشت خود به این نکته مهم که حقیقتی انکارناپذیراست اشاره داشته است که؛ واقعیت دنیای غرب برای زنان از آنچه رسانه‌های غربی در این باره منعکس می‌کنند متفاوت است. این را می‌توان از جنبش‌هایی که هرازچند گاه برای پایان دادن به خشونت و قتل زنان در کشور‌های اروپایی اتفاق می‌افتد متوجه شد. اعتراضات و تظاهرات‌هایی که کمتر در بخش‌های خاورمیانه رسانه‌های جریان اصلی منعکس می‌شود و در مقابل این رسانه‌ها چهره تزئین شده زنان غربی در جایگاه‌های اجتماعی و سیاسی را برجسته‌سازی می‌کنند، اما در واقعیت زنان غربی همچنان از خشونتی شدید رنج می‌برند. خشونتی که در اشکال مختلف دامنگیر آنان شده و سالیان سال مبارزه آن‌ها برای به‌دست آوردن حقوق حداقلی همچون حق رأی را کمرنگ و کم اثر می‌کند.[3]

ارقام یک نظرسنجی درسراسراتحادیه اروپا نشان می دهد که: ازهر20 زن 15 ساله و بالاتردراتحادیه اروپا (EU) 1مورد تجاوز جنسی صورت گرفته است. یعنی حدود 9 میلیون زن. از هر 10 زن 15 ساله و بالاتر در اتحادیه اروپا 1 نفر خشونت جنسی را تجربه کرده است.

در سال 2021 در فرانسه گزارش شده است تجاوزاتی که در آن کشور صورت گرفته است ؛ 31050 مورد مختص قربانیان زن بوده و 3937 مورد دیگرش مربوط به قربانیان مرد.

فرانسه بیشترین تعداد تجاوز جنسی را در سال جاری در میان کشورهای اروپایی ارائه کرده است و آلمان با 9797 زن و 761 مرد در رتبه دوم قرار دارد.

در سال 2020، بسیاری از کشورهای اروپایی شاهد تعداد بالایی ازموارد گزارش شده زن کشی بودند.زن کشی، که به قتل جنسی زنان و دختران اشاره دارد، نشان دهنده شدیدترین موارد خشونت علیه زنان است. در این سال تخمین زده می شود که 400 زن کشی در لهستان، 117 در آلمان، 102 در ایتالیا و 99 در مجارستان رخ داده است. [4]

«اساس فرهنگ غرب این است که زن باید در جامعه به عنوان یک محصول معرفی شود، چیزی که مردان می توانند از آن استفاده کرده و بهره ببرند. ترویج لباس های غیرمتعارف هنجارشکن، گامی در این راستا است. در طول 100 یا 200 سال گذشته، خشونت علیه زنان صعودی و رو به افزایش بوده است و هیچگاه شاید سیر نزولی و کاهشی آن نبوده ایم.

آزادی جنسی و رفتارهای غیراصولی جنسی در غرب، تمایلات جنسی طبیعی و غریزی را مهار نکرده است. در گذشته آنها این ایده را ترویج می کردند که زن و مرد باید اجازه داشته باشند که روابط آزاد با یکدیگر داشته باشند تا تمایلات جنسی آنها کاهش یابد. بعداً مشخص شد که اتفاقی که می افتد برعکس است. هر چه زن و مرد در جامعه اجازه روابط آزادانه با یکدیگر داشته باشند، وضعیت ناشی از آن تمایلات جنسی را بیشتر می‌کند... با طلوع انقلاب اسلامی بود که این انقلاب خاطرنشان کرد نگاه غرب به زن دیدگاهی منحط، معیوب، گمراه‌کننده و نادرست است.

آماری که توسط گروه تحقیقاتی Statista در 28 فوریه 2023 منتشر شد، گسترش آزار جنسی علیه زنان را در کشورهای منتخب اروپایی در سال 2018 بر اساس جنسیت نشان می‌دهد. بر اساس داده های منتشر شده توسط Ipsos، 81 درصد از زنان سوئدی آزار جنسی را تجربه کرده اند، که 20 درصد بیشتر از آن چیزی است که پاسخ دهندگان مرد فکر می کردند. در دانمارک، درصد واقعی زنانی که آزار و اذیت را تجربه کرده اند، 49 درصد بیشتر از آن چیزی است که مردان تصور می کردند.

بر اساس یک نظرسنجی که در سال 2019 انجام شد، 13 درصد از زنان در بریتانیا در معرض آزار و اذیت بصری و کلامی در محل کار مانند سوت زدن، حرکات بی ادبانه یا متلک قرار گرفته اند. امسال، یکی دیگر از انواع رایج آزار جنسی در محل کار در بریتانیا توسط زنانی گزارش شد که در محل کار در معرض پیشنهادات یا پیام‌های ناپسند با مفهوم جنسی قرار گرفتند.[5]

غرب به زن به عنوان یک کالا و ابزار نگاه می کند. در منطق، نگرش و سبک زندگی غرب، کرامت زن از بین رفته است.[6]

خشونت علیه زنان در فرانسه

طبق آمار‌ها در کشوری همچون فرانسه هر سه روز یک زن بر اثر فشار و آزار جسمی همسر و شریک زندگی فعلی یا قبلی خود می‌میرد. براساس آمار رسمی فقط در سال ۲۰۱۹ در مجموع ۱۴۶ زن در فرانسه به دلیل خشونت خانگی جان باختند که در مقایسه با سال قبل از آن افزایش نشان می‌داد. تارنمای فرانس ۲۴ در گزارش مبسوطی در این زمینه آورده است: دولت فرانسه در تلاش برای مبارزه با افزایش خشونت خانگی در این کشور برخی تدابیر اضطراری مانند بستن دستبند‌های الکترونیکی به افراد خاطی است. این طرح دسامبر سال ۲۰۱۹ تصویب و اجرایی شد.

طبق گزارش روزنامه فرانسوی لوفیگارو، ژرالد درمنن، وزیر کشور فرانسه در گفت‌وگویی با روزنامه فرانسوی لوپریزین با ابراز تأسف از کشته شدن ۱۰۲ زن در سال۲۰۲۰ به دست همسر یا شریک زندگی فعلی یا سابق خود، تدابیر جدیدی را برای مقابله با این معضل اجتماعی اعلام کرد.

وی با اشاره به روند صعودی آمار خشونت‌های خانگی، از نیرو‌های امنیتی و پلیس این کشور خواسته تا رسیدگی به شکایات مربوط به خشونت‌های خانگی را نسبت به تمام جرائم دیگر از جمله، دزدی، قاچاق مواد مخدر و ... در اولویت دستور کار خود قرار دهند.

ژرالد درمنن تأکید کرد: با این حال بیش از۴۰۰ هزار مورد خشونت خانگی درسال گذشته ثبت شده و همچنین مداخله نیرو‌های پلیس ۴۵ مورد در ساعت گزارش شده است.

در سال ۲۰۱۳ سازمان جهانی مبارزه با شکنجه (OMCT) طی ۲۹ جلسه کمیته سازمان ملل در زمینه حذف تبعیض علیه زنان نگرانی خود را در خصوص خشونت علیه زنان در فرانسه ابراز کرد. این سازمان نگرانی خود را درباره خشونت گسترده علیه زنان در محافل خصوصی و در جامعه بیان کرد. در این گزارش تأکید می‌شود به رغم مقررات وضع شده خشونت علیه زنان همچنان رواج دارد.[7]

آزار جنسی زنان در پارلمان انگلیس

نویسنده گرامی یادداشت "خشونت علیه زنان در دنیای غرب ادامه دارد" به درستی یادآور می شوددر دیگر کشور‌های اروپایی هم وضع از این بهتر نیست. روزنامه گاردین درسال 1400 گزارش داد تقریباً تمام زنان جوان در این کشور مورد آزار جنسی قرار گرفته و بدتر از آن، اعتماد خود را به حل این معضل از سوی مقامات مسئول از دست داده‌اند. براساس این گزارش، ۹۷ درصد زنان بین ۱۸ تا ۲۴ سال مورد آزار جنسی قرار گرفته و هولناک‌ترآنکه ۸۰ درصد زنان از تمام گروه‌های سنی گفته‌اند که این معضل را درفضای عمومی تجربه کرده‌اند. همچنین آزار جنسی زنان در پارلمان انگلیس به عنوان نهاد قانونگذار نیز دو سال پیش خبرساز و منجر به استعفای چند نفر از اعضای دولت شد.[8]

این‌ها مصادیقی است که نشان می‌دهد دنیای غرب در برقراری آرامش و امنیت برای زنان موفق عمل نکرده است و با وجود تمام کنوانسیون‌ها، قوانین و مقررات موجود باز هم انگار یک جای کار می‌لنگد.

افشای آمار تکان‌دهنده خشونت جنسی علیه زنان در آمریکا

گزارش‌های متعدد از منابع داخلی آمریکا فاش می‌کند که مدعی‌ حقوق بشر در گستره جهانی و البته این روزها بیشتر حقوق بانوان، چه کارنامه سیاهی در حوزه برخورد با زنان دارد. از نگاه ابزاری به زن گرفته تا نگاه غیرهمسان در محیط کار و آمار خیره‌کننده آزار جنسی و تجاوز و...

یو اس ای تودی طی گزارشی در این خصوص می نویسد: «هر 98 ثانیه یک نفر در آمریکا مورد تجاوز جنسی قرار می‌گیرد. بر اساس گزارش شبکه ملی تجاوزهای جنسی، هرهشت دقیقه، هرقربانی که درآمریکا مورد تجاوز قرار می‌گیرد، یک کودک است.»

در گزارش مستند کیهان از وضعیت زنان در آمریکا آمده است: برخی از آمارها از وضعیت نامناسب زنان آمریکایی به تفکیک ایالت و شهر حکایت دارد. مثلا گزارش‌های منتشر‌شده در فلوریدا نشان می‌دهد که از هر 6 زن آمریکایی دست‌کم یک نفر در مقطعی از زندگی‌ خود مورد تجاوز جنسی قرار گرفته است. البته مردان هم از قربانیان خشونت جنسی بوده‌اند، بدین معنا که حدود 20 درصد از مردان خشونت جنسی غیر از تجاوز را تجربه کرده‌اند. کمی دقیق‌تر، بر اساس اداره تحلیل آمار فلوریدا، بیش از 10 هزار و 700 نفر در سال 2015 در شهر فلوریدا مورد تجاوز جنسی قرار گرفته‌اند و جالب‌تر آنکه تنها چهار هزار و 700 مورد از خاطیان تحت پیگرد قانونی قرار گرفته‌اند.نکات جالب دیگری در این مستند وجود دارد که یادآوری آن در سال 1402 خالی از لطف نمی باشد:

1- به گفته مرکز «تجاوزهای جنسی» که متمرکز بر همین آمار و ارقام است، زنان 18 تا 24 ساله که دانشجو هستند، سه برابر بیشتر از دیگر زنان خشونت‌های جنسی را تجربه کرده‌اند.

2- این گزارش از سوی (Know Project)منتشر شده، اطلاعاتی تکمیلی درخصوص وضعیت دانشگاه‌ها برای مردم جهان واضح و مشخص می‌شود. مثلا اینکه در این گزارش ذکر شده: «در دانشکده‌های آمریکایی، خطر تجاوز جنسی به طرز نگران‌کننده‌ای افزایش یافته است.[9]

3- در سال‌های اخیر، موارد تجاوزهای جنسی از دانشگاه‌های «هاروارد»، «استنفورد» و «بیلور» در سرفصل‌های اخبار بر پازدیدتر بوده است.

4- نکته تاسف‌بار اینکه، علی‌رغم افزایش آگاهی در مورد خشونت جنسی در دانشگاه‌های این کشور اغلب این تجاوزات و سوءرفتارها گزارش نمی‌شود.

5- تجاوزات جنسی گزارش شده از کمترین میزان 2 هزار و 356 مورد در سال 2009 به 7 هزار و 464 مورد در سال 2015 رسیده است.[10]

6- جدیدترین مطالعات نشان می‌دهد که 23 درصد از زنان در دانشگاه مورد تجاوز جنسی قرار می‌گیرند و این کمی بیشتر از یک نفر در میان 6 دختر دانشجو است.[11]

7- به گفته نشریه معتبر فوربس، حدود یک سوم از زنان زندانی در جهان در آمریکا بازداشت هستند. یعنی بیش از ۲۰۱ هزار زن زندانی در آمریکا وجود دارد که ۱۰ درصد ازجمعیت زندانیان در این کشور را تشکیل می‌دهد.[12]

جمهوری اسلامی از مخالفانش عاقل‌تر است

آن چه در این یادداشت مطرح و مستند بیان شد گوشه ای از اوضاع نامساعد جامعه زنان در غرب بود و باید به حال آن کسانی که در اغتشاشات پاییزسال1401دل به چنین سرابی داده بودند تأسف خورد چرا که با شعاردروغین "زن، زندگی، آزادی" به دنبال برهم زدن امنیت روانی جامعه و تجزیه ایران بودند و برای تحقق آن از هیچ جرم و فساد و جنایت و فریب و دروغی، فروگذار نکردند و تا توانستند در جهت تحقق اهداف دشمنان ایران عزیزگام برداشتند اما به لطف خداوند و با توجه به مواضع حکیمانه رهبرمعظم انقلاب و درایت نهادهای امنیتی و اطلاعاتی کشور و هوشیاری مردم، این توطئه پیچیده هزارتوی آمریکا با متحدان اروپایی، عبری و عربی اش شکست خورد و حتی در سالگرد آن در 25 شهریورامسال نیز نتوانستند هیچ برنامه و معرکه و آشوبی را تدارک و اجرا نمایند. و امروزبه اذعان تمام تحلیل گران منصف غربی؛ پروژه به انزوا کشاندن ایران عزیز سربلند شکست خورده و کارنامه ننگین آمریکا و متحدانش با تمام هزینه های مادی گزاف و سنگین که به صراحت به آن اعتراف کرده اند، سیاه تر از گذشته گشته و اسباب مضحکه جهانی آنان شده است.

جان کلام این که، ایران مقتدر امروز با امید نگاه به قله دارد و با وحدت و انسجام داخلی به آن خواهد رسید و این دشمن است که در موضع ذلت قرار گرفته و پس از یکسال با تمام تبلیغات روانی سنگین، متفرق و متلاشی شده اند و ائتلاف ساختگی آنان با طیف‌های مختلف اپوزیسیون فرو پاشیده تا جایی که در مواضع امروزشان علیه یکدیگر ناسزا گفته و به افشای ماهیت خودشان می پردازند و اختلافاتشان را علنی می نمایند و صریحا اعتراف می کنند جمهوری اسلامی از مخالفانش عاقل‌تر است.

دوشنبه: 27 / 06 / 1402- 2 ربیع الاول 1445- 18 سپتامبر 2023

[1] - افزايش خشونت عليه زنان در غرب در کتاب "ترور کردن زنان؛ زن کشي در آمريکا" بررسي شد. پژوهشکده زن و خانواده.

[2] - غوغای خشونت در آمریکا طی 5ماه 14600نفر با اسلحه کشته شدند. کیهان: دوشنبه 18 اردیبهشت ماه 1402- شماره 23295.

[3] - فرشجی؛ کبری. خشونت علیه زنان در دنیای غرب ادامه دارد. جوان آنلاین: 30 آبان ماه 1400. کد خبر: 1069668.

[4] - منتشر شده توسط بخش تحقیقات Statista، 20 ژوئن 2023.

[5] - منتشر شده توسط D. Clark، 17 فوریه 2020.

6- Atta. Sara. Violence against women on rise in West. Translator: Asadollah Afshar. Tehran Times (TT ). September 17, 2023 - 15:56.

[7] - فرشجی؛ کبری. خشونت علیه زنان در دنیای غرب ادامه دارد. جوان آنلاین: 30 آبان ماه 1400. کد خبر: 1069668.

[8] - همان.

[9] - به نظر می‌رسد که دانشجویان دانشگاه به دلیل استفاده گسترده از مواد مخدر و الکل دچار ضعف هوشیاری شده و برخی معضلات جامع‌شناختی را به بار می‌آورند.

[10] - زمانی که وزارت آموزش آمریکا از سال 2005 تا 2015 جرایم جنسی را در محدوده دانشگاهی مطالعه کرد، نتایج شگفت‌انگیز بود.

[11] - با این وجود و به گفته این مرکز پژوهشی، همچنان بیشتر موارد سوء‌استفاده‌های جنسی گزارش نشده است.

[12] - گزارش مستند کیهان از وضعیت زنان در آمریکا. کیهان: یکشنبه 27 آذر ماه 1401- شماره 23196.

به بهانه سالروز شهادت امام رضا(ع)

اسدالله افشار

امام رضا (علیه السلام) در سال 148 هجری قمری، یعنی حدود (1252) سال پیش در شهر مدینه منوره دیده به جهان گشود. پدرش امام موسی بن جعفر (ع) امام هفتم شیعیان و مادرش بانویی بزرگوار و فرزانه به نام نجمه بود. امام رضا (ع) در همان سالی به دنیا آمد که جدش امام جعفر صادق (ع) به شهادت رسید.

مطالعه زندگانی امام علی بن موسی الرضا (ع) ازتولد تا زمان شهادتش، نکات بسیارارزشمند وآموزنده ای دارد. دوران طولانی امامت امام رضا (ع) از یک سو و شکل گیری جریان های انحرافی و حوادث سیاسی از سوی دیگر، زندگی آن حضرت را از سیره امامان دیگر متمایز کرده است.

همانطور که گفته شد امام رضا (علیه السلام) در سال 148 هجری قمری یعنی حدود (1252) سال پیش در شهر مدینه دیده به جهان گشود و در آخرین روز(30) صفر سال 203 هجری قمری به شهادت رسید. امام هشتم با کلام مبارک خود برای مردم، همیشه سعادت دنیا و آخرت را می طلبید.

نام های امام(ع)

نام او (علی) است، اما طبق رسم عرب، او را (ابوالحسن) می نامیدند. چنین نام هایی را (لقب) می گویند.

علاوه بر نام و نام مستعار، گاهی اوقات نام دیگری (عنوان) به افراد داده می شود. امام هشتم القاب متعددی دارد. از معروف ترین این القاب می توان به (رضا)، (علم آل محمد)، (غریب الغاربه)، (شمس الشموس) و (معین الزعفه) اشاره کرد. نامگذاری هر فرد به این نام ها، یعنی نام، کنیه و عنوان، دلیل خاصی دارد. می گویند به خاطر رضایت خداوند از او به رضا ملقب شده است. دوران کودکی، نوجوانی و جوانی امام در مدینه گذشت. اخلاق نیکو، علم فراوان، ایمان و عبادت از ویژگی های امام بود.

درباره اخلاق حسنه امام(ع)

درباره اخلاق حسنه امام(ع) بسیار گفته شده است. در اینجا نمونه هایی از آنچه امام(ع) در برخورد با مردم به آن توجه داشتند را بیان می کنیم. همه اینها برای ما درسی است (چگونه زندگی کنیم):

- او (امام رضا) هرگز با سخنان خود دیگران را آزار نمی دهد.

- در حین صحبت حرف کسی را قطع نکرد.

- خیلی به نیازمندان کمک کرد.

- با خدمتکارانش سر سفره ای نشسته و با آنان مشغول خوردن غذا می شد.

- همیشه چهره ای خندان داشت.

- او هرگز با صدای بلند نمی خندید.

- هنگام نشستن هرگز پاهای خود را جلوی دیگران دراز نمی کرد.

- هرگز در حضور دیگران به دیوار تکیه نمی داد.

- مدام بیماران را ملاقات می کرد.

- او صبور و شکیب بود.

- و ...

اینها بخشی ازخصوصیات و اخلاق امام هشتم شیعیان علی بن موسی الرضا (علیه السلام) بود. آیا با داشتن این خصوصیات آیا خداوند از این اخلاق و رفتار راضی نباشد؟ و آیا سزاوار نام رضا نیست؟ آیا کسی که خدا از او راضی است دیگران از او راضی نیستند؟ قطعا این نام (رضا) برای آن امام بزرگوار شایسته است.

مادر امام رضا (ع) از اهالی نوبه بوده است که درباره نام مقدّس این بانو، راویان اختلاف دارند، برخی آن حضرت را خیزران نامیده‌اند و گفته‌اند که ایشان ام ولد و از اهالى نوبه بوده و اروى نام داشته و لقبش شقراء بوده است. برخى گفته‌‌اند اسم او نجمه و کنیه‌‌اش امّ‌البنین بوده و برخى نام آن بانو را تکتم دانسته‌اند. در روایتی آمده که مادر امام رضا (ع) پاک و پرهیزگار به نام نجمه بود و بعد از ولادت حضرت رضا (ع) او را طاهره نامیدند.‌»

همسر امام رضا (ع)

در مورد تعداد همسران آن حضرت بین مورخان اختلاف است، اکثر مورخان تعداد همسران آن حضرت را یک یا دو نفر نوشته‌اند و عده کمی نیز برای حضرت سه همسر یاد کرده‌اند. اما مشهور این است که حضرت دارای همسری به نام سبیکه (س) بوده که ایشان مادر امام جواد (علیه اسلام) و از خاندان ماریه قبطیه همسر پیامبر (ص)، بوده است. در برخی از منابع تاریخی، همسر دیگری نیز برای امام رضا(ع) ذکر شده است، مأمون به امام رضا (ع) پیشنهاد داد که با دخترش «‌ام حبیب‌» یا «‌ام حبیبه‌» ازدواج کند و امام نیز پذیرفت. طبری این ازدواج را در حوادث سال ۲۰۲قمری یاد می‌کند. گفته‌اند که هدف مأمون از این کار، نزدیکی بیشتر به امام رضا (ع) و نفوذ به خانه وی جهت اطلاع از برنامه‌هایش بوده است. سیوطی نیز، از ازدواج دختر مأمون با امام رضا (ع) یاد می‌کند ولی اسم آن دختر را ذکر نمی‌نماید.

امام رضا (علیه السلام) در نگاه شاعران

از زمان امام رضا (ع) شاعران و ادیبان در وصف عظمت آن حضرت بسیار شعرسروده اند و هر یک آن حضرت را نیکو توصیف کرده اند. شاعری که نامش ابونواس بود بسیار توانا در سرودن بود. به او گفتند: «تو درباره همه چیز شعر گفته ای، کوه و دشت و موسیقی را در اشعار خود مدح کرده ای، اما در کمال تعجب در مورد موضوع مهمی چون شخصیت بزرگ امام رضا سکوت کرده ای! در حالی که شما او را به خوبی می شناسید و با اخلاق و رفتار و عظمت پیامبر آشنایی کامل دارید.

ابو نواس ابتدا پاسخ داد: به خدا سوگند فقط عظمت او وی را از این کار باز داشته است، چگونه شخصی مثل من در مورد شخصیت برجسته ای مانند امام رضا (علیه السلام) شعر بگوید؟ سپس شعری گفت که خلاصه آن به این معناست: از من ستایش نکن، نمی توانم مردی را مدح کنم که جبرئیل خادم پدرش است.

ارادت و ادب شاعران فارسی گو به امام رضا (ع)

شاعران فارسی زبان نیز در مورد امام رضا (علیه السلام) اشعار بسیاری سروده اند. شاعران این سرزمین همواره محبت خاندان پیامبر صلی‌الله‌علیه را در دل پرورانده و در کلام خویش منعکس کرده‌اند. به دلیل قرار گرفتن بارگاه مبارک حضرت رضا علیه‌السلام در خطۀ ایران، شاعران توجه ویژه‌ای به این ستارۀ تابناک آسمان امامت و ولایت نشان داده‌اند و همواره در اشعار خود ارادت خویش را بدان حضرت عرضه نموده‌اند. شاعران پارسی‌گو و عرب‌زبان در ستایش خلق و خو، دین و دانش، صفات نیکو، وصف خاندان آن حضرت، وصف بارگاه ایشان، سوگ امام و موضوعات دیگر شعر گفته‌اند. این اشعار آیینه‌ای برای نشان دادن تعهد دینی شاعران و شناخت هرچه بیشتر آن حضرت هستند. از این رو نگارنده بر آن شده است تا با ذکر شاهدمثال‌هایی برگزیده از اشعار شاعران کهن فارسی و عرب، گوشه‌ای از سیمای حضرت امام رضا علیه‌السلام را برای مخاطبان نشان دهد.

شاعران فارسی‌گوی از دیرباز ارادت و ادب خویش را به امام رضا (ع) نشان داده‌اند. به عقیده بسیاری، سنایی آغازگر این رویه در حوزه شعر فارسی بوده است. متعهد بودن شاعران ایرانی به مکتب تشیع این رویه را تقویت کرده است. در ادامه به چند نمونه از این اشعار اشاراتی خواهیم داشت:

1- سنایی غزنوی

دین را حرمیست در خراسان

دشوار ترا به محشر آسان

از معجزهای شرع احمد

از حجت‌های دین یزدان

همواره رهش مسیر حاجت

پیوسته درش مشیر غفران

چون کعبه پر آدمی ز هر جای

چون عرش پر از فرشته هزمان

هم فر فرشته کرده جلوه

هم روح وصی درو به جولان

از رفعت او حریم مشهد

از هیبت او شریف بنیان

از دور شده قرار زیرا

نزدیک بمانده دیده حیران

از حرمت زایران راهش

فردوس فدای هر بیابان

قرآن نه درو و او الوالامر

دعوی نه و با بزرگ برهان

ایمان نه و رستگار ازو خلق

توبه نه و عذرهای عصیان

از خاتم انبیا درو تن

از سید اوصیا درو جان

از جملۀ شرط‌های توحید

از حاصل اصل‌های ایمان

بی‌نام رضا همیشه بی‌نام

بی‌شان رضا همیشه بی‌شان

کس نیست که نیست ازتو راضی

کس نیست که هست بر تو غضبان

اندر پدرت وصی احمد

بیتیست مرا به حسب امکان

تضمین کنم اندرین قصیده

کین بیت فرو گذاشت نتوان

ای کین تو کفر و مهرت ایمان

پیدا به تو کافر از مسلمان

در دامن مهر تو زدم دست

تا کفر نگیردم گریبان

اندر ملک امان علی راست

دل در غم غربت تو بریان

2- شاه نعمت‌الله ولی

شاه نعمت‌الله ولی، شاعر عارف‌مسلک قرن هشتم هجری است. وی در اثنای سروده‌ای که در منقبت مولای متقیان امام علی (ع) دارد در یک بیت از امام رضا (ع) یاد کرده و آن بیت چنین است:

عابد و باقر چو صادق، صادق از قول حقند

دم به مهر موسی از عین رضا باید زدن

3- عبد الرحمان جامی

جامی از شاعران سده نهم هجری است و لقب خاتم الشعرا را به او داده‌اند. او نیز همانند سنایی و خاقانی از شعرای اهل سنت است. با این حال در یکی از سروده‌های خویش به مولای هشتم شیعیان عرض ادب و ارادت نموده و با صفاتی نیکو چون «شاه مطلق» و «قبله‌گاه سلاطین» از ایشان و حرم مبارکشان یاد کرده است:

سلام على آل طه و يس

سلام علی آل خیر النبیین

سلام علی روضه حل فیها

امام یباهی به الملک و الدین

امام به‌حق شاه مطلق كه آمد

حريم درش قبله‌گاه سلاطين

شه كاخ عرفان گل شاخ احسان

در درج امكان مه برج تمكين

على بن موسى الرضا كز خدايش

رضا شد لقب چون رضا بودش آيين

ز فضل و شرف بينى او را جهانى

اگر نبودت تيره چشم جهان بين

پى عطر روبند حواران جنت

غبار درش را به گيسوى مشگين

اگر خواهى آرى به كف دامن او

برو دامن از هرچه جز اوست برچين

5- شمس‌الدین محمد بافقی

وحشی بافقی از شعرای برجستۀ قرن دهم هجری است. وی بیشتر با سرایش اشعار احساسی و عاشقانه شناخته شده، اما از ستایش ائمۀ اطهار بی‌بهره نمانده است. شاعر در یکی از قصاید خویش با حال و هوای به خصوص و توأم با عاطفه، از امام رضا (ع) نام برده است. مطلع قصیده چنین است:

تا شنید از باد، پیغام وصال یار گل

بر هوا می‌افکند از خرمی دستار گل

وحشی در این سروده لقب «نخل باغ دین» را به امام رضا (ع) داده است:

گر نمی‌آید ز طوف روضۀ آل رسول

چیست مهر آل کاورده است بر تومار گل

نخل باغ دین، علی موسی بن جعفر را که هست

باغ قدر و رفعتش را ثابت و سیار گل

ای به دور روضه‌ات خلد برین را سد قصور

وی به پیش نکهتت با سد عزیزی خوار گل

6- شاعران متأخر

فرخی یزدی و ملک الشعرای بهار، از شاعران متأخر فارسی هستند که به زبان کلاسیک در مدح حضرت امام رضا (ع) شعر گفته‌اند. ملک الشعرای بهار، که خود اهل خراسان بود، سمت ملک الشعرایی آستان قدس را از پدرش محمدکاظم صبوری به ارث برد. او به دلیل انتساب به این سمت و به جهت همجواری با امام رضا (ع)، اشعار فراوانی در ستایش آن حضرت دارد که در مناسبت‌های مختلف چون ولادت ایشان سروده است. بهار در سوگ امام و همچنین در ارتباط با واقعۀ حملۀ روس به حرم امام هشتم، اشعار غرّا و سوزناکی سروده است که نگارنده به دلیل عدم همخوانی مستقیم با موضوع مورد بحث از ذکر آن خودداری می‌کند.

7- شخصیت معنوی امام رضا (علیه السلام)

امام رضا (علیه السلام) در توجه به مسائل معنوی و پرداختن به امور عبادی نیز برجسته بود. روایات و داستان های زیادی از این جنبه از زندگی امام در کتب تاریخی نقل شده است که شنیدن آن برای همه ما جالب است. وقتی می بینیم امام و رهبری که ایشان را به رهبری پذیرفته اند و ما زندگی ایشان را الگوی خود قرار داده ایم، این گونه عبادت می کنند و به امور عبادی این گونه توجه می کنند، خود ما نیز ناچار به همان روش می شویم. وهمینطوریاد بگیرید در اینجا چند نمونه ازچیزهایی که مورخان دراین زمینه به آنها توجه کرده اند آورده شده است:

- شبها کمتر می خوابید و بیشتر وقت گرانبهای خود را صرف عبادت می کرد.

- روزه زیادی گرفت.

- سجده هایش خیلی طولانی بود.

- خیلی اهل تلاوت کتاب مقدس بود.

- پایبند به نماز اول وقت بود.

- جز در هنگام نماز، او (امام رضا) از مناجات با خدا راضی بود.

8- شخصیت علمی امام رضا (ع)

امام رضا (علیه السلام) از جایگاه علمی خاصی برخوردار بود. او از دانش فراوانی برخوردار بود و برجستگی علمی او در رویارویی با علمای دیگر مذاهب بهتر نمایان بود. مجالس و مجالسى كه علما و دانشمندان مختلف براى بيان آراء و نظرات خود گرد هم مى آمدند، در آن زمان رونق گرفت. حاکمان وقت، گاه برای نشان دادن شکوه دربار خود، گاه برای جلب علما به دربار و گاه برای غلبه بر نظر شخصی، در کنار دیگر مجالس، جلسات علمی برگزار می کردند. این محافل که به جلسات (مناظره) معروف بودند، بهترین مکان برای بیان محاسن علمی بود.

در زمان امام رضا (علیه السلام) که همه علما جمع می شدند و گفتگو می کردند و سرانجام در جواب دیگران باز می ماندند، برای شهادت به صحت امر خود به امام رضا (علیه السلام) رجوع می کردند. یکی از القاب مهم و معروف امام رضا (علیه السلام) (عالم آل محمد) است. این که امام رضا در میان همه امامان شیعه به این لقب مشهور است، دلیل برجستگی ایشان از حیث علم رایج در عصر خود و فرصت یافتن برای آشکار کردن آن علوم است.

اباصلت که از یاران امام(ع) است، روایتی از برادرزاده امام رضا (علیه السلام) نقل می کند که خواندنی است. فرمود: امام موسی بن جعفر (علیه السلام) به فرزندان خود می فرمود: برادرت علی بن موسی (منظور امام رضا) عالم آل محمد است... نیازهای دینی خود را از او بیاموز و آنچه را به تو می آموزد به خاطر بسپار، زیرا پدرم امام صادق (علیه السلام) بارها به من می فرمود: عالم آل محمد در نسل توست و ای کاش او را می دیدم.

عبدالسلام هروی نقل می کند که در اکثر مجالس علمی امام حضور داشت و داناتر از امام رضا (علیه السلام) ندیدم و هر دانشمندی که ایشان را می دید گواهی بر علم برتر او می داد. در جلساتی که جمعی از علما و فقها و علمای مذاهب مختلف حضور داشتند، همگی مغلوب شدند تا جایی که همگی به بی کفایتی علمی خود و برتری حضرت امام اعتراف و شهادت دادند.

یکی از نکاتی که در بررسی شخصیت علمی امام مورد توجه همگان قرار گرفته و بازگو شده است این است که امام رضا (ع) با هر گروهی به زبان خودشان و به قول اباصلت فصیح ترین و آگاه ترین مردم به هر زبانی صحبت می کردند. اباصلت می گوید از تسلط امام به زبان های مختلف تعجب می کند و تعجب خود را به امام ابراز می کند و حضرت در پاسخ می فرماید: «من حجت خدا بر مردم هستم. چطور ممکن است چنین فردی زبان آنها را نفهمد؟» آیا نشنیده ای که امیرالمومنین علی (ع) می فرمایند: (سوره کلام) را به ما داده اند و آن چیزی جز آشنایی با زبان دیگران نیست.

9- شخصیت سیاسی امام رضا (علیه السلام)

تمام عمر امام رضا (علیه السلام) چه زمانی که هنوز به مقام امامت نرسیده بود و چه زمانی که پس از شهادت پدر بزرگوارش امام موسی کاظم (علیه السلام) امامت شیعیان را بر عهده داشت، در دوران حکومت عباسیان، عباسیان با ادعای تعلق به پیامبر اکرم (ص) و سوء استفاده از احساسات مردم علیه بنی امیه، توانستند آنان را از قدرت برکنار کنند و خود بر تخت مسلمانان بنشینند. با سرکوب بنی امیه، دیگر قدرتی نداشتند که برای عباسیان خطر جدی ایجاد کنند. عباسیان تنها تهدید حکومت خود را شیعیان می دانستند که با اطاعت از امامان معصوم، حاکمان وقت را ظالم می دانستند و در صدد براندازی آنان برآمدند.

بنابراین دشمن شماره یک حکام عباسی امامان شیعه بودند و به همین دلیل تمام امامانی که درزمان این حاکمان ستمگرزندگی می کردند به دست آنان به شهادت رسیدند. عباسیان شیعیان را چنان تحت فشارقرار دادند و آنها را تهدید، شکنجه ،آزار و تبعید کردند که حتی مورخان از بازگویی آن شرم دارند.

ده سال از زمان امامت حضرت رضا (علیه السلام) مصادف با حکومت هارون بود. در این ده سال فرصت مناسبی برای مبارزه آشکار و رسمی برای امام رضا (علیه السلام) فراهم نشد و بیشتر تلاش های سیاسی امام به صورت مخفیانه انجام شد، اما در گوشه و کنار سرزمین های مسلمان نشین، جنبش ها و قیام های پی در پی شیعیان حکومت عباسیان را تنگ کرد. . آورد و هارون در برخورد با آنها گیج شد.

مأمون در میان همه حکام عباسی چهره دیگری داشت. برادرش امین را کشت تا خودش به قدرت برسد و در برخورد با شیعیان و به ویژه شخص امام رضا (علیه السلام) به گونه ای دیگر وارد شد و رویکرد دیگری در پیش گرفت. در اینجا نمونه هایی ازآن چه که برخی ازمورخان درباره شخصیت پیچیده مأمون اظهار نظرکرده اند، خواهیم آورد تا دریابیم، امام رضا (علیه السلام) با چه مرد مرموزی مواجه بوده است.

یکی می گوید: مأمون از نظر دوراندیشی و اراده قوی و صبر و دانش و زیرکی و بزرگی و شجاعت و جوانمردی بر همه عباسیان برتری داشت. دیگری می نویسد: مأمون در حین حضور در مجالس تجملی، به کتاب و فلسفه و مناظره و مناظره علمی و مسائل فقهی و... علاقه زیادی داشت! دیگری می گوید: گاه مانند مؤمنی دلسوز، مردم را به خاطر کوتاهی در نماز و لذت و پیروی از شهوات و... سرزنش می کرد و آنان را از عذاب الهی می ترساند و گاه خود در اعیاد شرکت می کرد.

آیا همزیستی با چنین موجود پیچیده و مبهمی که به دنبال ثبات حکومت عباسیان نیست، اما در عین حال بزرگترین حریف خود، شخص امام رضا (علیه السلام) را به عنوان ولیعهد خود برمی گزیند، آسان است؟ اما با این خصوصیات، مأمون پس از روی کار آمدن، و برای تثبیت ارکان حکومت خود، تصمیم گرفت با امام رضا (ع) به گونه ای دیگر برخورد کند. پس نامه ای به امام نوشت و او را به ولیعهدی منصوب کرد. امام در ابتدا از پذیرش این امر خودداری کرد، اما پیگیری و اصرار مأمون و امتناع امام باعث شد که مأمون دو نفر را که در خراسان بودند از طرف خود به مدینه بفرستد و آن ها این گونه قصد خود را به امام اعلام کردند. مأمون دستور داده شما را به خراسان ببریم. امام که راه و رسم حاکمان را می دانست و می دانست مأمون که از کشتن برادرش ابا ندارد، از این تصمیم هم دست برنخواهد نداشت، و لذا امام(ع) به همین دلیل مجبور به ترک مدینه شد.

10- هجرت امام رضا (علیه السلام) به خراسان

هنگامی که امام رضا (علیه السلام) خود را مجبور به مسافرت دیدند، برای ابراز نارضایتی از این سفر، چندین بار به زیارت بارگاه حضرت رسول اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) مشرف شدند و به گونه ای زیارت کردند که همه فهمیدند که این سفر مورد رضایت امام نیست.

یکی از شاهدان نقل می‌کند که امام را در سفر حج دیدم، به ایشان نزدیک شدم و به ایشان تبریک گفتم که امام در آستانه سفر بود، اما حضرت فرمودند: مرارها کن! ازهمسایگی پیامبر(ص) می روم و در غربت می میرم!».

پس از آن حضرت همه اقوام و دوستان خود را فراخواند و به آنان فرمود: برای من گریه کنید! چون به مدینه برنمی گردم. این نشان می دهد که امام با نقشه شوم مأمون آشنا بود، اما چاره ای جز پذیرش تصمیم او نداشت.»

امام با فرستادگان مأمون از مدینه خارج شد و عازم خراسان شد. بنا به دستور مأمون مسیر امام از مدینه به خراسان به گونه ای تعیین شد که مردم شهرهای شیعه نشین از زیارت آن حضرت محروم شدند. زیرا اگر شیعیان موفق می شدند امام خود را از نزدیک زیارت کنند و با او ملاقات کنند و از سخنان او بهره مند شوند، ارادت بیشتری به او بروز می دادند و این خطر بزرگی برای حکومت مأمون بود. از این رو شهرهای کوفه و قم از سفر امام حذف شدند. اما در این که امام از کدام مسیر به خراسان و شهر مرو رسیده، بین مورخان اختلاف وجود دارد.

11- شهادت امام رضا (ع)

مأمون که می‌دید مردم بیشتر به امام رضا (علیه السلام) روی می‌آورند، هیچ بهانه‌ای در برابر همنوعان خود، یعنی خاندان عباسی، نداشت. پس تصمیم گرفت به بغداد برود تا از نزدیک با او گفتگو کند. اما در این سفر چه هدیه ای برایشان آورد؟ آیا می تواند امام را از ولایت خود برکنار کند؟ آیا او می توانست بیعت گسترده ای را که ازمردم گرفته بود نادیده بگیرد؟ آیا اومی توانست واکنش مردم به عزل امام راتحمل کند؟ آیا می توانست دلیل قانع کننده ای برای نارضایتی جمعی از شیعیان و پیروان امام بیاورد؟ اینجاست که مأمون بار دیگر چهره واقعی خود را آشکار می کند و به خشونت پنهان و سیاست بازی روی می آورد.

اونخست وزیرش فضل بن سهل را می کشد وبربدنش اشک می ریزد وبرای یافتن قاتلانش جایزه تعیین می کند وچون دستگیرمی شوند شهادت می دهند که مأمون به آنهادستورداده است.امادرکمال ناباوری آنهارا می کشد.

او سپس طرح عزل امام رضا (علیه السلام) را دنبال می کند، اما سعی می کند این طرح را به گونه ای اجرا کند که نشان دهد از این امر مبرا است. پس در راه بغداد در توس توقف می کند و امام رضا (علیه السلام) را با خوردن انار یا انگور زهرآلود مسموم می کند و از کاری که پس از قتل فضل بن سهل انجام می دهد خوشش می آید، اینجا نیز بر پیکر پاک امام(ع) اشک می ریزد. او امام (ع) را در کنار قبر پدرش؛ هارون الرشید دفن می کند.

امام رضا (علیه السلام) قبلاً به برخی از یاران خود نسبت به شهادت او به دست مأمون هشدار داده بود. مثلاً روزی به دو تن از اصحاب خود فرمود: اکنون وقت بازگشت من به سوی خداست و وقت آن است که به جدم رسول خدا (ص) و پدرانم ملحق شوم. طومار زندگی من تمام شد. این حاکم مستبد (مأمون) تصمیم گرفته مرا با انگور و انار مسموم بکشد.

از جمله نقل های مختلف در مورد روز و ماه و سال شهادت امام رضا (علیه السلام) معروف ترین آن این است که آن حضرت در روز جمعه پایان ماه صفر سال 203 هجری قمری به شهادت رسید در حالی که 55 سال از عمرشریف و زندگانی مبارکش می گذشت.

به گفته همه مورخان محل شهادت امام شهرتوس و مدفن آن حضرت در باغ حمید بن قحطبه در سناباد بوده است که بعدها به نام (مشهد رضا - محل شهادت امام رضا "ع") نامگذاری شده است. اکنون به نام مشهد شناخته می شود.[1]

در خاتمه شهادت عالم آل محمد(ص) حضرت امام رضا(ع) را به دوستداران و محبان و شیعیانش در سرتاسر جهان تعزیت و تسلیت می گویم.

شنبه: 25 / 06 / 1402- 30 صفر 1445- 16 سپتامبر 2023

1- Iranians mourn martyrdom anniversary of Imam Reza (PBUH). Mehr News Agency. Oct 7, 2021, 8:45 AM.

نگاه تجاری، سود محور و اقتصادی غرب به زنان

اسدالله افشار

نگاه تجاری، سود محور و اقتصادی بر دیدگاه غرب در مورد موضوع زنان تأثیر گذاشته است.

غرب سال هاست زنان را به طرق مختلف به بردگی گرفته است. یکی از بی عدالتی های بزرگی که جامعه غربی در آغاز قرن بیستم بر زنان تحمیل کرد این بود که آنها را از خانه به کارخانه کشاند تا نیروی کار ارزان به دست آورند.

انقلاب صنعتی [بزرگترین دوره تغییرات صنعتی در جهان، اما به طورخاص در ایالات متحده] به طرق مختلف بر طبقات اجتماعی مختلف زنان تأثیر گذاشت. نحوه دقیق تأثیر انقلاب صنعتی برزنان به طبقه اجتماعی آنها بستگی داشت که بیشترین آسیب پذیری در این رابطه برطبقه پایین تر وارد شد.

در طول این دوره زمانی، شهروندان طبقه کارگر بیشترین تأثیرپذیری را داشتند. بسیاری از زنانی که به خانواده‌های ثروتمند تعلق نداشتند، اغلب مجبور می‌شدند وارد بازار کار شوند تا بتوانند به قدرکافی زندگی خانواده‌شان را تأمین کنند.

ظلمی که در فرهنگ الحادی غرب به زن شده است

با افزایش جمعیت، تورم اجتناب ناپذیری به وجود آمد و بسیاری از زنان مجبور شدند برای تأمین معاش خانواده خود به نیروی کار بپیوندند. به طورمتوسط زنان یک سوم مردان حقوق دریافت می کردند.بنابراین، کارفرمایان عموماً از استخدام زنان خوشحال بودند، زیراآنها نیروی کارارزان تری ارائه می کردند. از آنجایی که شرکت‌ها از فرصت استخدام کارگران ارزان‌قیمت استفاده می‌کردند، زنان مجبور بودند ساعت‌های طولانی کار کنند: معمولاً از 11 تا 13 ساعت در روز، تنها با 45 دقیقه استراحت برای ناهار.

ظلمی که در فرهنگ الحادی غرب به زن شده است، در تمام دوران تاریخ بشریت بی سابقه است. غربی ها در تمامی عرصه ها، در عرصه علم و کار و هنر و ادبیات و مالکیت، به زن ظلم کردند:

۱. در چشم فرهنگ اروپایی، از دوران قرون وسطی و بعد از آن تا اواسط قرن بیستم، زن موجود درجه دوم بوده است؛

۲. از اوایل قرن نوزدهم که سرمایه داران غربی کارخانه های بزرگ را اختراع کردند و احتیاج به نیروی کار ارزان و بی توقع و کم دردسر داشتند، زمزمه آزادی زن را بلند کردند؛ برای این که از زن به عنوان یک کارگر ارزان استفاده کنند؛

۳. تا سال ۱۹۴۷ در انگلستان، به زنانی که تحصیل می کردند، مدرک تحصیلی نمی دادند و می گفتند که زن نباید مدرک تحصیلی بگیرد؛

۴. تا دهه های اول قرن بیستم، زنان در دنیای غرب حق رأی و انتخاب کردن نداشتند؛

۵. تا اوایل قرن بیستم، زن غربی حق نداشته از ثروتی که متعلق به خودش بوده، آزادانه استفاده کند! اموال در اختیار شوهر یا پدر یا برادرش بود؛

۶. تا صد سال قبل از این، در تمام اروپا و کشورهای غربی و در آمریکا، زن فقط می توانست در سیطره مرد باشد و هیچ حقی از حقوق اصلی یک انسان در یک جامعه متمدن را نداشت؛

۷. در کشورهای غربی، زنانی که از دست شوهرانشان کتک می خورند و دخترانی که از دست پدرانشان صدمه می بینند و مجروح می شوند، فراوانند. یک سوم زنان دنیا از دست مردها کتک می خورند! این جنایت بیشتر در کشورهای صنعتی است. در کشورهای فرنگی، و ناشی از خشونت های جنسی است.

۸. آمارهای تکان دهنده و وحشت آوری از کشتن زنان وجود دارد. غربی ها راحت زنان را می کشند. یکی از کارهای زشت و نفرت انگیزی که در کشورهای غربی و امریکا رایج می باشد، کشتن زنان و دختران است.

این فرهنگ فاسد، همان فرهنگ دوران جاهلیت، همان بی عدالتی، همان تبعیض، همان نادیده گرفتن کرامت زن، همان عمده کردن مسائل جنسی و نیازهای جنسی، و برخاسته از الگوی باستانی روم و یونان است.

آن روزها، زن وسیله التذاذ مرد بود. امروز هم حرف اصلی غربی ها همین است؛ و آزادی جنسی، یک امر مباح و مجاز و بی قید و شرط است.[1]

بهره کشی اقتصادی، تجاری از زنان در دوران انقلاب صنعتی تا به امروز

در طول آن ساعات طولانی در کارخانه ها، بسیاری از زنان کم درآمد در دوران انقلاب صنعتی مجبور بودند در شرایط سخت با سختی کار کنند. آنها اغلب مجبور بودند در کارخانه ها در فصول گرما یا سرمای شدید کار کنند و در نتیجه یک محیط کاری مناسب نداشتند. همچنین زنان در ساعات کاری مجاز به استراحت نبودند. اگر آنها در حال استراحت دستگیر می شدند یا به طور تصادفی دیر می آمدند، در معرض انواع مجازات ها قرار داشتند و سخت تنبیه می شدند. روزهای یازده ساعت همراه با غبار غلیظ موجود در هوا و همچنین کمبود تجهیزات ایمنی یا ماسک، کار می کردند در حالی که شرایط کاری برای آنان به شدت خطرناک و گاه مرگبار می گشت.

حتی در حال حاضر در سال 2023 زنان برای انجام کارهای مشابه در بسیاری از کشورهای غربی نه تنها کمتر از مردان دستمزد می گیرند بلکه مورد سوء استفاده نیز واقع می شوند. در غرب و اروپا به بهانه آزادی و رهایی زنان در قرن 19 و 20، زنان را از خانه هایشان بیرون می کشیدند تا در کارخانه ها با دستمزد کمتر کار کنند و این گونه بود که از زنان تا به امروز با سیاست فریب و نیرنگ و تحت عنوان آزادی و برابری با جامعه مردان بهره کشی اقتصادی، تجاری از ایشان نموده اند.

مورخان در مورد اینکه آیا انقلاب صنعتی بریتانیا (1760-1830) برای زنان مفید بود یا خیر، اختلاف نظر دارند. برخی معتقد بودند که انقلاب صنعتی مشارکت زنان را در کار بیرون از خانه افزایش داد و مدعی شدند که این تغییر رهایی بخش است. با این حال، مورخان جدیدتر این ادعا را که مشارکت زنان باعث افزایش نیروی کار شده است مخالفت کرده و رد می‌کنند و معتقدند این امر برعکس بیشتر زنان را دچار آسیب‌های فردی، اجتماعی، فرهنگی کرده و آنان را در مسیری انحرافی قرار داده اند.

سیستم سرمایه داری غرب تحت سلطه مردان است

«سیستم سرمایه داری غرب تحت سلطه مردان است. در سرمایه داری سرمایه چیزی بالاتر از انسانیت است. از انسانیت برای خدمت به سرمایه استفاده می شود. بنابراین، هر انسانی که بتواند سرمایه بیشتری تولید و انباشت کند، ارزشمندتر است. در نظام سرمایه داری غرب، این مردان بودند که اقتصاد، معاملات تجاری و مانند آن را مدیریت می کردند.[2] از نگاه رهبرانقلاب اسلامی در نظام سرمایه داری مردان بر زنان اولویت دارند و این درست در نقطه مقابل نظام جامع اسلامی است که در فرهنگ بالنده اسلام زن جنس دوم نبوده و در کنار مرد از حقوق برابر انسانی برخوردار است و مرد هیچ رجحانی بر او ندارد و از منظر خلقت با اویکی است؛ و این همان نکته اساسی است که مسیر اسلام را از مسیر غرب در نگاه به زن، متمایز می سازد.

استفاده‌ نامشروع از زنان در بازار سود سرمایه و توسعه‌ اقتصادی

در هرصورت از نگاه کارشناسان و صاحب نظران:

1- در دنیای امروز، صهیونیست ها پایه گذار خروج زنان از عفت بشری شدند و از ۱۸۰ سال قبل، شروع به برنامه ریزی و اشاعه فساد و فحشا کردند و اروپا و امریکا را به دنبال خود کشاندند.

2- طبق آمار خود غربی ها، بیشترین ستم و تعرض و تعدی نسبت به زن از سوی مردانی است که در نظام های الحادی غرب زندگی می کنند. در هر شش ثانیه، یک تجاوز به عنف در کشور امریکا صورت می گیرد.

3- جیمی کارتر در کتاب خود می نویسد: هر ساله صد هزار دختر به عنوان برده در آمریکا فروخته می شود.

4- در غرب، به خصوص در امریکا و شمال اروپا، مراکز مهمی وجود دارد که اصل و اساس کارش بر عرضه جنسی زن در مقابل مرد است. این کار بالاترین و بزرگ ترین ضربه بر جسم و روح زن است. زن در غرب، مورد فشارهای روحی و روانی و عاطفی و اهانت شخصیتی و شانی است.

5- دنیای غرب خیال می کند که ارزش و اعتبار زن به این است که حجاب و عفاف خود را کنار بگذارد و با بی بند و باری و ولنگاری، خود را برای مردان شهوتران بیاراید و با تبرج و خودآرایی، اسیر دست مرد شود. این نگاه، اهانت و خیانت به زن و حکم سقوط زن به حضیض حیوانیت است.

6- غربی ها برای فروش یک کالای بی ارزش و برای به دست آوردن پول، پیکر لخت یک زن را نشان می دهند؛ این حرکت خیانت به زن و به زندگی زن و به آزادی زن است.

7-آزاد کسی است که به خاطر دنیای مادی، قدم روی عزت و فضیلت و ایمان و تقوا، و روی مقام انسانی خویش نگذارد و خود را از قید هوا و هوس و شهوت و ثروت و پول و جاه و مقام آزاد کند.[3]

جان کلام این که همان گونه که در سطور پیشین بیان شد؛ نظام دموکراسی غرب که مدعی ایجاد مساوات و برابری مردان با زنان است، به دلیل نیاز چرخ‌های اقتصادِ سرمایه‌داری به نیروی کار زنان و ضرورت ایجاد انگیزه برای آنان در ترک خانه و ورود به صحنه‌ی فعالیت‌های اقتصادی، تا حدودی برابریِ حقوق کمّیِ زنان با مردان را پذیرفته و به اجرا گذارده است. از آن جا که هدف این کشورها رشد و توسعه‌ی اقتصادی و بالا بردن سود سرمایه است، علی‌رغم آزادی‌های ظاهری افراد در این کشورها به نظر می‌رسد نوع دیگری از سلطه، جایگزین جبر و استبداد عینی و ظاهری سلاطین و امپراطوری قرون گذشته شده است که این امر پیامد احتیاجات روزافزون مادی انسان مصرفی می‌باشد که جبر از عمل و ذهن عبور کرده و قهر بر انگیزه‌ها و امور روحی قرار گرفته‌است. به عبارت دیگر، جبر یا قهر ظاهری حاکمانی چون فراعنه، چنگیز یا هیتلر بر نسل‌های گذشته به شکلی دیگر; خواه ناخواه درجامعه متمدن امروزی رخ می‌نماید؛ یعنی مدیران سیاسی حکومت‌های جوامعِ به اصطلاح «توسعه یافته» با در دست داشتن ابزار رفع نیازهای مادیِ انسان‌های مصرف‌زده این نوع از جبر و انگیزه‌ها را موجب شده‌اند که در نتیجه‌ آن هویت انسانی انسان‌ها از جمله زنان، مظلومانه همچون کالا مورد خرید و فروش قرار می‌گیرد. (البته یک خرید و فروش اجتماعی )

و از سوی دیگرنکته مهمی که باید اشاره داشت و نسبت به آن توجه ویژه ای مبذول نمود و حساس باید بود این موضوع است که جنسیت زنان نیز در بازار سود سرمایه و توسعه‌ اقتصادی مورد استفاده‌ نامشروع قرار گرفته و علی‌رغم ظاهر فریبنده حضور بی‌ قید و بند زنان، هنوز هم مناصب و مشاغل حساس و تصمیم‌گیری‌های اساسی در حیطه‌ کار مردان است و اکثریت مدیران سیاسی و اقتصادی آن جوامع را مردان تشکیل می دهند.[4]

پنجشنبه: 23 / 06 / 1402- 28 صفر 1445- 14 سپتامبر2023

[1] - شیرازی؛ علی. زن، زندگی، آزادی درفرهنگ الهی و غربی. دبیرخانه شورای اطلاع رسانی دولت. کد خبر: ۳۹۸۱۹۹.

2- Atta. Sara. Women's rights in West are profit-based. Translator: Asadollah Afshar. Tehran Times (TT ). September 10, 2023 - 15:35

[3] - شیرازی؛ علی. زن، زندگی، آزادی درفرهنگ الهی و غربی. دبیرخانه شورای اطلاع رسانی دولت. کد خبر: ۳۹۸۱۹۹.

[4] - جایگاه و حقوق زنان در نظام سرمایه‌داری. پایگاه اطلاع‌رسانی حوزه. یکشنبه 19 فروردین ماه 1397. کد مطلب : 161461.

دهکده جهانی؛ اسیرانواع موادمخدر و روانگردان ها

اسدالله افشار

باید اذعان کرد که حل مشکل پیچیده فرایند تولید، ساخت، قاچاق، پخش، سوءمصرف و اعتیاد به موادمخدر و روانگردان و کاستن از آثار گوناگون زیانبار آن ها به موازات قانونگذاری کارا و مؤثر در سیاست جنایی تقنینی و فعالیت های فیزیکی مأموران مبارزه با موادمخدر و روانگردان و رسیدگی های قضائی، اجرایی و مشارکت کنشی و فعال مردمی نیاز به فعالیت های آموزشی و فرهنگی مستمر دارد.

تدوین کتاب های علمی، آموزشی، ارشادی و رُمان، مقاله های منتشره در رسانه های مطبوعاتی و الکترونیکی، فیلم های کوتاه و بلند، نمایشنامه ها و نمایش ها( تئاتر)، ترانه های دلنشین همراه با موزیک و تصاویر مناسب، مصاحبه با کارشناسان، معتادان ترک اعتیاد کرده و صاحبان درد در رسانه های مطبوعاتی، صوتی و تصویری، برپایی نمایشگاه های عکس، کاریکاتور با زیرنویس های مناسب و راهبردهای مفید اطلاع رسانی دیگر فرهنگی- آموزشی و هشداردهنده با رعایت شرایط زمان، مکان و سطح فراگیری گروه مخاطب و بازدید کنندگان از نمایشگاه ها به ویژه جوانان و نوجوانان، با هدف عمده پیشگیری اولیه و همگانی از روآوری به سوءمصرف این مواد باید به طور مکرر، متنوع و مستمر ارائه گردد.

در ضرورت تکرار و استمرار واکاوی و بازنمایی و بیان آثار زیانبار گوناگون فیزیولوژیکی، روانی، خانوادگی، اقتصادی و اجتماعی موادمخدر و روانگردان به شیوه های مؤثر در گروه مخاطب و همچنین اجرای برنامه های مشاوره ای برای سوءمصرف کنندگان تفننی و کاهش آسیب ها و درمان منجر به انقطاع وابستگی روانی معتادان به این مواد نباید تردید نمود و تعلل ورزید.

باید اذعان کرد که امروزه تولید و ساخت غیرقانونی انواع موادمخدر و روانگردان سنتی و نیمه صناعی با منابع گیاهی مانند هروئین، کوکائین و کراک و مواد روانگردان صناعی با منشأ آمفتامین ها مانند شیشه، اِکستاسی و... قاچاق، پخش، سوءمصرف و اعتیاد به این مواد، از مشکلات عمده جامعه بشری بیش از هفت میلیارد نفری دهکده جهانی شده که زیان های گوناگون آن ها از آلودگی محیط زیست، قاچاق سلاح های متعارف و غیرمتعارف، قاچاق اشخاص به ویژه زنان و کودکان، قاچاق اعضای بدن انسان ها و حتی وقایع تروریستی دولتی و غیردولتی گسترده تراست.

قاچاقچیان و شگردهای گوناگون جاسازی مواد

در عصر حاضر به موازات گسترش و توسعه ارتباطات فوق سریع و تجارت انواع تولیدات و مصنوعات مورد نیاز جامعه بشری از قبیل وسائل و مواد منابع انرژی زا و مصنوعات کاربردی در زندگی مرفه تر و یا تولید بیشتر مواد غذایی و خرید و فروش اینترنتی آن ها قاچاق موادمخدر و روانگردان چنان گسترش یافته که در مقابل « دلارهای نفتی»، «دلارهای هروئینی» مصطلح شده است.

قاچاقچیان با شگردهای گوناگون، در لابلای اشیا و اجناس مجاز و متعارف در تجارت مشروع، مواد مورد سوءمصرف را جاسازی می کنند. آن ها حتی از رحم زن ها، شکم حیوانات، بلعیدن افراد، فضاهای مناسب و دور از معرض دید وسائط نقلیه و سایر مصنوعات و حیوانات برای جاسازی و قاچاق کردن موادمخدر و روانگردان و پیش سازهای این مواد استفاده می نمایند و هربارکه نوعی از جاسازی ها توسط مأموران مبارزه با قاچاق موادمخدر و روانگردان کشف می گردد شگردهای دیگری توسط مغزهای متفکر باندهای قاچاق طراحی می شود و جاسازی به شیوه های دیگری متفاوت از شیوه های کشف شده پیشین صورت می گیرد که کسب مهارت اکتشاف جدیدی را در مأموران مبارزه با قاچاق می طلبد. در واقع مأموران مبارزه با قاچاق این مواد با آلاتِ کشفی که دارند( اعم از ابزارهای الکترونیکی و سنتی و سگ های تربیت شده موادیاب) هربار با روش جدید و ناشناخته ای از شگردهای جاسازی مواجه می شوند که طریقه کشف مواد جاسازی شده با آن چه در پیش از آن تجربه شده است تفاوت می کند.[1]

بنابراین توسعه جهانی تجارت و ارتباطات اینترنتی – الکترونیکی و روش های گوناگون جاسازی به ویژه در مورد موادی مانند هروئین،کوکائین، کراک و مواد مشابه آن ها که نسبت به منابع گیاهی خود حجم بسیار کمتری دارند و همچنین گسترش روزافزون انواع مواد روانگردان صناعی که طبق گزارش ها در برخی کشورها مانند آمریکا از 250 نوع ماده مورد سوءمصرف[2] تجاوز کرده و مواد پیش ساز آن ها، قاچاق این مواد را افزایش چشمگیری داده و شناسایی و کشف مواد قاچاق شده را برای مأموران مبارزه با قاچاق موادمخدر و روانگردان با ابهامات، اشکالات و پیچیدگی های زیادی مواج کرده است. در حدی که گفته می شود:

در مؤثرترین فعالیت مبارزه با قاچاق موادمخدر و روانگردان آن چه کشف می شود یک چهارم محموله های قاچاق شده است. از طرفی مشهوراست که اگر از پنج محموله قاچاق شده برخی از مواد مانند هروئین بالای 80درصد خالص افغان ها چها محموله کشف شود و یک محموله به مقصد( که اغلب کشورهای اروپائی، کانادا، برخی کشورهای آسیایی و به ویژه آمریکاست) برسد و پخش شود ارزش دلاری این یک محموله نه تنها زیان مالی چهار محموله کشف شده را جبران می کند بلکه سود سرشاری هم نصیب قاچاقچی خواهد کرد.[3]

هم اکنون تمام مناطق دهکده جهانی که مساحت خشکی حدود 150میلیون کیلومترمربع را شامل می شود[4] به نوعی آلوده به تولید، ساخت، قاچاق و یا سوءمصرف این مواد می باشد. چنان که کشورهای اروپایی علاوه بر مواد روانگردان صناعی که در اغلب این کشورها حتی در آشپزخانه های منازل مسکونی آن ها ساخته می شود با قاچاق و پخش مواد مورد سوءمصرف دیگری از قبیل هروئین، کوکائین و کراک قاچاق شده از کشورهای مناطق آسیایی، افریقایی و اقیانوسیه هم از واردات قاچاق و پخش شده انواع موادمخدر و روانگردان نیمه صناعی درامان نیستند.

بلای خانمان سوز سوء مصرف موادمخدر و روانگردان ها

تردیدی نیست که قاچاق و پخش موادمخدر و روانگردان اشاعه سوءمصرف و اعتیاد به این مواد را – به خصوص درمیان گروه سنی فعال جوامع بشری- باعث شده است. بلای خانمان سوز سوءمصرف موادمخدر و روانگردان طبیعی، نیمه صناعی و صناعی و اعتیاد به آن ها حدود 300میلیون انسان را در جهان به اسارت دارد که اگر اعضای خانواده هر معتاد در این مشکل خانوادگی- اجتماعی به حساب آیند باید گفت بیش از یک میلیارد انسان از قاچاق، پخش و سوءمصرف این مواد در جهان رنج می برند و طبق گزارش های منابع رسمی جهانی سالانه بیش از 200هزارنفر بر اثر سوءمصرف موادمخدر و روانگردان ها به هلاکت می رسند.

هیأت بین المللی کنترل موادمخدر سازمان ملل متحد در آستانه قرن جاری( بیست ویکم) نوشت: «... موادمخدر و روانگردان بهداشت عمومی را به طور فراگیری در تمام کشورها به خطر انداخته، خسارات سنگینی بر زندگی و بازده فعالیت های انسان وارد می آورد، سازمان های سیاسی قانونمند جهان را تهدید می کند و ضمن تأثیر بر اقتصاد کشورها و ارزش های اجتماعی باعث تخریب محیط زیست می شود...» [5]

بنابراهمیت موضوع و بحث پیش رو شکی نیست که آثار زیانبار قاچاق و پخش موادمخدر و روانگردان در زمان حاضر از قاچاق اشخاص، رخدادهای تروریستی کشوری و حتی دولتی و فرامرزی، قاچاق اسلحه متعارف و غیرمتعارف و قاچاق اعضای بدن انسان گسترده تر شده و به همزیستی مسالمت آمیز جامعه مدنی جهانی در سطح وسیعی لطمه می زند.

معتادها قادر نیستند هر زمان که خواستند اعتیاد را کنار بگذارند

اگرمسابقه ای بین معتادان برگزار شود بیشترین جمله ای که از آنان خواهیم شنید این عبارت است: « من هر وقت بخواهم، می توانم اعتیاد را ترک کنم». این جمله بارها و بارها تکرار و شنیده خواهد شد. و این جمله برنده مسابقه می شود.

هرکسی که معتادها را مشاهده کرده باشد می داند که آن ها در موارد بی شماری« کنارگذاشته اند» و قول و قرارهای غیرقابل شمارشی با خود داشته اند. ترک کردن ممکن است چندساعت، چند روز یا در بعضی موارد چند هفته طول بکشد. اما به طور معمول، خیلی طول نخواهد کشید که اعتیاد به شکل فعال بازگردد. این چرخه معیوب سال ها ادامه پیدا می کند.

واقعیت این است که معتادها قادر نیستند هر زمان که خواستند اعتیاد را کنار بگذارند. دیگران می توانند این نکته را ببینند، اما معتاد نمی تواند. خانواده و دوستان ممکن است گیج شوند و از خودشان بپرسند: « چه طور یک نفر می تواند اصرار کند که هر زمان که بخواهد می تواند اعتیاد را کنار بگذارد، درحالی که روشن است این طور نیست؟»

حتی درمانگران کارآزموده که به شنیدن این جملات عادت دارند، ممکن است از خودشان بپرسند: « چطور ممکن است یک فرد با هوش این چنین وافعیتی را نادیده بگیرد؟ چگونه ممکن است افراد دانشگاهی طراز اول، زنان و مردانی با مقام هایی با مسئولیت های بالا که می توانند داده های علمی را تجزیه و تحلیل کنند، نمی توانند در مورد اعتیاد خودشان، دو به اضافه دو را حساب کنند؟»

جواب به درک کردن طرز فکر اعتیادآور بر می گردد. معتادها ممکن است آن قدر غیر منطقی به نظر نرسند، اگر ما یک چیز را درک کنیم: درک زمان در افراد دارای طرز فکر اعتیادآور. معتادها وقتی می گویند« من هر وقت بخواهم، می توانم اعتیاد را ترک کنم» می توانند کاملا برای خودشان و دیگران قابل درک باشند، به شرط آن که دقت کنیم آن ها از یک مقیاس زمانی متفاوت نسبت به افراد غیر معتاد استفاده می کنند.

برای همه افراد، زمان متغیر است. در برخی شرایط خاص، چند دقیقه ممکن است تمام نشدنی به نظر رسد، در حالی که در شرایط دیگر، هفته ها و ماه ها ممکن است به نظر رسد که در طی چند لحظه طی شده اند.

معتادها که ادعا می کننند هر وقت بخواهند می توانند اعتیاد را ترک کنند، در واقع کاملا اعتقاد دارند که این امر درست است. چرا؟ چون معتاد با ترک کردن برای یکی دو روز، برای یک «وقتی» اعتیاد را ترک کرده است. در واقع، معتادها بعد از این که چند روز اعتیاد را ترک می کنند، ممکن است تعجب کنند که چرا دیگران نمی توانند این واقعیت را درک کنند که آن ها می توانند هر «وقت» بخواهند اعتیاد را کنار بگذارند.

ممکن است شما به معتاد بگویید: « نه، واضح است که تو نمی توانی هر وقت بخواهی اعتیاد را کنار بگذاری». جمله شما و جمله معتاد، هر چند که به نظر متناقض می رسند، هر دو درست هستند. نکته مهم این است که آن ها واژه «وقت» را متفاوت به کار می برند. برای یک معتاد، وقت ممکن است با دقیقه و یا حتی ثانیه اندازه گیری شود. مطمئنا زمانی که معتاد به مصرف مواد مخدر نیاز دارد، به دقیقه ها فکر می کند. معتادها برای دریافت آثاری که انتظارش را دارند تحمل تأخیر را ندارند. تمام موادی که معتاد ها استفاده می کنند آثارشان را در طی چند ثانیه یا چند دقیقه نشان می دهند. آری معتادها به آینده فکر می کنند، اما فقط درحد لحظات، نه سال ها. زمانی که آن ها از موادمخدر استفاده می کنند، به پیامدهای این کار فکر می کنند: برافروختگی، احساس سرخوشی، آرامش، ازجهان جدا شدن و شاید هم خوابیدن. این پیامدها در طی چند ثانیه یا چند دقیقه بعد از مصرف موادمخدر بروز می کنند و این چند ثانیه یا چند دقیقه چیزی هستند که مفهوم«وقت» را برای معتاد شکل می دهند. بیماری سیروز کبدی، آسیب مغزی، از دست دادن شغل، از دست دادن خانواده، یا سایر پیامدهای جدی در طی فرایندهای طولانی ایجاد می شوند وبه احتمال زیاد درطی چنددقیقه ایجادنمی شوند؛ بنابراین آن ها خیلی راحت در افکار معتاد ها وجود ندارد.

جان کلام این که؛ زمانی که معتادها و افراد دارای هم وابستگی بتوانند مفهوم «هر دفعه، یک روز» را به طور کامل درک کنند، بازپروری درآن ها شروع می شود. اما آن ها باید با احتیاط جلو بروند، چرا که بازگشت آشفتگی در درک زمان، دلیلی برای شک کردن به احتمال عود است. بنابراین جنبه زمان در طرز فکر، یک نکته مهم در درک و کنترل اعتیاد برای معتاد در حال بازپروری و متخصصان است.

سه شنبه: 21 / 06 / 1402- 26 صفر 1445- 12 سپتامبر 2023

منابع:

1- قربانی، مجید و ملازاده، علیرضا (۱۳۹۳). روان شناسی اعتیاد، دنیای درون.

2- قربان حسینی، علی اصغر (۱۳۶۸). پژوهشی نو در مواد مخدر و اعتیاد، امیرکبیر.

3- قبادزاده، سیمین؛ مسعودی، مرضیه؛ محمدخانی، شهرام؛ حسنی، جعفر (۱۳۹۶). عوامل رفتاری، هیجانی و اجتماعی مرتبط با اعتیاد، فصلنامه سلامت اجتماعی و اعتیاد، سال ۴، شماره ۱۳.

4- کاپلان و سادوک (۲۰۰۰). خلاصه روان پزشکی علوم رفتاری و روان پزشکی بالینی، جلد اول، ترجمه محمدرضا نیکخو و‌ها مایاک آوادیس یانس (۱۳۸۴). تهران، نشر سخن، ارجمند.

5- محمدی اصل، عباس (1397). جامعه شناسی اعتیاد، موسسه هم اندیشی جهانی راه برتر، تهران.

6- افشار، اسدالله(1399)، سلسله مقالات اعتیادپژوهی( نگاه واقع بینانه به مسئله جامعه شناختی اعتیاد)، تهران. مناره.

7- افشار، اسدالله(1399)، سه یادداشت در باب اعتیاد پژوهی، تهران: مناره.

[1] - برای آگاهی از انواع جاسازی وشیوه های کشف مواد، مقاله « حمل و تحویل تحت نظارت» آقای دکتر اردبیلی در جلد نخست کتاب علوم جنایی گزیده مقالات آموزشی...؛ نجفی ابرندآبادی و دیگران و مقاله اداره مطالعات و تحقیقات مرکز مبارزه با موادمخدر ناجا با عنوان« بازرسی و آشنایی با شگردهای جاسازی موادمخدر» در جلد سوم همان کتاب و گزارش های روزانه پلیس مطالعه شود.

[2] - کلیدهای پیشگیری و مقابله با اعتیاد نوجوانان و جوانان، ترجمه مسعود هومان، صفحه 31.

[3] - اسعدی، سیده نگار و سید حسن اسعدی، دلارهای هروئینی، صفحه 11، امیرکبیر، 1394.

[4] - اسعدی، سید حسن، پژوهشی کاربردیدر باره دومشکل مهم جهانی « فزونی جمعیت و موادمخدر» در آستانه قرن بیست ویکم، صفحه 7، تهران، مرکز نشر سپهر، 1376.

[5] - گزارش سال 1999،INCB.

توافق بشردوستانه و راهگشا بین ارمنستان و آذربایجان

اسدالله افشار

به نظر می رسد که دولت آذربایجان و ارمنیان جدایی طلب در قره باغ کوهستانی توافقی را برای بازگشایی دو خط حمل و نقل مورد مناقشه از جمله یک مسیر کلیدی به نام کریدور لاچین منعقد کرده اند.

این اقدامات - که ابتدا توسط خبرگزاری دولتی آرمِن پرس ارمنستان گزارش و توسط جمهوری آذربایجان تایید شد - دست‌کم تا حدی به درخواست برای بازگرداندن خطوط حمل و نقل بین اراضی تحت کنترل دولت آذربایجان و قره‌باغ کوهستانی، جایی که ارمنی‌ها کنترل آن را در دهه ۱۹۹۰ به دست گرفتند، جامه عمل می‌پوشاند.

قره‌باغ در جهان به عنوان بخشی از خاک جمهوری آذربایجان به رسمیت شناخته می‌شود، اما از زمان جنگی که با فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی در دهه‌های ۱۹۸۰ و ۹۰ مصادف شد، توسط جمعیت حدود ۱۲۰ هزار نفری ارمنی آن کنترل می‌شود.

جمهوری آذربایجان بخش‌های بزرگی از قره‌باغ کوهستانی را در جنگ ۲۰۲۰ بازپس گرفت و در 9 ماه گذشته با محدود کردن دسترسی به ارمنستان از طریق کریدور لاچین، فشارها را بر ارامنه تشدید کرده است.

به گزارش آرمِن پرس، مقامات قره‌باغ گفته اند «تصمیم گرفته اند اجازه دسترسی به کالاهای روسی را از طریق شهر عسکران بدهند». این شهر در منطقه قره‌باغ و در نزدیکی خط مقدم با جمهوری آذربایجان قرار دارد.

همچنین آرمن پرس خبر داد همزمان توافقی برای انتقال محموله‌های بشردوستانه توسط نیروهای حافظ صلح روسیه و کمیته بین‌المللی صلیب سرخ در امتداد کریدور لاچین حاصل شده است. این تصمیم به دلیل «مشکلات شدید انسانی» در منطقه محاصره شده اتخاذ شده است.

حکمت حاجی اف، مشاور سیاست خارجی الهام علی اف، رئیس جمهور آذربایجان، روز شنبه 9 سپتامبرمیلادی جاری ( 18شهریور1402) به رویترز گفت که توافقی برای باز کردن جاده های بین ارمنستان و آذربایجان منعقد شده است.

وی با تأکید بر اینکه راه ها به طور همزمان باز می شود، افزود: یک ایست بازرسی آذربایجان در کریدور لاچین به ارمنستان باقی خواهد ماند.

آذربایجان قبلاً ارمنستان را متهم کرده بود که از این کریدور برای قاچاق سلاح استفاده می کند و پیشنهاد بازگشایی همزمان راه ها را رد کرده بود.

این توافق آشکار در روزی انجام شد که پارلمان قره باغ، رئیس جمهور جدید جمهوری مستقل خودخوانده خود را انتخاب کرد، اقدامی که آذربایجان در بحبوحه تشدید تنش ها بین باکو و ایروان، آن را غیرقانونی خوانده است.

جمهوری آذربایجان رابطه نزدیکی با ترکیه دارد، در حالی که ارمنستان به لحاظ تاریخی از روابط نزدیکی با روسیه برخوردار بوده است. روسیه نیروهای حافظ صلح را به منطقه اعزام کرده و وعده داده است کریدور لاچین را به عنوان بخشی از توافق صلحی که به جنگ ۲۰۲۰ پایان داد، باز نگاه دارد. ارمنستان به تازگی شکایت کرده است که مسکو به تضمین‌های خود عمل نمی‌کند. ارمنستان اخیراً شکایت کرده که مسکوبه تضمین های خود عمل نکرده است، واورا به دنبال حمایت گسترده تر بین المللی سوق داده است.

آذربایجان روز شنبه اعلام کرد که نیروهای ارمنستان در طول شب به سوی نیروهای این کشور تیراندازی کرده اند و یگان های ارتش آذربایجان "اقدامات تلافی جویانه" انجام داده اند. ارمنستان این حادثه را تکذیب کرد.

گفت وگوی تلفنی نخست وزیرارمنستان با رؤسای جمهور چندکشور

دولت ارمنستان اعلام کرد نیکول پاشینیان، نخست وزیر این کشور روز شنبه با رهبران فرانسه، آلمان، ایران و گرجستان و آنتونی بلینکن، وزیر امور خارجه آمریکا، تلفنی گفت وگو کرد. آذربایجان گفت که وزیر امور خارجه این کشور با یوری کیم، یکی از مقامات ارشد وزارت خارجه آمریکا در مورد این وضعیت گفتگو کرده است.

به گفته سخنگوی دولت ارمنستان، پاشینیان به رهبران کشورهای یاد شده گفته است که تنش ها در مرز افزایش یافته و آذربایجان نیروهای خود را در آنجا و اطراف قره باغ کوهستانی متمرکز کرده است. آذربایجان این موضوع را رد کرده و ارمنستان را به اقدامات مشابه متهم کرده است.

ابراهیم رئیسی در تماس با نیکول پاشینیان، ضمن اعلام مجدد مخالفت جدی با هرگونه تشنج و نیز تغییر در مرزهای تاریخی منطقه به عنوان خط قرمز خود، بر آمادگی برای ایفای نقش مؤثر در جلوگیری از درگیری جدید و هرگونه تغییر در ژئوپلتیک منطقه تاکید کرد.

همزمان برخی رسانه‌ها به نقل از وزارت دفاع جمهوری آذربایجان از دیدار ژنرال «ذاکر حسن‌اف» وزیر دفاع این کشور با هیأتی از نیروهای مسلح ایران به ریاست امیرسرتیپ «محمد احدی» که برای شرکت در جلسه کمیسیون مشترک نظامی جمهوری اسلامی ایران و جمهوری آذربایجان در این کشور حضور دارد، خبر دادند طبق این گزارش، هیأت ایرانی ابتدا در خیابان شهدای باکو حاضر و بر مزار آن‌ها ادای احترام کرد و سپس در جلسه‌ای که در وزارت دفاع برگزار شد، حضور یافت.

باکو ارمنستان را متهم کرده است که از این گذرگاه برای قاچاق اسلحه استفاده می‌کند؛ مضافا اینکه باکو مدعی است ارمنستان همزمان پیشنهاد بازگشایی مسیر دیگری به سمت قره باغ را رد کرده است.

انتخاب رئیس جدید منطقه قره‌باغ

پس از استعفای «آرائیک هاروتیونیان» رئیس قبلی منطقه قره‌باغ در اول سپتامبر؛ پارلمان جدایی‌طلب قره‌باغ روز شنبه (نهم سپتامبر) یک افسر نظامی به نام «ساموئل شهرامانیان» را به عنوان رئیس جدید خود انتخاب کرد.

ساموئل شهرامانیان که رئیس سابق سرویس امنیتی این منطقه نیز بوده است در سخنرانی خود در پارلمان قره‌باغ – که خود ارمنی‌ها آن را آرتساخ می‌نامند - خواستار مذاکره مستقیم با آذربایجان و احیای مسیرهای حمل و نقل به ارمنستان شد.

واکنش وزارت امور خارجه آذربایجان

وزارت امور خارجه آذربایجان، رهبریت ارمنی‌ در قره‌باغ را «رژیم جدایی‌طلب دست نشانده» خواند و در بیانیه‌ای اعلام کرد که این رای غیرقانونی است. در این بیانیه آمده است: «تنها راه دستیابی به صلح و ثبات در منطقه، خروج بی قید و شرط و کامل نیروهای مسلح ارمنستان از منطقه قره باغ آذربایجان و انحلال رژیم دست نشانده است.»

وزارت امور خارجه جمهوری آذربایجان این رأی را «نقض فاحش» قانون اساسی این کشور و «ضربه جدی به تلاش‌های عادی‌سازی در منطقه» خواند. وزارت امور خارجه آذربایجان، رهبری قومی ارمنی قره باغ را "رژیم جدایی طلب دست نشانده" خواند و گفت که این رأی غیرقانونی است. تنها راه دستیابی به صلح و ثبات در منطقه، خروج بی قید و شرط و کامل نیروهای مسلح ارمنستان از منطقه قره باغ آذربایجان و انحلال رژیم دست نشانده است.

واکنش کشورها به این انتخاب

در بیانیه‌هایی جداگانه، هم اوکراین و هم متحد سنتی باکو یعنی ترکیه، این انتخابات را محکوم کردند و از ادعای آذربایجان در قبال قره‌باغ حمایت کردند. اتحادیه اروپا هم اعلام کرد که این انتخابات را به رسمیت نمی‌شناسد و قره‌باغ باید در گفتگو با باکو «حول محور رهبری واقعی» ادغام گردد.

روسیه از سال ۲۰۲۰ نیروهای حافظ صلح خود را در قره باغ مستقر کرده است، اما با این حال ارمنستان بارها از ناکارآمدی این نیروها ابراز ناامیدی کرده و دلیل این ناکارآمدی را نگرانی روسیه از بابت جنگ در اوکراین دانسته است.

در پایتخت‌های ارمنستان و آذربایجان، ساکنان محلی به رویترز گفته‌اند که از احتمال وقوع یک جنگ جدید بین دو کشور هراسان هستند.

هر چند هنوز روسیه به این انتخابات واکنش نشان نداده است اما در ناباوری کامل کرملین، ارمنستان قرار است از روز دوشنبه مانور نظامی مشترک خود با ایالات متحده را برگزار کند.

مضافا اینکه در بحبوحه جنگ روسیه علیه اوکراین، ارمنستان کمک‌های بشردوستانه خود به اوکراین را ارائه کرده و معاهده دیوان کیفری بین المللی را به تصویب رساند؛ دیوانی که ولادیمیر پوتین، رئیس جمهوری روسیه را به جنایات جنگی و اخراج کودکان از اوکراین تحت پیگرد قرار داده است.

روز جمعه، وزارت خارجه روسیه سفیر ارمنستان را احضار کرد تا اعتراض رسمی خود را نسبت به اقداماتی که آن را «غیر دوستانه» توصیف کرد، ارائه کند.[1]

وزارت امور خارجه آمریکا هم روز پنجشنبه 16 شهریور 1402( 7 سپتامبر2023)در بیانیه‌ای اعلام کرد که ایالات‌متحده در چند هفته گذشته به طور مستمر با طرف‌ها کار کرده تا اطمینان حاصل شود که کمک‌های بشردوستانه به مردم قره‌باغ کوهستانی می‌رسد.

وزارت امور خارجه آمریکا، نگرانی عمیق خود را در مورد وخامت شرایط انسانی به دلیل کمبود غذا، دارو و سایر کالاهای ضروری به دلیل محاصره قره‌باغ کوهستانی ابراز کرد.

در این بیانیه تأکید شده است: ما بار دیگر درخواست خود را برای بازگشایی فوری کریدور لاچین برای تردد انسان دوستانه، تجاری و مسافری تکرار می‌کنیم.

این وزارتخانه اعلام کرد که مقامات و نمایندگان باکو و خانکندی باید بدون تأخیر گرد هم آیند و در مورد انتقال مواد غذایی لازم برای مردم قره‌باغ کوهستانی با استفاده از مسیرهای تدارکاتی اضافی به توافق برسند و به بحث در مورد همه مسائل حل نشده ادامه دهند.

در این بیانیه تأکید شده است: کمک‌های بشردوستانه لازم هرگز نباید گروگان اختلافات سیاسی شود.

اتحادیه اروپا در بیانیه روز جمعه خود( 17 شهریور 1402) اعلام کرد: اتحادیه اروپا قاطعانه به اهمیت رفع محاصره کریدور لاچین اعتقاد دارد و استفاده از جاده آغدام برای تأمین و نیازهای روزانه می‌تواند بخشی از یک راه‌حل ملموس و پایدار باشد.

چارلز میشل رئیس شورای اتحادیه اروپا، به برداشتن گام‌های فشرده در جهت پیشبرد روند عادی‌سازی بین ارمنستان و آذربایجان ادامه داد و اعلام کرد: وضعیت بشردوستانه کنونی در منطقه قره‌باغ به سرعت در حال بدتر شدن است. باید اقدامات لازم برای رفع نیازهای مردم محلی انجام شود.

اتحادیه اروپا در بیانیه خود تأکید کرد: گفت‌وگو بین باکو و ارامنه قره‌باغ اهمیت زیادی دارد. حقوق و امنیت ارامنه قره‌باغ باید تضمین شود و بحث در مورد روش‌های مشخص باید هر چه زودتر آغاز شود. گفت‌وگو بین ارامنه باکو و قره‌باغ باید اعتماد و اطمینان را تقویت کند. تلاش‌های ذکر شده برای عادی‌سازی روابط بین باکو و ایروان برای رفاه همه مردم منطقه حائز اهمیت است. در بحبوحه تشدید تنش امروز، زمان یک راه‌حل سازش جسورانه نیز فرا رسیده است.

اتحادیه اروپا خاطرنشان کرد که از این روند و همچنین پیشنهادهای مختلفی در رابطه با مشارکت برای اجرای توافقات حاصل شده حمایت بین‌المللی کرده است.[2]

مردم دوکشور خواهان آرامش هستند

در پایتخت های ارمنستان و آذربایجان، مردم آن ها به رویترزگفتند که ازجنگ جدید بین دو کشور می ترسند.

منصوره لاهیکووا، زنی در باکو، پایتخت آذربایجان، گفت: «احتمالاً ما دوباره شهدایی خواهیم داشت. من دو پسر دارم که به سن سربازی رسیده‌اند. امیدوارم شرایط به گونه ای پیش برود که اوضاع آرام شود.»

در ایروان، پایتخت ارمنستان، یکی از ساکنان که نام خود را هایک گذاشت، آذربایجان را متهم کرد که می خواهد جنگ دیگری را آغاز کند. او می گوید: «امیدوارم این اتفاق نیفتد، اما اگر این اتفاق بیفتد، همه ما، همه دوستان و برادران، آماده جنگ هستیم. آخرین بار ما دوستانمان را دفن کردیم، حالا نوبت ماست.»[3]

ارسال نامه‌ ارمنستان به شورای امنیت

مهر مارگاریان، نماینده دائم ارمنستان در سازمان ملل با ارسال نامه‌ای به شورای امنیت ضمن تشریح وخامت اوضاع انسانی در منطقه ارمنی‌نشین محاصره شده در قره‌باغ تصریح کرد که ساکنان منطقه از «کمبود جدی غذا، دارو و سوخت» رنج می‌برند.

نماینده ارمنستان در سازمان ملل همچنین از قطع برق و گاز در این منطقه که باکو و ایروان از چندین دهه پیش تاکنون بر سر آن مناقشه داشته‌اند، خبر داد.

آقای مارگاریان در ادامه هشدار داد: «این وضعیت منجر به افزایش مرگ و میر ناشی از چندین مورد بیماری به ویژه در افراد مبتلا به دیابت و بیماری های قلبی عروقی شده است.»

به گفته نماینده ارمنستان در سازمان ملل متحد «جمعیت ساکن در منطقه قره باغ کوهستانی اکنون در آستانه یک فاجعه انسانی واقعی قرار گرفته است.»

او جمهوری آذربایجان را در این میان متهم کرد و گفت که باکو «عمداً شرایط زندگی را برای جمعیت ساکن در قره‌باغ غیرقابل تحمل می کند.»

مهر مارگاریان این اقدام باکو را که به اعتقاد وی با هدف راندن ساکنان قره‌باغ از خانه های خود انجام شود «ظالمانه» خواند.

وی افزود: «دولت ارمنستان خواستار مداخله شورای امنیت سازمان ملل متحد به عنوان نهاد اصلی متولی حفظ امنیت جهانی است.»

همان گونه که در ابتدا یادداشت بیان شد ارمنستان و جمهوری آذربایجان، دو کشور منطقه قفقاز از اواخر دهه ۱۹۸۰ بر سر قره باغ کوهستانی با یکدیگر در مناقشه‌اند. این مناقشه تاکنون منجر به وقوع دو جنگ میان طرفین شده است که آخرین آن پاییز سال ۲۰۲۰ به شکست نظامی نیروهای ارمنی و حصول دستاوردهای ارضی قابل توجه برای آذربایجان منجر شد. [4]

یکشنبه 19 / 06 / 1402- 24 صفر 1445- 10 سپتامبر 2023

[1] - یورونیوز: شنبه 18 شهریور ماه 1402/ 9 سپتامبر2023- ۲۱:۱۸.

[2] - خبرگزاری تسنیم: شنبه 18شهريور ۱۴۰۲ - ۱۷:۲۳

3- Nagorno-Karabakh routes reopen in Lachin corridor deal, say Azeri and Armenian sides. 2023 Guardian News & Media Limited or its affiliated companies. Translator: Asadollah Afshar. Sun 10 Sep 2023 02.15 BST.

[4] - یورونیوز: جمعه 17 شهریور ماه 1402/ 8 سپتامبر2023- 13:36.

هدف نابودی اوکراین است

اسدالله افشار

وزیردفاع سابق اوکراین به همتایان غربی خود هشدار داده است که مذاکرات با مسکو صلح را به ارمغان نخواهد آوردوولادیمیرپوتین مصمم است که اوکراین را به طورکامل نابودکند وشهروندانش رادر فدراسیون روسیه «هضم» کند.

اولکسی رزنیکوف در مقاله‌ای برای گاردین می‌گوید هرگونه «توافق» با کرملین به درگیری پایان نمی‌دهد. او می نویسد: روسیه در ازای پایان جنگ خواستار به رسمیت شناختن سرزمین های اشغالی اوکراین به عنوان سرزمین خود است.

با این حال، بدیهی است که این فقط به خاطر یک چیز است آن هم خرید مقداری زمان، سازماندهی مجدد و "در نهایت حل مسئله اوکراین" با استفاده از منابع جدید. روسیه وجود اوکراین و مردم اوکراین را به رسمیت نمی شناسد.

"هدف آن نابودی کشور اوکراین و همگون سازی اوکراینی ها است."

رزنیکوف که روزدوشنبه چهارم سپتامبر/ 13 شهریور؛ از سمت خود استعفا داده ویا برکنارشده است،[1] درخواست ها ازاوکراین را برای دادن امتیازات ارضی،تشبیه به خواسته های بین المللی در سال 1938 نمودکه چکسلواکی سودتن را به آلمان نازی واگذارکرد. این انتقال به دستور انگلیس و فرانسه انجام شد.

مادر تاریخ خوانده ایم که این امر هیتلررا متوقف نکرد. به زودی رایش سوم برآنچه ازچکسلواکی باقی مانده بود، ازجمله زرادخانه نظامی آن،کنترل کامل پیدا کرد. اقدامات پوتین نیزازیک الگوی مشابه هتیلری پیروی می کند.

نکته مهم این است که با کنار رفتن وزیردفاع اوکراین ـ به هردلیلی ـ پازل شکست‌های نگران‌کننده اوکراینی‌ها درضد حملات را کامل کرد به گونه‌ای که می‌توان از همین حالا به این نتیجه رسید که با گرم‌تر شدن تنور انتخابات ریاست جمهوری 2024 درآمریکا، شرایط برای زلنسکی سخت‌ترخواهد شد. موقعیت بسیاربد «بایدن» نزدافکار عمومی وفشار«جمهوری خواهان»برای قطع کمک‌های نظامی به اوکراین، قطعاً شرایط را سخت‌تر نیز خواهد کرد به گونه‌ای که می‌توان گفت، تغییر در وزارت دفاع اوکراین، کی یف را یک گام به مذاکرات صلح، نزدیک‌تر کرد اما چه صلحی؟ «زمین در برابر صلح» همانی که ماه‌ها قبل «هنری کیسینجر» گفت و زیر فشار سنگین رسانه‌ها در آمریکا و اروپا، مجبور به بازپس‌گیری آن شد!

دلیل خروج وزیر دفاع اوکراین از دولت

در هرصورت در اخبار آمده است خروج رزنیکوف درپی رسوایی های مربوط به تدارکات در وزارت دفاع صورت گرفت. مشخص است که او شخصاً در طرح‌های فساد شرکت نداشته و به دلیل شکست‌هایش در عرصه مسئولیت هایش کنار گذاشته شده است. این ماجرا در بحبوحه یک رسوایی فساد مربوط به خرید مواد غذایی برای ارتش اوکراین، که مسئولیت آن بر عهده وزارت دفاع است، رخ داد. همانطور که معلوم شد، آنها با قیمت های بسیار بالا خریداری می شدند. درژانویه، نشریه اوکراینی"Zerkalo Nedeli" نسخه‌هایی از توافق‌نامه‌های مربوط به تأمین مواد غذایی برای واحدهای نظامی در شش منطقه کشوررا منتشر کرد. بر اساس اسناد، وزارت دفاع موافقت کردکه این محصولات را با قیمتی دوتا سه برابر بیشتر از خرده فروشی‌های پایتخت خریداری کند. با این حال، این رسوایی استعفای رزنیکوف را به دنبال نداشت و با جابجایی پرسنل وزارت دفاع، او توانست پست خود را حفظ کند.

رزنیکوف با اشاره به گزارش‌هایی مبنی برفسادهای مالی دروزارت دفاع اوکراین تأکید کرد: این اقدام توسط شهروندان اوکراینی صورت می‌گیرد، آن‌هایی که کار می‌کنند و مالیات می‌دهند. این مالیات‌ها به این بودجه اختصاص می‌یابد و سپس به ارتش منتقل می‌شوند. وی در پایان گفت: امروزه ارتش بزرگترین مصرف‌کننده این سرمایه‌هاست؛ سرمایه‌هایی که برای حفظ کشوردرزمینه زیرساخت‌ها، بازسازی مجدد، حمایت ازجامعه آسیب‌پذیر نیاز است. در نتیجه، شما باید کارکنید و مالیات بپردازید. تجارت‌ها باید فعال باشند وازکارآفرینان حمایت کنند. درضمن به هر طرف که نگاه کنید، همه فاسد هستند، هیچ انسان شایسته‌ای در جهان وجود ندارد.

بوگدان بزپالکو، یکی از اعضای شورای ریاست جمهوری روسیه در خصوص این استعفا یا برکناری، می گوید این واقعیت که رزنیکوف اکنون برکنار شده است، ممکن است به مبارزات انتخاباتی زلنسکی مرتبط باشد. این نماد مبارزه با فساد خواهد بود - چیزی که رزنیکوف به آن معروف بود. اما او مجازات نمی‌شود، به او پستی دیگر پیشنهاد می‌شود.

گزارش‌هایی در مورد انتصاب احتمالی رزنیکوف به عنوان سفیر اوکراین در بریتانیا منتشر شده است. به گفته بزپالکو، با درنظر گرفتن این امر که رسوایی‌های فساد مرتبط با وزیر دفاع اسبق موضوع بحث در لندن است، این برکناری تا حدودی طعنه‌آمیز خواهد بود.

ولادیمیر اولینیک، ازاعضای سابق پارلمان اوکراین معتقد است که استعفای رزنیکوف ممکن است تلاشی برای منحرف کردن توجه از رسوایی‌های فساد پیرامون جو بایدن، رئیس‌جمهور آمریکا و خانواده‌اش باشد. هر اتفاقی که در اوکراین رخ می دهد، تابع دستور کار داخلی ایالات متحده است، جایی که یک رسوایی فساد در اطراف خانواده بایدن در حال رخ دادن است. آمریکایی ها می خواهند نشان دهند که اکنون کسانی را که در اوکراین دست به فساد می زنند مجازات خواهند کرد.[2]

اوکراین ناکام در ضد حملات

اظهارات وزیرسابق در حالی بیان شد که اوکراین در ضد حملات پیشرفت خوبی نداشته و ضعیف عمل کرده است. علیرغم برخی موفقیت ها،نیروهای این کشورهنوز بخش وسیعی ازجنوب اوکراین را که از زمان تهاجم گسترده سال گذشته توسط روسیه اشغال شده است، آزاد نکرده اند. جنگ ادامه دارد. تلفات سنگینی از هر دو طرف وارد شده است.

لازم است به این نکته اشاره شود که؛ نیمه مرداد، دقیقا ۲ ماه پس از آغاز رسمی ضد حمله اوکراین علی رغم تبلیغات فراوان و وعده‌های بزرگ رهبران اوکراینی در خصوص نتایج این ضد حمله، مشخص شد در عرصه میدانی دستاورد ارتش این کشور در برابر مدافعین روس تقریبا «هیچ» بوده است. این در حالی بود که در آغاز سال میلادی جاری برخی سیاستمداران اوکراینی نظیرپودولیاک یا رزنیکوف وعده آزادسازی شبه جزیره کریمه تا پایان تابستان را می‌دادند! سایرمقامات اوکراینی نیزدست کم ازبازپس‌گیری کامل مناطق جنوبی و حضور در سواحل کریمه و اعمال فشار بر ارتش روسیه برای عقب نشینی داوطلبانه از این منطقه سخن می‌گفتند؛ با گذشت ۲ ماه از ضد حمله نهایتاً به این نقطه رسیدیم که؛ تقریبا در هیچ جبهه‌ای ارتش اوکراین موفق به عبور از خطوط دفاعی ارتش روسیه نشد!

روزنامه اوکراینی هم به یکی از دلایل مهم تلفات سنگین ارتش اوکراین اشاره کرده و نوشته است که، سربازان اوکراینی آموزش‌دیده توسط ناتو، تنها 3 هفته آموزش می‌بینند و آمادگی لازم را ندارند؛ سربازان اوکراینی روحیه خود را از دست داده و احساس ضعف می‌کنند. آنها حتی می‌گویند، آنچه در میدان جنگ می‌بینند با آنچه به آنها گفته شده متفاوت است![3]

در همان روزهایی که رسانه‌های غربی از ضدحملات اوکراین می‌گفتند و آن را تأثیرگذار بر سرنوشت جنگ می‌دانستند؛ اسکات ریتر افسر سابق اطلاعاتی آمریکا از میادین مین و آتش سنگین ارتش روسیه به عنوان دلیل اصلی ناکامی این ضد حمله یاد کرد و گفت: ضد حمله اوکراین در این میادین به گِل نشست.

در همان روزهایی که والری زالوژنی، فرمانده کل نیروهای مسلح اوکراین با انتقاد از کوتاهی غرب در ارائه به موقع جنگنده‌های مورد نظر اوکراین به این کشور، مدعی شده بود: کشورهای غربی در حالی ما را برای انجام هر چه سریع‌تر یک ضد حمله در مقیاس بزرگ تحت فشار گذاشتند که هیچ یک از اعضای ناتو بدون داشتن برتری قاطع هوایی بر دشمن، جرات انجام چنین ضد حمله‌ای را ندارند.

آمریکا؛ به‌دنبال صلح در اوکراین نیست

اکنون با گذشت بیش از1 سال و نیم ازآغاز جنگ روسیه و اوکراین، این جنگ وضعیت پیچیده‌ای پیدا کرده است.آمریکاکارشکنی بسیاری درمسیرمذاکرات صلح انجام می‌دهد. این کشور اعلام کرده است که هم‌اکنون به‌دنبال صلح در اوکراین نیست، گویی هدف طولانی شدن جنگ است!

آنتونی بلینکن، وزیرامورخارجه ایالات متحده-که روزچهارشنبه( 6 سپتامبر/ 15 شهریورماه) به کیف سفر کرده متعهد شد یک میلیارد دلار (800 میلیون پوند)کمک نظامی جدید بدهد-گفته است که دورنمای کمی برای "دیپلماسی معنادار" با مسکو وجود دارد. بلینکن با زلنسکی گفتگو کرد و از موفقیت اوکراین در میدان جنگ تمجید کرد. بلینکن گفت: "درچند هفته گذشته پیشرفت واقعی وجود داشته است!" کارشناسان معتقدند این تعریف و تمجیدهای بی پایه و اساس آمریکاییان قطعا اوکراین را به باد داده وآدم مفلوکی مانند زلنسکی فقط می تواند به سان احمقی کودن به آن وعده و عیدها دل خوش نماید و تحقق آن ها را در خواب خوش ببیند.

اوکراین مصالحه کند

با توجه به آن چه بیان شد برخی از متحدان غربی پیشنهادکرده اند که اوکراین باید مصالحه کند. در ماه اوت، یکی از دستیاران ارشد ناتو، استیان جنسن، خشم کیف را برانگیخت، زیرا گفت که ممکن است اوکراین مجبور شود در ازای صلح و عضویت در ناتو، مقداری زمین را به روسیه بدهد. جنسن، رئیس ستاد ینس استولتنبرگ، دبیرکل ناتو، هم مانند هنری کیسنجر بعداً به خاطر گفته غیراصولی خود عذرخواهی کرد.

رزنیکوف در مقاله خود درگاردین می گوید که پوتین، تا زمانی که بررسی نشود، در اوکراین متوقف نخواهد شد. او می نویسد: «اجازه دادن روسیه به دستیابی به منابع اوکراین... تنها جاه طلبی های کرملین را افزایش می دهد و به جنگ بزرگ جدیدی در شرق اروپا منجر می شود که ناگزیر ناتو را با تمام خطرات ناشی از آن درگیر خواهد کرد».

دستورالعمل پیروزی اوکراین

رزنیکوف می‌گوید «دستور العمل پیروزی» اوکراین واضح است. این شامل احیای مرزهای اوکراین در سال 1991، خروج نیروهای روسیه، غرامت و «مجازات جنایتکاران جنگی» است. او خواستار ادغام اوکراین در پیمان‌های امنیتی و «اصلاحات قوانین بین‌المللی» برای جلوگیری از «تجاوزات مشابه» در آینده است.

رزنیکوف از وزرای دفاع کشورهای دوست اوکراین( آمریکا و کشورهای عضوناتو) می خواهد پیش از انتخابات ریاست جمهوری آمریکا در سال2024 وبازگشت احتمالی دونالدترامپ به کاخ سفید،به حمایت های نظامی خود از اوکراین ادامه دهند. او می گوید ما باید متحد ، منسجم و شجاعت باشیم. این تنها راه ما برای نجات این جهان از فاجعه جنگ جهانی سوم است.[4]

«رستم اومروف»، رئیس صندوق دولتی گزینه جانشینی رزنیکوف

بااستعفای«اولکسی رزنیکوف»، «ولودیمیر زلنسکی»، رئیس‌جمهور اوکراین از انتخاب «رستم اومروف»، رئیس صندوق دولتی به‌عنوان گزینه جانشینی رزنیکوف خبر داده است. گفتنی است، اولکسی رزنیکوف در پاسخ به سؤالی مبنی براینکه آیا احتمال استعفا او به‌دلیل رسوایی‌های مربوط به خریدکاپشن ارتشی با قیمت تقریبا ۲ برابرقیمت بازاروجود دارد یاخیر،گفته بودکه این تصمیم به زلنسکی بستگی دارد.

رئیس دفتر روزنامه نیویورک‌تایمزدر کی‌یف می‌گوید: «همزمان با ضدحملات آهسته اوکراین که دستاورد چندانی به‌جز چند قلمرو کوچک در جنوب و شرق برای این کشور نداشته، تصمیم برای جایگزینی رزنیکوف اتخاذ شده است.» رستم اومروف کسی که قرار است وزیر دفاع جدید اوکراین شود، به‌عنوان یک عضو پیشرو جامعه «تاتار کریمه» شناخته می‌شود و نقش کلیدی در مذاکرات با روسیه ایفا کرده است. رستم اومروف در جمهوری ازبکستان متعلق به اتحاد جماهیر شوروی سابق به دنیا آمد؛ جایی که خانواده‌اش در زمان حکومت استالین تبعید شده بودند. او و خانواده‌اش پس از آنکه تاتارها در دهه ۸۰ و ۹۰ میلادی اجازه بازگشت به کریمه را دریافت کردند، به این منطقه بازگشتند. وی در پارلمان اوکراین، ریاست «پلتفرم کریمه» را برعهده گرفت و شرح وظایف او هماهنگی تلاش‌های دیپلماتیک برای تغییر مسئله الحاق شبه‌جزیره کریمه به روسیه بود. اومروف همچنین سال‌ها به‌عنوان رایزن «مصطفی جمیلوف»، رهبر تاریخی تاتارهای کریمه خدمت کرده است.[5]

جمعه: 17 / 06 / 1402- 22 صفر 1445- 8 سپتامبر 2023

[1] - ولودیمیر زلنسکی، رئیس‌جمهور اوکراین، اولکسی رزنیکوف، وزیر دفاع خود را که از نوامبر ۲۰۲۱ این سمت را برعهده داشت، برکنار کرد. از ابتدای سال جاری، رسانه‌های سراسر جهان درباره خروج احتمالی رزنیکوف به دلیل دخالت ادعایی وی در رسوایی‌های بزرگ فساد بحث کردند. با این حال، او همچنان موقعیت خود را با هیاهوی ضدحمله ناکام تابستانی حفظ کرد. رستم اومروف، نماینده سابق ازبکستانی الاصل از حزب جنجالی گولوس، علیرغم دست داشتن در یک رسوایی جنسی، بر اساس شایعات منتشر شده در رسانه‌های اوکراین،با تایید پارلمان به عنوان وزیر دفاع جدید منصوب شد. او پیش از این ریاست صندوق املاک دولتی را پس از ترک پارلمان در سال گذشته به عهده داشت. کارشناسان روسی بر این باورند که نه مشکلات فساد اوکراین و نه مشکلات پیش روی نیروهای کی‌یف در خط مقدم دلیل این عزل و نصبب نبوده بلکه این صندلی بازی احتمالاً به انتخابات ریاست جمهوری آتی کشور مرتبط است. به عنوان یک تاتار کریمه، اومروف نماد تصمیم زلنسکی برای ادامه مبارزه برای کنترل شبه جزیره کریمه است.زلنسکی هنگام اعلام این عزل و نصب گفت: اولکسی رزنیکوف بیش از ۵۵۰ روز جنگ تمام عیار را پشت سر گذاشت. من معتقدم که این وزارتخانه اکنون به رویکردهای جدید و سایر قالب‌های تعامل با ارتش و کل جامعه نیاز دارد.به نظر نمی رسد خود رزنیکوف از این تصمیم ناراحت باشد. او که یک وکیل و معاون سابق نخست وزیر بود، بارها اعلام کرد که از نقش خود در وزارت دفاع لذت نمی‌برد. رزنیکوف در مصاحبه ای با RBK اوکراین در پایان ماه اوت اعتراف کرد که در صورت درخواست زلنسکی با ترک این سمت موافقت می‌کند. رزنیکوف گفت: «او دقیقاً می‌داند که من چه کاری و چقدر انجام داده‌ام و می‌داند که اگر پروژه مهم دیگری را واگذار کند، با کمال میل آن را می‌پذیرم. علاوه بر این، او گفت که در ابتدا به دنبال این سمت نبوده و حتی تلاش کرده است زلنسکی را از انتصاب او منصرف کند.

[2] - نمایش عزل و نصب وزیر دفاع در اوکراین. جامعه خبری تحلیلی الف/5شنبه 16 شهریور ماه 1402- کدخبر : 4020616050.

[3] - رویترز در گزارشی اعلام می‌کند: نیروی هوایی اوکراین ۳۲ خلبان را برای گذراندن دوره آموزشی کاربری جنگنده اف۱۶ به بریتانیا اعزام کرده است اما در کمال تعجب تنها ۸ نفر از آن‌ها به زبان انگلیسی مسلط بوده و سایر افراد بایستی یک دوره فشرده ۱ ماهه زبان انگلیسی را پشت سر بگذارند؛ این موضوع سبب می‌شود تا برنامه آموزش خلبانان و ارسال جنگنده‌های اف۱۶ به اوکراین باز هم به تاخیر بیفتد. این در حالی بود که سایر شرکای اروپایی هنوز برنامه دقیق آموزشی خود برای خلبانان اوکراینی را به امریکا اعلام نکرده و بیش از پیش موجب به تعویق افتادن ارسال اف۱۶ خواهند شد. ناگفته نماند که علاوه بر مسئله آموزش، ارتش اوکراین با معضل کمبود پایگاه عملیاتی در خاک خود نیز مواجه است؛ زیرا بسیاری از پایگاه‌های هوایی بر اثر حملات موشکی روسیه دچار آسیب شدید شده و خلبانان اوکراینی اقدام به پرواز از جاده‌های عبوری غیرنظامی می‌کنند.

4- Harding. Luke. ‘Goal is destruction of Ukraine’: ex-defence minister warns west of Putin’s aim. 2023 Guardian News & Media Limited or its affiliated companies. Translator: Asadollah Afshar. Fri 8 Sep 2023 07.00 BST

[5] - کیهان: سه شنبه 14 شهریور ماه 1402- شماره 23890.

همایش جهانی اربعین و راز و رمزهای آن

اسدالله افشار

دل ما در پی آن کاروان است

که از کرب و بلا، با غم روان است

چه زنجیری به دست و بازوان است

که گریان دیده روح الامین است

به یاد کربلا دل ها غمین است

مراسم اربعین امسال نیز مانند یکی دو سال قبل در میان گرمای شدید تابستان برگزار می شود. مسافرانی که به سمت بارگاه امام حسین (ع) حرکت می‌کنند، انگار اهمیتی نمی‌دهند که در گرمای شدید مشغول پختن غذا هستند. عاشقان امام حسین(ع) معتقدند تمام مشکلاتی که در مسیر کربلا با آنها مواجه می شوند، بخشی ازاین سفر بزرگ روحانی است. در عصری که انسان ها به‌دنبال مصرف و لذت بوده و به‌دنبال کسب بیشترین منافع از تصمیمات خود هستند، چطوربرخی از انسان ها به انتخاب خودشون، خود را درگیر نوعی رنج کرده و با مشقت زیاد این مسیر را طی می‌کنند؟ نکته همینجاست که آیا لذت بدون عواقب و عوارض اصولا وجود دارد؟ هرکس با توجه به شناخت و انگیزه های درونی خود می تواند پاسخ این سئوال را در ابعاد مادی و معنوی این لذت بیان و تشریح کند. در حقیقت لذت چه مادی باشد و چه معنوی گاهی با رنج و مشقت همراه است مثلا کسی که می خواهد مادر شود اگرچه اتفاقی لذت بخش است اما با سختی ها و مشقت و رنج ها و دردهای خاص خود همراه است. و یا همان فردی که مشروبات الکلی و مواد مخدر مصرف می کند او نیز با توجه به عواقب خطرناک آن ها، لذت برده و دردها و مشقت هایش را به جان می خرد. پس به تعبیر یکی از نویسندگان عزیز اصولا لذت بدون سختی وجود ندارد. این بخشی از ساختار خلقت است. حال اگر این لذت بی‌هدف باشد، سختی و مشقات آن بیشتر به‌چشم خواهد آمد یا بیشتر پیامدهای منفی را به‌دنبال دارد. در پیاده‌روی اربعین، لذت جویی از نوع معنایابی و تعالی روح است، چیزی که مشابه آن در جهان کمتر وجود دارد و اگر هم وجود داشته باشد درمقیاس بسیار ناچیز با ماجرای پیاد ه روی اربعین است و در هیچ ابعادی قابل مقایسه با آن نخواهد بود. [1]

برخی اولین بار است که برای اربعین راهپیمایی می کنند. می گویند بعضی با ما تماس می گیرند و از ما می پرسند که آیا عقلتان را از دست داده اید. آنها تعجب می کنند که چگونه می توانیم ده ها کیلومتر را در گرمای 50 درجه راه برویم. ما به آنها می گوییم وقتی عاشق هستیم این اتفاق می افتد. محمد، دانش‌آموز 19 ساله از مشهد در شرق ایران، می‌گوید: «تو به هر چیزی که بین خودت و معشوقت اتفاق می‌افتد و حادث می شود اهمیت نمی‌دهی و فقط به مقصد اهمیت می‌دهی، نه سفر». او و خانواده اش 1620 کیلومتر را با ماشین طی کرده اند تا به مرز ایران و عراق برسند. ماشین خود را در مرز می گذارند و بقیه مسیر را پیاده طی می کنند. خانواده برای رسیدن به کربلا باید 280 کیلومتر پیاده روی کنند.

اربعین؛ گرامیداشت یاد و خاطره امام حسین(ع) و یاران شهیدش

اربعین حسینی چهلمین روز پس از شهادت امام حسین(ع) در روز عاشورای سال ۶۱ق که با ۲۰ صفر مصادف است. زیارت اربعین از اعمال خاص این روز است و بنابر روایتی از امام حسن عسکری(ع) از نشانه‌ های مؤمن دانسته شده است. طبق نقل‌ های تاریخی، جابر بن عبدالله انصاری،‌ صحابی پیامبر اسلام(ص)، به همراه عطیه عوفی در اولین چهلم شهادت امام حسین(ع) به‌ عنوان اولین زائر بر سر مزار امام حسین(ع) حاضر شده و قبر امام حسین را زیارت کرده است.

در هرحال اربعین 40 روز پس از سالروز شهادت امام حسین نوه گرانقدر حضرت محمد (ص) بوقوع پیوست.[2] امام حسین (ع) به یکی از شخصیت های شاخص و مورد احترام اسلام، به ویژه در میان مسلمانان شیعه تبدیل شده است. وی پس ازعدم بیعت با یزید، حاکم فاسق و فاجر، عیاش و بداخلاق و ظالم وقت، در جنگی موسوم به جنگ کربلا (680 میلادی / 61 ه.ق) به طرز فجیعی به شهادت رسید.

درباره اربعین امام حسین (ع) جدای از کتاب «تحقیق در باره اول اربعین حضرت سیدالشهداء(ع)»، تألیف شهید آیت الله سید محمدعلی قاضی طباطبایی، که اثری ارزشمند، تحقیقی، دقیق و بسیار مفصل پیرامون نخستین اربعین امام حسین (ع) و اثبات آن است، کتاب های دیگری نیز به نگارش در آمده که از آن جمله است: «تحلیل تاریخی اربعین حسینی(ع)»، از محمد فاضل، «اربعین حسینی» (پژوهش در بازگشت اهل بیت(ع) از شام به کربلا) از محمدامین پورامینی، «فاجعةالاربعین» از شیخ حسن بلادی، «با خاندان وحی؛ از عاشورا تا اربعین» از حشمت الله قنبری همدانی، و «دانستنی های اربعین حسینی(ع)» از سید رضا اکرمی.

اکنون با گذشت 1384 قرن از نبرد، مردم از نقاط مختلف جهان اغلب با پای پیاده به کربلا هجوم می آورند تا یاد و خاطره شهادت این شخصیت تأثیرگذار را در روز اربعین گرامی بدارند.

لازم به ذکراست اربعین از اختصاصات اباعبدالله علیه‌السلام است. ما برای هیچ معصوم دیگری اربعین برگزار نمی‌کنیم؛ چون سیره خود معصومین علیهم‌السلام این نبوده است. انگار آنان می‌خواستند عملا یادمان دهند اوج مصیبت و غم و حرارت باید برای خامس آل عبا اختصاص داده شود. اوج اشک باید برای قتیل‌العبرات بماند و اصلا همانطور که به فرزند شبیب گفته شد بهانه هر اشکی باید «للحسین» باشد. بنابراین اربعین بهترین وقت است برای پیدا کردن و تجدید دیدار و میثاق؛ از تجدید دیدار خواهر و دختران اباعبدالله با ایشان تا تجدید میثاق عاشقان سیدالشهدا، از جابر تا هر دلداده‌ای که عشق حسین علیه‌السلام در دل و سر دارد.[3]

براساس آمارعراق، بیش از 15 میلیون عراقی و 5 میلیون خارجی در راهپیمایی های اربعین سال گذشته شرکت کردند.

امام حسین فقط متعلق به مسلمانان نیست

بسیاری از اینجا با پیشینه مذهبی به سادگی با عشق به امام حسین بزرگ شده اند. آنها معتقدند با تلاش برای زنده نگه داشتن میراث و یاد او، می توانند به خود کمک کنند تا زندگی بهتری داشته باشند. اما شما می توانید افراد دیگری را پیدا کنید که حتی خود را مسلمان نمی دانند. در طول سالیان متمادی مسیحیان، یهودیان، زرتشتیان و حتی ملحدان تصمیم گرفته اند در راهپیمایی اربعین شرکت کنند. برای آنها امام حسین فقط متعلق به مسلمانان نیست. پیام و میراث او هر کسی را که تلاش می کند به اخلاق انسانی وفادار بماند، تحریک خواهد کرد.

ربکای مسیحی می گوید؛ این سومین بار است که در ایام اربعین به کربلا می روم. برخی وقتی متوجه می شوند که من درواقع مسیحی هستم شوکه می شوند وبرخی به سادگی به من لبخندمی زنند.شرکت درراهپیمایی های اربعین واقعاً به من کمک می کند که خودم را دریابم. امام حسین(ع) نماد جهانی و بین المللی مبارزه با ظلم و ظالم است. پیام او با هر کسی که به دنبال یافتن معنایی برای زندگی است، طنین انداز می شود.

همانطور که در مرز ایران و عراق ایستاده اید، منظره ای قابل توجه در برابر چشمان شما نمایان می شود. هزاران نفر مثل محمد و ربکا را می بینید که راهی کربلا شده اند. اربعین زیارتی است فراتر از مرزهای دینی، چرا که افراد با پیشینه ها و حرفه های مختلف، کارهای روزمره خود را، چه کار و چه مدرسه، کنار گذاشته اند تا در این امر مقدس شرکت کنند.

برخی زیبا می گویند و باور دارند اربعین موسم فاصله گرفتن از قواعدی است که دست‌های‌مان را از حسین(ع) کوتاه کرده‌اند. میلیون‌ها انسان می‌آیند تا بگویند طریق عشق مسیر دور شدن از قاعده‌هاست. آری بخدا که آیین حسین(ع) در اربعین قرارداد ها را در هم می‌شکند، آدم‌ها را برای خدمت بیشتر دادن و هیچ نگرفتن به رقابت می‌اندازد. آدم‌ها بی‌آنکه هم را بشناسند تا مرز جان به یکدیکر خدمت می‌کنند. حالا زبان و قواعدش بی‌وزن‌تر از دیگر قراردادهایی است که اینجا ترک برمی‌دارد. [4]

راهپیمایی اربعین؛ محور وحدت و اتحاد و رفاقت

این فضا حس اتحاد و رفاقت را برانگیخته است. همانطور که با جمعیت در می‌آیید، نمی‌توانید متوجه آشنایی و صمیمیتی که فضا را پر کرده است نباشید. گویی هر فردی در اینجا یک ارتباط ناگفته دارد، پیوندی که توسط یک هدف مشترک ایجاد شده است. غریبه ها با هم دوست می شوند و دوستان خانواده می شوند که برای یک هدف بزرگ گرد هم می آیند، زنده نگه داشتن میراث امام حسین. آنها بر این باورند که با زنده نگه داشتن یاد او، همان ارزش هایی را که او برای آن جنگیده است، ریشه می دهند. آنها از عدالت حمایت می کنند. در حقیقت به توصیف تحلیل گران؛ راهپیمایی بزرگ و باشکوهی که هر سال بزرگ‌تر و عظیم‌تر از سال قبل برگزار می‌شود و با تبدیل شدن به همایش جهانی برای مسلمانان ضمن اینکه بیش از پیش جبهه اسلام و محور مقاومت را تقویت می‌کند، همانند سدی بزرگ و باعظمت از مردم و ملت‌های مسلمان منطقه در برابر ماشین متجاوز رژیم صهیونیستی و حامی آن یعنی آمریکا حمایت و پشتیبانی می‌کند. مسلما پیام این راهپیمایی در سطح منطقه و در سطح بین المللی چیزی جز این نیست که؛ کشور‌های مسلمان دارای قدرت و توانی بس بزرگ و عظیم هستند که به راحتی می‌توانند با استفاده از آن در برابر دنیای غرب و دشمنان اسلام و قرآن ایستادگی کنند و همچنین این همایش عظیم جهانی نشان داده که ملت های مسلمان می توانند با یکدلی و همدلی و با اتحاد و و حدت و انسجام مثال زدنی تحت عنوان جبهه محور مقاومت حول راه و مکتب امام حسین(ع)، خودشان را در برابر خطرات و تهدیدات و توطئه‌های استکباری غرب و متحدان اروپایی و عبری و عربی بیمه کنند. بطور قطع استکبار جهانی و صهیونیزم بین الملل از راهپیمایی و همایش عظیم هر ساله اربعین، از اثرات بسیار بزرگ و غیرقابل کنترل آن که موجب به اشتراک گذاشتن افکار و آگاهی خود با یکدیگر شده و این اندیشه‌ها و افکار جدید به جامعه یکدیگر نیز منتقل می‌شود، نگران و پریشان و در هراس هستند زیرا نیک می دانند تداوم و اجرا و برگزاری همایش جهانی اربعین باعث گسترش و افزایش قدرت محور مقاومت اسلامی در منطقه و در برابر دشمن صهیونیست خواهد شد.

اربعین فراگیر و محبوب

با ورود به عراق و نزدیک شدن به کربلا می توانید شاهد موج جدیدی از انسانیت و مهربانی باشید. مردم که اکثراً مردم محلی هستند، در طول مسیر غذا، آب و سرپناه ارائه می دهند تا سفر را برای زائران راحت کنند. بسیاری از میزبانان افراد کم درآمدی هستند که در کل سال پس انداز می کنند تا بتوانند در این دوره خاص به مسافران کمک کنند. تخمین زده می شود که سالانه 2 تا 4 میلیون ایرانی در ایام اربعین به عراق سفر می کنند. اما اربعین و میراث امام حسین(ع) پدیده ای است که مانند دیگران از تبدیل شدن به هدف تبلیغات در امان نمانده است. فعالان ضد ایرانی و اسلام ستیز تمام تلاش خود را برای خدشه دار کردن چهره اربعین به کار گرفته اند. بسیاری از آنها سعی می کنند این مناسبت را به عنوان یک راهپیمایی با بودجه دولت به تصویر بکشند که دولت ایران بیشترین سود را از آن می برد!

افرادی که راهپیمایان را متهم به انجام این کار برای دولت می کنند، باید نگاهی به تاریخ اربعین بیندازند. اربعین چیزی نیست که ایرانی ها یک شبه اختراع کنند. در همان سالی که امام حسین (ع) به شهادت رسید، بخش مهمی ازفرق مختلف اسلامی شیعه شدند.40 روز بعد ازکربلای معلی؛امام سجاد(ع) وحضرت زینب (س) از محل دفن آن حضرت دیدن کردند. به دلیل دیداراین دو شخصیت عالی مقام و عالیجا اربعین بسیار بزرگ شد.

دکتر رجبی دوانی معتقد است که اربعین بسیار محبوب و فراگیر شده است، زیرا می توان آن را یک عمل معنوی نیز دانست. «برخی دوست دارند بین اربعین و زیارت حج تشبیه کنند. باز هم این افراد اشتباه می کنند. حج یک راهپیمایی است که فقط مسلمانان می توانند درآن شرکت کنند و با توجه به سیاست های دولت عربستان سعودی، جنبه های معنوی آن تا حد زیادی نادیده گرفته شده است. مقامات سعودی دوست دارند حج را صرفاً وظیفه مسلمانان معرفی کنند و نمی خواهند چیزی به آن نسبت داده شود. این واقعیت که اربعین به جای یک وظیفه مذهبی به یک سفر معنوی تبدیل شده است به این دلیل است که مقامات عراقی تلاشی برای محدود کردن مردم نکرده اند. این استاد تاریخ تصریح کرد: حتی غیرمسلمانان هم آزاد هستند که به راهپیمایان بپیوندند و همیشه مورد استقبال دیگران قرار می گیرند.

به گفته دکتررجبی، زیارت اربعین صرفاً یک مراسم مذهبی نیست. این گواهی بر قدرت پایدارایمان و پیوندهای ناگسستنی بشریت است.[5]

جان کلام این که اربعین؛ تاریخ ساز است، عظمتی دارد پایان ناپذیر، نماد وحدت، همگرایی و قدرت ایمان است، تجلی اسلام سیاسی است، گلوگاه تاریخ و موج خروشان حق طلبی است، به مثابه مغناطیس ریسمان الهی است، یک فریاد رسا و یک رسانه‌ بی‌همتاست، پیام آزادگی وکابوس مستکبران است، درونمایه آن آزادی‌خواهی و عدالت است، رونمایی از راز و رمزها و اسرار کربلا است، روز رسوایی کفر و الحاد و نفاق و هوی و هوس و جهالت و حیرت و گمراهی بشر دنیاپرست است، سرآغاز فرصتی طلایی برای مبارزه با استکبار و طواغیت زمان است و....

چهارشنبه: 15 / 06 / 1402- 20 صفر 1445- 6 سپتامبر 2023

[1] - مهم‌ترین شباهت به سفر پیاده‌روی اربعین، واقعه زیارتی «کامینو د سانتیاگو» است که شامل شبکه‌ای از راه‌های زیارتی بوده و در سرتاسر اروپا با همین اسم شناخته می‌شود و به مقصد شهر «سانتیاگو دِ کمپوستلا» در شمال غربی اسپانیا ختم می‌شود. این پیاده‌روی همچون زیارتی است که در تمام طول سال انجام می‌شود و اعتقاد بر این است که حضور در این زیارت باعث بخشایش گناهان می‌شود. تصمیم با خود زائر است کی و چند‌بار به این زیارت برود. نهایتا برای زائران بسیار مهم است که پس از به پایان رساندن این مسیر، به‌طور رسمی زائر خوانده شوند. به زائران در انتهای مسیر یک سند داده می‌شود که اثبات می‌کند، شخص زیارت را کامل انجام داده است. یکی از مهم‌ترین دلایل افراد برای حضور در این راهپیمایی زیارتی به نقل از خودشان، فارغ شدن از دنیا و فراهم آوردن فرصتی برای تفکر است. هر‌ساله حدود 200 هزار نفر موفق به دریافت گواهینامه‌ زیارت کامینو د سانتیاگو شده‌اند. این پیاده‌روی غالبا حدود 30 روز طول می‌کشد. اگرچه در روی نقشه واضح نیست اما روی مسیر، ایستگاه‌های مختلفی تعیین شده است که باید شروع پیاده‌روی از یکی از آن ایستگاه‌های آغازین باشد. در این ایستگاه‌های مشخص‌شده، خدمات رفاهی با قیمت بسیار ارزان یا رایگان به زائران عرضه می‌شود. پس این معنا‌یابی در‌واقع ذات فطری انسان است که وقتی به‌سویش می‌رود، حتی مشقت هم لذت‌بخش خواهد بود و ساده‌انگاری است اگر فکر کنیم صرفا اتفاقات دنیای مادر می‌تواند تمام فطرت انسان را تغییر دهد یا آن را تامین کند. (نعمتی؛ سیده فاطمه. اربعین متفاوت‌ترین عزاداری در فرم و محتواست. فرهیختگان: سه شنبه 14 شهریور ماه 1402- شماره 3954)

[2] - اربعین در لغت به معنی چهلم است و در اصطلاح اسلامی، یک مراسم مذهبی شیعی است که بیستم صفر ۶۱ هجری قمری چهل روز پس از روز عاشورا، روز کشته‌شدن حسین بن علی نوه محمد، فرزند علی بن ابی طالب و فاطمه زهرا و امام سوم شیعیان در کربلا برگزار می‌گردد. حسین بن علی و ۷۱ نفر از یارانش در سال ۶۱ در جنگ کربلا توسط سپاه عبید الله بن زیاد کشته شدند. اربعین بزرگترین پیاده‌روی جهان است که رکوردی بیش از ۴۵ میلیون نفر زائر به شهر کربلا دراین روز ثبت شده‌است. روز بیستم صفر یعنی اربعین چهل روز پس از کشته شدن حسین بن علی، خانواده حسین بن علی یعنی کاروان اسرا، از شام به مدینه بازگشتند و روزی است که جابر بن عبدالله انصاری، صحابی پیامبر اسلام، از مدینه به کربلا رسید تا به زیارت قبر حسین بن علی بشتابد و او نخستین کسی است که قبر حسین را زیارت کرد. در این روز، زیارت حسین بن علی مستحب است و این زیارت، همانا خواندن زیارت اربعین است. چهلمین روز پس از کشته شدن حسین بن علی که نزد امامیه دارای ارزشی آیینی است و بر اساس اعتقادات کهن سر بریده شده حسین بن علی در چنین روزی به بدن وی در کربلا ملحق شده‌است. فاصله چهل روز از هنگام وفات مؤمن از اعتقادات و باورهای مسلمانان به‌شمار می‌آید. اربعین، مطابق نظر شیخ مفید در مسارالشیعه و شاگردش شیخ طوسی در مصباح المتهجد، زمان بازگشت اهل حرم از شام (دمشق) به مدینه است. همچنین بنا بر نقل ایشان، جابر بن عبدالله انصاری صحابی برجسته محمد به عنوان نخستین زائر حسین بن علی، یا لااقل از نخستین زائران او، در این روز وارد کربلا شده و زیارت اربعین را بجا آورده‌است. ابراهیم آیتی نیز می‌نویسد: «جابر بن عبدالله انصاری… بیستم ماه صفر، درست چهل روز بعد از شهید امام وارد کربلا شد و سنت زیارت اربعین امام به دست او تأسیس گردید». برخی گزارش‌های تاریخی مبنی بر حضور بازماندگان اهل بیت حسین در کربلا در روز اربعین از عوامل توجه خاص ایشان به اربعین است. در برخی منابع تاریخی مانند کتاب نزهه الزاهد اسیران شام یعنی بازماندگان کشته‌شدگان کربلا در چهلمین روز کشته شدن حسین بن علی به کربلا رسیدند. اگرچه نه‌تنها این مطلب در متون تاریخی پیش‌تر از قرن هفتم هجری نیامده است، با تصریح متقدمینی مانند شیخ مفید که بازگشت اسرا را به مدینه دانسته‌اند نیز در تضاد است.[۹]بر این اساس «از همان آغاز که تاریخش معلوم نیست، شیعیان به حرمت آن، زیارت اربعین می‌خوانده‌اند.» زیارت اربعین تنها درباره حسین بن علی وارد شده و هیچ پیشینه‌ای را نمی‌توان برای اربعین و اعمال مربوط به این روز تا پیش از حادثه عاشورا تصدیق کرد و این ویژگی و امتیاز، تنها برای حسین بن علی دانسته شده‌است. در تقویم رسمی ایران این روز تعطیل می‌باشد. اجرای اربعین در برخی دوره‌ها ممنوع شده‌است، آخرین دوره آن زمانی بود که صدام حسین، (سنی مذهب که به عنوان ناسیونالیست عرب حکومت می‌کرد و با اسلامگرایی مخالف بود) رئیس‌جمهور عراق بود. نزدیک به ۳۰ سال در رژیم صدام، برگزاری عمومی اربعین در عراق ممنوع بود. پس از حمله ۲۰۰۳ به عراق، این مراسم در آوریل ۲۰۰۳ در سراسر جهان گسترش یافت.( دانشنامه ایران به همت مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی جلد: 1 صفحه: 1971. دانشنامه فرهنگ مردم ایران به همت مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی جلد: 2 صفحه: 76. رسول جعفریان. «دلیل بزرگداشت اربعین چیست؟». پایگاه اطلاع‌رسانی حوزه. جعفریان، رسول (۱۳۸۶). تاملی در نهضت عاشورا. «بررسی تاریخ عاشورا، محمد ابراهیم آیتی، ص221». و...)

[3] - پیرهادی؛ مسعود. اربعین و ماادراک ما اربعین. رسالت: دوشنبه 13 شهریور ماه 1402- شماره 10674.

[4] - حسین(ع) قرارداد ماست، شُکرا…. جهان صنعت: سه شنبه 14 شهریور ماه 1402- شناسه خبر : 395212.

5 Hojat Ansari. Mona. Arbaeen walk; step by step to heaven. Translator: Asadollah Afshar. Tehran Times (TT ). September 4, 2023 - 21:36

مردم آفریقا بیدار شده و دیگر زیر بار استعمار فرانسه نخواهند رفت

اسدالله افشار

طی سه سال گذشته، افسران ارتش؛ رؤسای جمهور بورکینافاسو، مالی، گینه، چاد، اخیراً نیجر و اکنون گابن را برکنار کرده‌اند.

هر شش کشور آفریقایی در یک موضوع واحد وجه اشتراک دارند و آن عبارت از آن است که همه آنها مستعمره های سابق فرانسه هستند و هر شش کشور شدیدا احساسات ضد فرانسوی دارند. قدرت استعماری فرانسه که متهم به استفاده از حضور نظامی خود در منطقه می باشد موجبات افزایش بی ثباتی را در شش کشور یاد شده فراهم آورده است.

فرانسه به وضوح می بیند که حضور و قدرت نظامی اش چگونه در آفریقا به آرامی در حال کاهش است.

این در حالی است که جمعیت محلی این کشورها که در قلمرو خود حضور نظامی فرانسوی داشته یا دارند، در فقر به سر می‌برند و هیچ سود مالی از منابع طبیعی در سرزمین خود نمی‌بینند.

روابط مستحکم فرانسه با رؤسای جمهور سابق غرب آفریقا مبتنی بر روابط نزدیک اقتصادی بوده و فرانسه از همین طریق مسلط بر منابع طبیعی آنان گشته است.

تاریخ شهادت می دهدآفریقا هرگز قرار نبود فقیر باشد، اما عمدا فقیرش کردند؛ قاره‌ای پرمحتوا با ثروت عظیم طبیعی، و این مکان طعمه قدرت‌های امپراتوری اروپایی شد و فرانسه یکی از بدترین جنایات استعماری را درآن مرتکب شد.

حضور فرانسه در آفریقا به قرن هفدهم بازمی‌گردد، دوره اصلی توسعه استعماری با اشغال الجزایر در سال ۱۸۳۰ آغاز شد؛ شیوه‌های کار استثماری بلافاصله در این کشور اجرا شد، از جمله کار اجباری، تا انرژی کل جمعیت الجزایر را با خود همسو کند.

«احمد کاواس»،سفیرسابق ترکیه درسنگال و چاد ورئیس سابق دانشکده علوم سیاسی دانشگاه«مدنیت» استانبول می‌گوید: همه مرز‌ها روی میز‌ها در اروپا ترسیم شدند، در پاریس، لندن، مادرید، لیسبون، برلین، رم و بروکسل؛ درک تاریخ آفریقا بدون کنکاش در حضور فرانسه و نفوذ پایدار آن در این منطقه ناقص است.

باز او می گوید: میلیون‌ها آفریقایی هم از سوی انگلیسی‌ها و هم فرانسوی‌ها به جبهه‌های مختلف جنگ جهانی اول و دوم گسیل و آواره شدند و همچنین از آن‌ها به عنوان نیروی کاراجباری برای بازسازی شهر‌های اروپایی که پس از جنگ‌ها ویران شده بودند، استفاده شد.[1]

فرانسه قصد داشت انتقال هموار منابع زیرزمینی از آفریقا به سرزمین‌های خود را تضمین کند و این امر را نه با انبوه نیرو‌های نظامی، بلکه با دعوت از سران محلی برای کار در جهت منافع فرانسه به دست آورد و در اصل آفریقا را با مردم آفریقا کنترل کرد.

فرانسه از عادی سازی قتل عام و شکنجه گرفته تا غارت منابع آن، این قاره را تا حدی وحشیانه کرد که نسل‌های آینده آن نتوانستند جایگاه تعیین کننده‌ای را بر روی زمین به دست آورند.

میراث استعمار فرانسه هنوز واقعیت‌های سیاسی، اقتصادی و فرهنگی بسیاری از کشور‌های آفریقایی را شکل می‌دهد.

حاکم شدن کودتاچیان در آفریقا

کودتاچیان این گونه در کشورهای آفریقایی زیرحاکم شدند:

1- در مالی، دو کودتا رخ داد، اولی در اوت 2020 و دومی نه ماه بعد. رئیس جمهور ابراهیم بوباکار کیتا توسط ارتش سرنگون شد و رئیس جمهور را به بدتر شدن وضعیت امنیتی متهم کرد. اتهامات مشابهی نیز متوجه فرانسه شد.

2-در سپتامبر 2021، نیروهای ویژه گینه؛ رئیس جمهور آلفا کوند را سرنگون کردند.

3- در آوریل 2021، ارتش چاد پس از کشته شدن رئیس جمهورادریس دبی- که در میدان جنگ از نیروهایی که با شبه نظامیان مبارزه می کردند بازدید می کرد-، قدرت را به دست گرفت.

4- در ژانویه 2022، ارتش در بورکینافاسو، رئیس جمهور روخ کابوره را سرنگون کرد و او و فرانسه را به انجام کم کاری برای مقابله با ستیزه جویان متهم کرد.

5-در اواخر ژوئیه، ارتش در نیجر، رئیس جمهور محمد بازوم را سرنگون کرد و او را به ایجاد روابط نزدیکتر با فرانسه متهم کرد و عنوان نمودند او باعث گردید تاوضعیت امنیتی در این کشور بدتر شود.

6- و بالاخره افسران نظامی در گابن به رهبری ژنرال بریس بونگوما قدرت را به دست گرفتند. افسران بونگو را در حبس خانگی قرار داده و «بریس اولیگوی نگئما» که زمانی محافظ پدر بونگو بود، از سوی شورای نظامی گابن به عنوان رئیس دولت انتقالی انتخاب شد و به سلطه 56 ساله خانواده بونگو و قدرت آنان پایان دادند.

در این کودتا، جمعیت زیادی از مردم در خیابان‌های لیبرویل پایتخت درحمایت ازاقدام ارتش شرکت داشتند. مردم گابن واکنش مشابه مردم نیجر نسبت به خبر برکناری رئیس جمهور کشورشان داشتند؛ به خیابان‌ها آمده و به شادی پرداختند. گابن روز یکشنبه12 شهریور1402 هم در آخرین اقدام، همکاری نظامی خود با فرانسه را به حالت تعلیق درآورد.

حدود یک سوم از جمعیت 2.3 میلیون نفری گابن زیر خط فقر زندگی می کنند.

بونگوما در یک سخنرانی تلویزیونی گفت که ارتش"به سرعت اما مطمئنا"برای بازگرداندن حاکمیت غیرنظامی پیش خواهد رفت، اما از انتخاباتی که "اشتباهات مشابه" را تکرار می کند، با حفظ همان افراد در قدرت، اجتناب خواهد کرد.

او گفت: «حضور در سریع ترین زمان ممکن به معنای سازماندهی انتخابات موقت نیست، جایی که در نهایت با همان اشتباهات مواجه خواهیم شد.

بونگو برای اولین بار در سال 2009 انتخاب شد و پدر او هم در سال 1967 به قدرت رسید. مخالفان می گویند که خانواده حاکم؛ برای تقسیم ثروت نفت و معدن گابن کار چندانی انجام ندادند.

خانواده بونگو سال ها در یک قصر مجلل مشرف به اقیانوس اطلس اقامت داشتند. براساس تحقیقاتی که در سال 2020 توسط پروژه گزارش‌دهی جرایم سازمان‌یافته و فساد (OCCRP)، توسط شبکه‌ای از روزنامه‌نگاران، تحقیقی انجام شد، این خانواده مالک خودروها و املاک گران‌قیمتی در فرانسه و ایالات متحده هستند که اغلب به صورت نقدی پرداخت می‌شوند.

رهبران نظامی دستور دستگیری یکی از پسران بونگو، نورالدین بونگو والنتین، و چند تن از اعضای کابینه بونگو را به اتهامات مختلف از اختلاس تا قاچاق مواد مخدر صادر کردند.

رادیو تلویزیون دولتی گابن گفت که کیسه های کاسه ای پر از پول نقد که در پلاستیک پیچیده شده بودند از خانه های مقامات مختلف مصادره شده است. فیلم‌های پخش‌شده از شبکه 24 تلویزیون دولتی گابن، یورش به خانه یکی از مدیران سابق کابینه را نشان داده است.

حاکم نظامی جدید که در کنار بونگو والنتین ایستاده بود به این کانال گفت که این پول بخشی از صندوق انتخاباتی بونگو است. پولی که به گفته حاکمان نظامی در یک کارزار انتخاباتی فاسد استفاده شده است.

سررشته کودتا در گابن

سررشته کودتا در گابن به انتخابات اخیر ریاست جمهوری این کشور برمی گردد. ۱۲ مقام نظامی گابن که صبح چهارشنبه گذشته کودتا در این کشور را رسماً اعلام کردند، به انتخاب سه باره «علی بونگو» رئیس جمهور مخلوع گابن معترض بودند. بلافاصله نتایج انتخابات ریاست جمهوری گابن از سوی شورای نظامی جدید این کشور مردود اعلام و دست بونگو از دور سوم ریاست جمهوری خود کوتاه شد و به سلطه ۵۵ ساله خاندان بونگو بر قدرت خاتمه داد. بونگوی پسر در سال ۲۰۰۹ و پس از مرگ «عمر بونگو» پدرش، که ۴۲ سال بر این کشور حکومت کرد، به قدرت رسید.

ارتش گابن خیلی زود همه مرزهای این کشور را بست و فعالیت نهادهای دولتی به حالت تعطیل درآمدند. بونگو هم به سرنوشت محمد بازوم، رئیس جمهور مخلوع نیجر دچار شد و به همراه خانواده راهی حبس خانگی شد.[2]

حضور استعماری فرانسه در گابن

اخبار منتشر شده از این کشور آفریقایی با توجه به کودتاهای نظامی در سایر کشورهای منطقه که پاریس با رؤسای جمهور سابق خود دارای روابط نظامی بود، دردسر دیگری برای فرانسه تلقی خواهد شد. فرانسه صدها نیروی دائمی در گابن از جمله در یک پایگاه نظامی در لیبرویل، پایتخت، دارد. پاریس همچنین دارای طیف گسترده ای از منافع اقتصادی مرتبط با بخش معدن و نفت گابن است.

گابن به واسطه منابع سرشار معدنی خود جواهری در تاج مستعمره سابق فرانسه بود و دوگل اهتمام خاصی به حفظ منافع فرانسه در این کشور از طریق ادامه سلطه استعماری خود داشت. تقریباً ۶۰ سال بعد زمانی که در ۸ شهریور نیروهای ارتش گابن با حضور در تلویزیون دولتی این کشور سقوط دولت «علی بونگو» را اعلام کردند، هیچ سواره نظامی از فرانسه برای نجات متحد دیرینه پاریس راهی گابن نشد؛ آنچه که به باور تحلیلگران سیاسی، تفسیری جز کاهش نفوذ فرانسه در محدوده استعماری سابق خود ندارد.

مواضع تند کودتاچیان نیجر علیه فرانسه

در همین حال، تنش ها در نیجر در بحبوحه تظاهرات گسترده ضد فرانسوی در آخر هفته به اوج خود می رسد، زیرا روابط تیره بین دولت نظامی جدید این کشور و قدرت استعماری سابق آن بالا گرفته است.

سازمانی که پس از کودتا ایجاد شد، به نام جبهه میهنی برای حاکمیت نیجر، خواسته های عمومی از افسران ارتش را برای اتخاذ موضعی تند علیه فرانسه هدایت کرده است.

این تظاهرات که توسط گروه M62 سازماندهی شده است، در مرکز نیامی برای درخواست خروج نیروهای فرانسوی برگزار شده است. یکی از تظاهرکنندگان گفت: «ما به این افراد (نیروهای فرانسوی) در اینجا نیازی نداریم، ما حاضریم برای بیرون کردن آنها بمیریم.

فرانسه حدود1500 سرباز در نیجر دارد که بسیاری از آنها در یک پایگاه هوایی در نزدیکی پایتخت مستقر هستند.

سازمان‌های غیرنظامی طرفدارنظامی نیجر خواستار راهپیمایی گسترده در روز شنبه 11شهریور1402 در پایگاه فرانسوی و متعاقب آن تحصن تا خروج نیروها شده بودند.

تنش و نبرد سیاسی کودتاچیان نیجر با پاریس

براساس نامه‌ای که در خبرگزاری ها منتشر شده است، حاکمان جدید درگیر نبرد سیاسی با پاریس شده‌اند، مصونیت دیپلماتیک سفیر فرانسه را سلب کرده و به پلیس دستور داده‌اند که او را اخراج کند.

جمعه 3 شهریور1402، مقامات به سفیر فرانسه، سیلوین ایت، 48 ساعت فرصت دادند تا خاک نیجریه را ترک کند.

براساس نامه ارسال شده به وزارت امورخارجه فرانسه، سفیر "دیگر از امتیازات و مصونیت های وابسته به وضعیت وی به عنوان عضو پرسنل دیپلماتیک در سفارت فرانسه برخوردار نیست."

فرانسه از تقاضا خودداری کرد و گفت که حاکمان نظامی حق اجرای چنین برنامه ای را ندارند.

روابط با فرانسه پس از کودتای ماه ژوئیه به پایین تر از حد خود کاهش یافت ، زیرا پاریس همچنان در کنار رئیس جمهور محمد بازوم ایستاده و از به رسمیت شناختن حاکمان جدید نیجر امتناع می ورزد.

رئیس جمهور فرانسه امانوئل ماکرون روز جمعه گفت که او هر روز با متحد سابق خود ، بازوم صحبت می کند.

ماکرون گفت: "من هر روز با رئیس جمهور بازوم صحبت می کنم. ما از او حمایت می کنیم. ما کسانی را که این کار را انجام داده اند را نمی شناسیم. تصمیماتی که می خواهیم بگیریم ، هرچه ممکن است باشد ، براساس مبادلات با بازوم خواهد بود."

دولت نظامی نیجر ، که در تاریخ 26 ژوئیه قدرت را به دست آورد ، ماکرون را به استفاده از بلاغت تفرقه آمیز در اظهارات خود در مورد بازوم و به دنبال ارتکاب روابط نئو استعماری فرانسه با مستعمره سابق خود متهم کرد.

حاکمان جدید؛ فرانسه را متهم می کنند که باعث تنش در حاکمیت نیجر می شوند. آنها همچنین فرانسه را به استفاده از حضور نظامی خود در نیجر برای نبرد با شبه نظامیان به عنوان بهانه ای برای ضربه زدن به اورانیوم و ذخایر نفتی این کشور متهم می کنند.

در تاریخ 3 اوت، حاکمان جدید نیجرتوافق های نظامی را که بین بازوم و فرانسه امضا شده بود، محکوم کردند.

سخنگوی ارتش فرانسه، سرهنگ پیرگودیلیر، هشدارداده است كه"نیروهای نظامی فرانسه آماده پاسخ به هرگونه افزایش تنش ها هستند كه می تواند به روابط دیپلماتیک و نظامی فرانسه در نیجر آسیب برساند".

الجزایر، همسایه با نفوذ شمالی نیجر، در تلاش برای جلوگیری از مداخله نظامی درنیجر، با رهبران آفریقای غربی مذاکره نموده و یک انتقال شش ماهه را پیشنهاد داده اند.

با توجه به تهدیدهای مداخله نظامی فرانسه درنیجر، مالی و بورکینا فاسو، آن ها گفته اند از یکدیگر به سرعت پشتیبانی کرده و می گویند هر عملیاتی "اعلامیه جنگ" علیه آنها تلقی می شود.

اخیراً هر سه کشور آفریقایی؛ فرانسه را به دلیل رفتارهای تنش زا به بی ثباتی منطقه ای محکوم کرده اند.

بورکینا فاسو پیش نویس قانونی را تصویب کرده است که مجاز به اعزام سربازان به نیجر است.

رهبران جدید نیجر و دوره انتقالی

رهبران جدید نیجر می گویند که آنها به دنبال یک دوره انتقال سه ساله برای بازگرداندن نظم قانون اساسی هستند.

رئیس جمهور نیجریه، بولا تینوبو، رئیس جامعه اقتصادی کشورهای آفریقای غربی (ECOWAS)، پیشنهاد کرده است که یک انتقال نه ماهه به دموکراسی برای حاکمان جدید نیجر در اولین جدول زمانی ظاهری بلوک از زمان کودتای ژوئیه پیشنهاد شود.

این اولین باری بود که یک مقام ECOWAS به طور علنی در مورد یک دوره انتقال احتمالی برای حاکمان نظامی نیجر صحبت می کند.

با این حال، فرانسه و ایالات متحده براساس خوی قلدری و استعماری خود خواستار بازگشت سریع جمهوری بازوم رییس جمهور مخلوع شدند.[3]

در یک کلام باید گفت مردم آفریقا بیدار شده و دیگرزیربارهیچ استعمار و سلطه ای از جمله فرانسه نخواهند رفت و فرانسه باید مناطق تحت سلطه استعماری خودش را ترک کند و چنان چه در این زمینه تعلل ورزد مردم آفریقا به شدیدترین وجه ممکن آنان را با افتضاح و رسوایی از کشورهای خود اخراج خواهند نمود. فرانسه ماکرون فرانسه آسیب پذیری شده و امروز ماکرون در فرانسه محبوبیتی ندارد و کشورش در دو محور سیاست داخلی و بین المللی روزگار سختی را می گذراند و قطعا در هردو عرصه آبستن حوادثی در آینده خواهد بود.

دوشنبه : 13 / 06 / 1402- 18 صفر 1445- 4 سپتامبر 2023

[1] - استعمار فرانسه در آفریقا؛ ربودن آینده میلیون‌ها کودک آفریقایی. خبرگزاری میزان: چهارشنبه ۰۱ شهريور ۱۴۰۲ - ۰۷:۱۵:۰۱- کد خبر: ۴۷۳۰۶۲۶.

[2] - کودتا در گابن؛ چرا فرانسه «علی بونگو» را رها کرد؟ خبرگزاری مهر: دوشنبه 13 شهریور ۱۴۰۲، ۱۸:۲۴- کد خبر 5877410.

3- Karbalaei. Ali. Gabon coup latest African domino effect against French neo-colonialism Translator: Asadollah Afshar. Tehran Times (TT ). August 23, 2023 - 22:14

عکاسان دوران دفاع مقدس را دریابیم

اسدالله افشار

بوریس براوخیچ هنرمند آلمانی که سال 1396 در نشست تخصصی عکاسی در اصفهان شرکت کرده بود، می گوید: عکاسی روشنگرایانه به درک انسان از وقایع کمک کرده است.

این عکاس آلمانی به تاریخچه عکاسی اشاره کرده و اگفته است: امکان آنکه بخواهیم مستندسازی کنیم از آغاز سال 1839 به وجود آمد و نتایج خیره‌کننده‌ای را همراه داشت، عکاسی یک نیاز مدنی برای جلوگیری از سقوط از بین رفتن به وجود آمد که ثبت تصویر آن را ممکن ساخت، جهان‌های موازی در درک عکس بسیار مؤثر است.

اودر این نشست تخصصی درادامه تصریح و اظهار می دارد: ازآغاز شکل‌گیری تکنیک عکس برای تصویربرداری هنری و مستندساز دو جنبه عکاسی بود که هنوز مرز مشخصی بین آن‌ها قابل تصور نیست، در آن زمان به‌واسطه آنچه موجود بود تنها می‌شد از آثار ایستا به دلیل محدود زمانی این امر ممکن نبود. اگر دید کلی به جهان داشته باشیم، مکان برای ما غیرقابل‌تصور است اما در نگاه دقیق‌تر هر مکان می‌تواند محل حادثه و یا اتفاق باشد، سپس عکس‌برداری روشنگرانه به وجود آمد تا کمک حال روزنامه‌نگاران و یا به عکاسان پلیس یاری رساند.[1]

تبیین روشنگری عکاسی

پژوهشگری چون او معتقد است؛ آنچه در حوزه روشنگرانه مطرح است درک و دریافت دقیق نسبت به چیزی است که تاریخ شناسان و زیست شناسان از آن بهره می‌گرفتند، عکس‌ها گاهی خود بیانگر موضوع خاصی نیستند و مفسران برای درک آن عکس توضیح ارائه می‌دهند که وظیفه روشنگری را بر عهده داشته باشند، زیرنویس تصاویر می‌تواند دید دیگری نسبت به یک عکس ارائه دهد.

وی در تبیین روشنگری عکاسی اظهار داشت: عکس‌ها می‌توانند سبب اثبات موضوع یا وقایع شوند، در آمریکا بسیار از قتل‌ها به‌واسطه عکسی که ضمیمه پرونده سبب روشنگری داستان بوده است به نتیجه برسند، یک شناخت قدیمی وجود دارد که تصاویر می‌توانند ما را گمراه کنند و واقعیت را تحریف کرده و تبدیل به‌دروغ نمایند، عکس الزاماً یک عامل اثباتگر نیست.[2]

تصاویر دارای توانایی های فوق العاده برای انتقال مؤثر هر پدیده ای

در هرصورت از هر زاویه به این مقوله نگاه کنیم نقش عکاسی در شکل‌دهی به درک ما از جهان غیرقابل انکار است و یکی از حوزه‌های خاصی که در آن تأثیر بسیار زیادی داشته است، مستندسازی درگیری‌ها و جنگ‌ها است.

تصاویر دارای توانایی فوق العاده ای برای انتقال مؤثر احساسات، تجربیات و واقعیت های عاطفی- انسانی و خشن جنگ هستند و در نهایت ما را قادر می سازند که واقعاً لحظه های تلخ و شیرین و تلفات انسانی عمیق این درگیری ها را درک کنیم. عکاسان در هر صحنه اجتماعی و حتی روزهای بسیار وحشتناک و دهشت زا چون جنگ نقش مهمی در این فرآیند ایفا می کنند، زیرا آنها خود را به خطر می اندازند تا به وضوح چنین تصاویری را ضبط و ثبت کنند و آن ها را در تاریخ ماندگار سازند.

به عنوان مثال بهرام محمدی فرد، عکاس گرانقدر ایرانی، دارای پیشینه جذابی است که در زمان جنگ عراق و ایران (1359 تا 1367) که در جمهوری اسلامی از آن به دفاع مقدس تعبیر می شود که تعبیر درستی نیز است، تصاویری جذاب به ثبت رسانده است. علیرغم مشارکت های قابل توجه خود، او متواضعانه تصریح می کند که خود را به عنوان یک عکاس جنگ تعریف نمی کند.

محمدی‌فرد که شجاعانه در برخی از خطرناک‌ترین مناطق درگیری زمان ما کار کرده است، روز دوشنبه 6 شهریور ماه سال جاری در گفت‌وگو با تهران تایمز، مهمترین دغدغه‌اش را حفظ تاریخ غنی کشور با عکس‌های گیرا بیان کرد.

او در این گفت و گو می گوید: مهمترین کیفیت یک عکاس جنگ در توانایی آنها برای محافظت از اهمیت تاریخی دوره زمانی است که آنها مستند می کنند. برای اینکه یک عکاس جنگ مؤثر باشیم، دسترسی به بستر رسانه ای گسترده و تیم و زیرساخت حرفه ای بسیار مهم است که متأسفانه این امر هم در گذشته و هم در زمان حال در ایران کم بوده است.

علاقه محمدی فرد به عکاسی در سن 16 سالگی شعله ور شد، زیرا او از خانواده ای با سابقه هنری قوی بود. در دوران انقلاب اسلامی شروع به عکاسی برای خود کرد و پس از پیروزی انقلاب به روزنامه جمهوری اسلامی پیوست و به عنوان عکاس مطبوعاتی در این روزنامه مشغول به کار شد که بیشتر کارهایش مربوط به جنگ عراق و ایران بود.

او می گوید: من سربازان و داوطلبان ایرانی را که شجاعانه وارد میدان نبرد شدند، بسیارتحسین می‌کردم و نیروی محرکه اصلی تلاش‌های هنری من این بود که جوهر و روح تزلزل ناپذیر آنها را در پرتره‌هایم به‌طور واقعی به تصویر بکشم.

سربازان شجاع، قهرمان نهایی من

وی خاطرنشان کرد: من کاملاً اسیر داوطلبان جنگ شدم و قبل از اینکه بدانم، این سربازان شجاع، قهرمان نهایی من شدند.

وی خاطرنشان کرد: با احساس وحدت عمیق بامردان خارق‌العاده‌ای که درتاریخ این سرزمین اثری پاک‌نشدنی برجای گذاشته‌اند، من را به پیوستن به جنگ سوق داد.

وی تصریح کرد: ما فعالانه در یک کمپین بین المللی عجیب و غریب و سورئال علیه ایران شرکت داشتیم که در کنار هم رشد و نضج می یافتیم و معتقدم نسلی که از جنگ شکل گرفته، واقعاً بی نظیر است.

او اعتقاد دارد توجه دقیق به تاریخ در عکاسی جنگ بسیار مهم است و یک عکاس جنگ باید ماهرانه بافت تاریخی دورانی را که در آن قرار دارد به تصویر بکشد و می گوید: دست نخورده نگه داشتن اصالت تاریخ و این دوران یکی از موارد انکارناپذیر و از عوامل مهم برای هر عکاس جنگی بشمار می آید.

او تأکید کرد که مهمترین جنبه، بیش از هر چیز، زنده ماندن یک عکاس جنگ برای انجام وظایف خود در یک منطقه جنگ زده پر خطر است.

او توضیح داد که امروزه از اهمیت فرهنگی نقش عکاس جنگ کاسته شده است و همکاران بیشماری خود را در تنگنای مالی وخیم می بینند. (باید به حال این روزهای سخت عزیزان فکری کرد و به امور ایشان رسیدگی مبذول داشت)

وظیفه مسئولان در قبال عکاسان جنگی

او قویاً طرفدار این است که مقامات باید به رسمیت شناختن کار پرارزش عظیمی که در عکاسی جنگ تعبیه شده است را در اولویت قرار دهند و علاوه بر این، گام‌های ملموسی در جهت اعطای شناخت آکادمیک و تاریخی به آنها بردارند.

عکاسان جنگ باید تأثیر علمی و تاریخی قوی تری داشته باشند تا تجربیات خود را به طور مؤثر حفظ کنند و به نسل های آینده منتقل کنند.

جوانان امروز غافل نیستند

وی تأکید کرد: نسل جوان کنونی به دلیل دوران دیجیتال به اندازه نسل های قبلی خود کوشا نیستند و به نظر می رسد نسل جوان فاقد تاب آوری است.

با این حال، من قاطعانه معتقدم که همانطور که نسل ما خود را وقف دفاع از سرزمین خود کرد، جوانان امروز نیز غافل نیستند و اطمینان کامل دارم که قهرمانان واقعی خود را کشف خواهند کرد.

او خاطرنشان کرد: «پس از مدت‌ها سکوت، سرانجام تصمیم گرفتم عکس‌هایم را همراه با متون مختصر و در عین حال تأثیرگذار در پلتفرم‌های دیجیتال به اشتراک بگذارم و پاسخ‌ها بسیار مثبت بوده است.

در میان تمام آثارم، بدون شک مجموعه عکس‌های پرتره‌ام مورد علاقه‌ام است، زیرا این تصاویر کلوزآپ جوهر شخصیت‌های قهرمان را به تصویر می‌کشند و مرا به روزهای پرتلاطم جنگ منتقل می‌کنند و من را در کل فضایی که آنها را احاطه کرده است، غرق می‌کنند. ”

شایان ذکر است؛ عکس های جنگی قابل توجه این هنرمند ارزنده کشورمان به تازگی در کتابی که توسط انجمن عکاسان دفاع مقدس و انقلاب منتشر شده، به نمایش درآمده و در دسترس علاقمندان قرار دارد.

او آرزو دارد که این نشریه الگویی برای همه عکاسان جنگ باشد تا کتاب‌هایشان را در قالب‌های متنی و تصویری مختلف در حالی که هنوز زنده‌اند منتشر کنند و اطمینان حاصل شود که اصالت تصاویرشان پایدار است.[3]

قطعا آیندگان از آن ها الهام خواهند گرفت و برما و مسئولان فرض و واجب است از ایشان و از میراث این عکاسان دلیر دوران دفاع مقدس که دغدغه های جدی فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی و رفاهی دارند پشتیبانی، قدردانی و حمایت نماییم.

جان کلام این که تا دیر نشده به زندگی حرفه ای و فردی و اجتماعی این عکاسان شجاع دوران دفاع مقدس رسیدگی شود و آنان را دریابیم.

[1] - خبرگزاری تسنیم: 30 آذر ماه ۱۳۹۶ - ۱۵:۵۳.

[2] - همان.

3- Aboutalebi. Samaneh. Through the lens of a war photographer: capturing the history and heroes of Iran-Iraq war. Translator: Asadollah Afshar . Tehran Times (TT ). August 29, 2023 - 16:22

حسین عسکری، استاد بازرگانی ایران در بازرگانی بین‌الملل و امور بین‌الملل در مصاحبه ای به تهران تایمز می‌گوید که انگیزه اصلی برخی کشورهایی که به دنبال پیوستن به بریکس هستند، «گریزاز هژمونی اقتصادی و مالی آمریکا و اروپا» است.

بنا به اهمیت این مصاحبه متن آن ترجمه و در ذیل به همراه 14 نکته مرتبط با محتوای این مصاحبه و بحث بریکس که از منظر کارشناسان و صاحب نظران مطرح گردیده است؛ تقدیم محضرگرامی خوانندگان نیک رو می گردد:

س: آیا بریکس می تواند به عنوان یک وزنه تعادل قوی در برابر اقتصاد غرب ظاهر شود؟

ج: «بله، اما به سیاست‌های اقتصادی و مالی روشنگرانه طی سال‌ها، اگر نگوییم چند دهه، همکاری‌های سیاسی و اقتصادی بی‌نظیر و مثل همیشه مقداری شانس نیاز دارد. امروزه، تولید ناخالص داخلی اقتصادهای غربی، صرف نظر از اینکه چگونه آن را با استفاده از نرخ های ارز بازار یا نرخ برابری قدرت خرید (PPP) اندازه گیری می کنید، نسبت به بریکس کوچکتر است و حتی از بریکس بزرگی که در حال حاضر پیش بینی می شود، بسیار فراتر می رود. برای عقب نشینی، سیاست های پایدار و صحیح کلید اصلی است. متأسفانه در مورد اعضای فعلی بریکس و همچنین در اعضای پیشنهادی مانند عربستان سعودی، اندونزی و ایران اینگونه نبوده است. بله، داشتن شانس، قیمت‌های انرژی دوباره و پایدار، قیمت‌های بالا برای صادرات مواد معدنی BRICS، مانند فلزات خاکی کمیاب، و رکود اقتصادی در اقتصادهای غربی، همیشه مناسب است. همچنین برای برجستگی دلار، بازارهای مالی عمیق ایالات متحده و ثبات سیاسی و مالی ایالات متحده و مهمتر از همه، همکاری میان اعضای گسترده بریکس برای مقابله با تحریم های اقتصادی و مالی ایالات متحده از طریق نادیده گرفتن تحریم های ثانویه ایالات متحده و همکاری با یکدیگر برای تضعیف نقش بین المللی دلار است.[1]

به طور همزمان، من فکر می کنم که گروه بریکس باید قانونی بودن تحریم های اقتصادی ایالات متحده را در تعدادی از مجامع بین المللی مانند صندوق بین المللی پول/IBRD، WTO، دیوان بین المللی دادگستری به چالش بکشد.

س: چرا بسیاری ازکشورها از جمله ایران، آرژانتین و عربستان سعودی می خواهند به این بلوک بپیوندند؟

ج: کشورها می‌خواهند از هژمونی اقتصادی و مالی آمریکا و اروپا فرار کنند، ایالات متحده هماره در چند دهه گذشته همیشه قوانین بازی را تعیین کرده و می کند و هر کشوری که با آن مخالفت می‌کند، با تحریم‌های ظالمانه مضاعف که همانا سلاح پنهان جنگ در دوران پس از جنگ جهانی دوم بوده است سیلی می‌خورد؛[2] در حالی که ایالات متحده از از ارزش‌گذاری مرتبط با دلار و استفاده از آن به عنوان سلاحی برای منزوی کردن کشورها از سیستم اقتصادی و مالی بین‌المللی آن سود می‌برد. بریکس می خواهد قواعد بازی را تغییر دهد و تحت فشار آمریکا نباشد.

س: یکی از برنامه های اصلی بریکس «دلارزدایی» است. این حرکت را چگونه می بینید؟

ج: این یک هدف حیاتی است. این امر ایالات متحده را به عنوان رهبر امور مالی و تجارت بین الملل سرنگون می کند و با امید به منافع اقتصادی و مالی؛ سیستم را برای همه عادلانه تر می کند. اما این کار آسانی نخواهد بود. بریکس باید در سیستم اقتصادی بین‌المللی تسلط بیشتری پیدا کندو در این خصوص باید؛ تولید ناخالص داخلی بالایی داشته باشد، نقش کلیدی و اساسی در تجارت و سرمایه‌گذاری بین‌المللی ایفا کند، برنامه‌ای هماهنگ برای جایگزینی رنمینبی[3] به جای دلار درصادرات و واردات داشته باشد، دارایی‌های خود در خزانه‌داری ایالات متحده را به فروش رساند، اوراق بهادار یکدیگررا خریداری کنند و نهایت اینکه بدهی های دولتی و حتی بدهی های کشورهای منطقه یورو را پرداخت نمایند تا بتوانند مخالف تحریم های ثانویه ایالات متحده عمل کنند. [4]

• آنیل سوکلال سفیرآفریقای جنوبی در بریکس درخصوص منطق جایگزینی برای دلار می‌گوید: منطق جایگزینی برای دلار به طور کلی شبیه تغییر ساختار حاکمیت جهانی است. ما دوست داریم در دنیای چند قطبی زندگی کنیم. تجارت دیگر تحت سلطه کشور‌هایی نیست که در دهه‌های ۷۰، ۸۰ و ۹۰ میلادی بر تجارت مسلط بودند. آن دوران به پایان رسیده است. ما هم چنین می‌خواهیم شاهد انتخاب‌های چند قطبی و دنیای مالی چند قطبی باشیم. ما نمی‌خواهیم به یک یا دو ارز به عنوان ارز انتخابی وابسته باشیم.
• او برخلاف ایده و افکار برخی اعضای گروه بریکس، در موضع انفعالی می‌گوید: حتی اگر بریکس یک ارز مشترک ایجاد کند ممکن است در نهایت مانند یورو عمل نماید که به طور جدی سلطه دلار را به چالش نکشیده است. برای نفت و سایر کالا‌ها قیمت مرجع قیمت دلار است و کشور‌هایی که از ارز‌های جایگزین استفاده می‌کنند نیز کماکان برای تعیین ارزش خرید و فروش خود از دلار استفاده می‌نمایند.
• با توجه به نگاه مذکور ، تحلیلگران دیگری که غربگرا هستند می‌گویند که دلار برای آینده‌ای قابل پیش بینی پادشاه ارز‌ها باقی خواهد ماند. به گفته کریس ویفر تحلیلگر سرمایه‌گذاری در شرکت مشاوره استراتژیک ماکرو ادوایزری که بر روی روسیه و اوراسیا متمرکزاست می گوید؛ هنوز دهه‌ها از هر آن چه واقعا سلطه دلار را به چالش بکشد فاصله داریم.

س: آیا با این دیدگاه موافق هستید که گام ها به سمت دلایل سازی؛ نتیجه ای از سیاست واشنگتن است که دلار را سلاح کرده است؟

ج: از دلار استفاده ابزاری کردند و مانند اسلحه ازآن بهره می برند، به نحوی که از تحریم های مالی پشتیبانی می نمایند و باعث قطع کردن سوئیفت کشورها می شوند، این خود انگیزه مهمی برای این امر بشمار می آید. بیش از دو دهه پیش، یورو قرار بود نقش دلار را تضعیف کند. اما به دلیل عدم توازن قدرت اقتصادی اتحادیه اروپا، و عدم عملکرد مثبت و همچنین عدم عمق بازارهای مالی آنها، یورو قادر به مقابله با دلار و تضعیف جایگاه دلار در اقتصاد جهانی نگردید.

س: در حقیقت ، چه موضوعاتی بیشتر در دلارزدایی دخیل است؟

ج: من فکر می کنم ما بسیاری از این موارد را قبلاً پوشش داده ایم. یعنی بهره برداری از دلار به عنوان یک سلاح و سیستم مالی بین المللی و تحریم های اقتصادی اولیه و ثانویه. ثانیا، مزایای پنهان و ناگفته دیگری نیز وجود داردکه ایالات متحده ازنقش بین المللی دلاربه دست می آورد.همچنین باید اضافه کنم که سیاست های اقتصادی ایالات متحده که بر نرخ ارز دلار تأثیر می گذارد، پیامدهای قابل توجهی برای بدهکاران و طلبکاران بین المللی مستقل دارد.

س: نظر شما در مورد بانک توسعه جدید (NDB) که توسط BRICS تأسیس شده است ، به ویژه که هدف آن راه اندازی جایگزینی برای سوئیفت است چیست؟

ج: NDB(New Development Bank)پیشنهادی ارتباط چندانی با جایگزینی برای سوئیفت ندارد. NDB یک بانک توسعه است.[5] سوئیفت شبکه اصلی پیام رسانی است که از طریق آن پرداخت های بین المللی بین موسسات تسهیل می شود.

س: آیا NDB می تواند صندوق بین المللی پول و بانک جهانی را به چالش بکشد؟

ج: نه در این سال های نزدیک مگردر ده ها سال آینده این امر با توجه به ظرفیت ها و پتانسیل بریکس شدنی شود.به تعبیر دیگر بریکس باید توانایی تعهد صدها میلیارد دلار یا تأمین مالی معادل نه تریلیون دلار را داشته باشد تا بتواند صندوق بین المللی پول و بانک جهانی را به چالش بکشاند.

س: بریکس و برخی دیگر از کشورها مانند مکزیک از پیوستن به تحریم ها علیه روسیه به دلیل جنگ خود با اوکراین خودداری کرده اند. آیا این نشان می دهد که غرب دیگر قدرت غالب اقتصادی و نظامی نیست یا اینکه جهان وارد مرحله جدیدی می شود؟

ج: نه. بریکس باید از پیروی از همه تحریم های ثانویه ایالات متحده در همه کشورها امتناع ورزد. بنابراین پرونده ایران را در نظر بگیرید. آنها باید نفت و گاز ایران را بخرند و ایران را با یک ارز غیر دلار بپردازند تا ایالات متحده آمریکا را حذف کنند و برای سرمایه گذاری به ایران پرداخت شود. نکته دیگر آن که از تجارت کشتی های خود با ایران محافظت کنید. و البته وقتی این کار را انجام می دهند، ایالات متحده کشور بریکس را که ازتحریم های ثانویه ایالات متحده استفاده می کند، تحریم می کند. بنابراین بریکس درصورتی می تواند با تحریم های ثانویه ایالات متحده مخالفت کنند که؛ عملکرد اقتصادی خود را بهبود ببخشند، بازارهای مالی خود را عمیق ترکنند ، ثبات اقتصادی، مالی و سیاسی خود را تقویت کنند و عضویت خود را گسترش دهند. اما گسترش BRIC به زمان و بحث نیاز دارد. برخی از کشورهای BRICS می خواهند از اعضای ناتو و کشورهایی که به عنوان ضد غربی شناخته می شوند، جلوگیری کنند، در حالی که برخی دیگر مانند چین و روسیه از کشورهای ضد غربی که می خواهند به عضویت بریکس در آیند حمایت می کنند.[6]

جان کلام این که از نظر کارشناسان و صاحب نظران؛

1- آمریکا و اتحادیه اروپایی نمی‌توانند نگرانی خود را بابت پانزدهمین نشست بریکس از سه‌شنبه 31 مرداد (22 آگوست) که به میزبانی آفریقای جنوبی برگزار گردید و پنجشنبه 2 شهریور (آگوست 24) با موفقیت در ژوهانسبورگ پایان یافت کتمان کنند.

2- نشست ژوهانسبورگ برای نخستین باردردهه‌های اخیرنشان داد نظام بین‌الملل تمایل به گذارازنظم اقتصادی مبتنی بر لیبرال - دموکراسی غربی دارد.

3- گروه بریکس به‌منظور کاهش سلطه اقتصادی دلار تمرکز خود را بر افزایش حجم مبادلات تجاری غیردلاری کشورهای عضو و استفاده هرچه بیشتر از ارزهای ملی قرار داده است.

4- علاوه‌بر این ایده ایجاد واحد پولی جدید برای مبادلات تجاری نیز در این گروه مطرح است، در همین راستا رؤسای‌جمهور کشورهای عضو در اجلاسیه اخیر بر تلاش برای دلارزدایی از مبادلات خود تأکید ورزیده و رئیس‌جمهور برزیل نیز حمایت کشورش از ایجاد پول بریکس را اعلام کرده است.

5- روند دلارزدایی در بین اعضای بریکس قطعی و سهم دلار آمریکا در تجارت رو به کاهش خواهد بود.

6- کشورهای عضو و آنان که خواهان عضویت هستند، تلاش دارند با صدای بلند در عرصه بین‌الملل، ایالات متحده و متحدانش را به چالش بکشانند.

7- برخی تحلیلگران عنوان کردند که بریکس نقش مهمی در ایجاد موازنه میان اقتصادهای جهان ایفا خواهد کرد و به سلطه گروه ۷ بر اقتصاد جهان پایان خواهد داد و در مقابل نظام سرمایه‌داری جهانی به رهبری آمریکا ایستادگی خواهد کرد.

8- افزایش تمایل کشورهای مختلف برای پیوستن به بریکس موجب شده تا آمریکا و غرب با نگرانی تحولات این گروه را دنبال کنند. به نوشته مجله نیوزویک، بریکس در حال تبدیل شدن به یک کابوس برای آمریکا و کشورهای غربی است، زیرا تمایلات جهانی برای پیوستن به این گروه افزایش یافته است.

9- بریکس می‌خواهد ساختار سیاسی، اقتصادی و مالی جهان را تغییر دهد.

10- گسترش بریکس یک «تصمیم مهم وتاریخی» است. با گسترش بریکس، این گروه به جایگاه بازیگر جهانی تبدیل می‌شود که می‌خواهد جایگزین کشورهای غربی شود و در صورت گسترش بریکس، بازی ژئوپلیتیک در عرصه جهانی جذاب‌تر از قبل می‌شود.

11- سران کشورهای گروه بریکس در آفریقای جنوبی با اعلام مخالفت با جهان تک قطبی از واحد پولی بریکس نه تنها به عنوان جایگزین برای دلار حمایت کردند بلکه تلاش دارند به شیوه‌های مختلف سلطه دلار را کاهش دهند.

12- گروه بریکس را باید به مثابه تثبیت پایه‌های جهان چند‌قطبی دانست، چراکه باور اغلب رهبران گروه بریکس آن است که جهان حاضر از جهان تک‌قطبی به رهبری ایالات‌متحده آمریکا عبور کرده و قرار است جهان چند‌قطبی جای جهان تک‌قطبی را بگیرد.

13- در صورت همگرایی فزاینده کشور‌های گروه بریکس تردیدی باقی نخواهد ماند که جهان حاضر به سوی نظم نوین و چندقطبی جهانی حرکت کند.

14- تأکید بر چندجانبه‌گرایی که در هسته‌‌ اصول بریکس قرار دارد، سیگنالی حیاتی برای جامعه‌‌ جهانی در مورد الگوی توسعه‌‌‌ای خواهد بود که قرار است توسط بریکس‌پلاس ارائه شود. به نظر می‌رسد چشم انداز بریکس اکنون به‌‌‌طور محکم در مسیر باز بودن و گسترش بیشتر است و قطعا توسعه‌‌ بریکس راه‌‌‌های جدیدی را به روی تجارت می‌‌‌گشاید.

جمعه: 10 / 06 / 1402- 15 صفر 1445- 1 سپتامبر 2023

[1] - گوستاو دی کاروالیو تحلیلگر سیاست روابط روسیه و آفریقا در مؤسسه روابط بین‌الملل آفریقای جنوبی می‌گوید: انگیزه کشور‌های جهانی جنوب در تلاش برای یافتن جایگزین بیش‌تر یک ملاحظه عملی است تا ملاحظه‌ای اخلاقی. او می‌گوید: کشور‌ها تاثیرات تحریم‌ها را می‌بینند و از خود می‌پرسند: درگیر کردن خودمان با یک ارز در سطح جهانی که ممکن است هر لحظه برای اهداف سیاسی از سوی امریکا مورد استفاده قرار گیرد ما را با چه خطراتی مواجه می‌سازد؟ او اشاره می‌کند گزینه‌هایی که بریکس ممکن است در نظر بگیرد استفاده از سبدی از ارز‌های کشور‌های عضو آن گروه، استفاده از طلا به عنوان یک ارز بالقوه جدید یا حتی استفاده از ارز‌های دیجیتال است. او می‌گوید: هر یک از آن ارز‌ها کاملا مجزا هستند و احتمالا در میان مدت تا بلند مدت تاثیرگذار می‌باشند. (بریکس برای خلع دلار! ابتکار: یکشنبه 5 شهریور ماه 1402- کد خبر: 14645 )

[2] - برای مدت زمان ۸۰ سال دلار ایالات متحده بر تمام ارز‌های دیگر تسلط داشت. با این وجود، گروهی از کشور‌های در حال توسعه که از نفوذ سلطه دلار مستمر غرب بر مدیریت و امور مالی جهانی متضرر شده اند مصمم هستند که آن نفوذ را از بین ببرند. شایان ذکر است دلار از پایان جنگ جهانی دوم، ارز ذخیره اصلی جهان بوده و تخمین زده شده است که در بیش از ۸۰ درصد تجارت بین المللی مورد استفاده قرار می‌گیرد.

[3] - رنمینبی واحد پول رسمی جمهوری خلق چین است. این پنجمین ارز پرمعامله تا آوریل 2022 است. یوان واحد اصلی رنمینبی است، اما این کلمه همچنین برای اشاره به واحد پول چین به طور کلی، به ویژه در زمینه های بین المللی استفاده می شود.

[4] - برخی کارشناسان غربگرا در مورد ایجاد واحد پولی بریکس تردید دارند. زی یو از اعضای ارشد مدعو در مدرسه اقتصاد لندن به الجزیره می‌گوید: ایجاد ارز بریکس به مجموعه‌ای از نهاد‌ها نیاز دارد. ایجاد نهاد مستلزم مجموعه‌ای مشترک از استاندارد‌ها و ارزش‌های زیربنایی است. دستیابی به این اهداف بسیار دشوار است اگرچه غیر ممکن نیست. کریس ویفر یک تحلیلگر سرمایه‌گذاری در شرکت مشاوره استراتژیک ماکرو ادوایزری که بر روی روسیه و اوراسیا متمرکز است ایده ارز بریکس را غیر قابل تحقق می‌داند. ویفر به الجزیره می‌گوید: حتی مردم در کشور‌های مختلف می‌دانند که این اتفاق رخ نمی‌دهد یا برای مدت بسیار طولانی رخ نخواهد داد.کارشناسان معتقدند ایده بریکس برای ایجاد جایگزینی برای دلار کاملا خیالی و غیر واقعی به نظر می‌رسد. در حالی که صحبت در مورد ارز احتمالی توجه را به گزینه‌هایی برای جایگزینی دلار معطوف کرده است. آنیل سوکلال سفیر آفریقای جنوبی در بریکس می‌گوید هدف کم‌تر ارائه جایگزین برای دلار و بیش‌تر ارائه انتخاب‌های متنوع‌تر به جهان است. سوکلال می‌گوید: بریکس ضد غرب نیست. ما در برابر دلار نیستیم. ما در رقابت نیستیم. با این وجود، آن چه با آن مخالف هستیم تداوم تسلط دلار در معاملات مالی جهانی است. کریس ویفر می‌گوید صرفنظر از اصلاحاتی که بریکس قصد اجرای آن را دارد اگر به عنوان انتخابی بین شرق و غرب یا غرب و سایرین در نظر گرفته شود این گروه فضای زیادی برای توسعه نخواهد داشت. (بریکس برای خلع دلار! ابتکار: یکشنبه 5 شهریور ماه 1402- کد خبر: 14645 )

[5] - بانک توسعه جدید ، که قبلاً به عنوان بانک توسعه BRICS گفته می شد، یک بانک توسعه چند جانبه است که توسط کشورهای BRICS تأسیس شده است. این بانک سال ۲۰۱۴، با هدف تأمین مالی پروژه‌های زیربنایی و توسعه پایدار در کشورهای عضو و به طور کلی کشورهای در حال توسعه تأسیس شد. طبق توافق نامه NDB ، "این بانک باید از طریق وام ، ضمانت ، مشارکت سهام و سایر ابزارهای مالی از پروژه های دولتی یا خصوصی پشتیبانی کند.

6 Saki. M.A. BRICS does not want to be under U.S. thumb: American professor. Translator: Asadollah Afshar . Tehran Times (TT ). August 23, 2023 - 22:7

بریکس؛ پی‌ریزی یک نظام عادلانه برخاسته از منافع جمعی

اسدالله افشار

سیریل رامافوسا، رئیس جمهور آفریقای جنوبی، در نشست هفته گذشته بریکس گفت: «ما نگران این هستیم که سیستم های مالی و پرداخت جهانی به طور فزاینده ای به عنوان ابزار رقابت ژئوپلیتیکی مورد استفاده قرار گیرند.

رامافوسا در حالی که میزبان نشست‌های سران در ژوهانسبورگ بود، گفت: «بازیابی اقتصاد جهانی به سیستم‌های پرداخت جهانی قابل پیش‌بینی و عملکرد روان بانک‌ها، زنجیره‌های تأمین، تجارت، گردشگری و همچنین جریان‌های مالی متکی است.

بیانیه مشترک ژوهانسبورگ همچنین استفاده از ارزهای محلی را برای تجارت بین کشورهای بریکس و سایر شرکای تجاری توصیه و تشویق کرد.

در بیانیه آمده است: «ما وزرای دارایی و/یا رؤسای بانک مرکزی خود را موظف می‌کنیم، در صورت لزوم، موضوع ارزهای محلی، ابزارهای پرداخت و پلتفرم‌ها را بررسی کرده و تا اجلاس بعدی به ما گزارش دهند.»

رئیس جمهور برزیل، لوئیزایناسیو لولا داسیلوا از کشورهای عضو خواست تا یک ارز مشترک برای تجارت و سرمایه گذاری بین یکدیگر ایجاد کنند.

لولا داسیلوا گفت، ارز BRICS "گزینه های پرداخت ما را افزایش می دهد و آسیب پذیری های ما را کاهش می دهد."

پشت این آسیب‌پذیری‌ها، دلار آمریکا و کنترل آن بر تجارت جهانی و معاملات بین دولت‌ها است. شاید هنوز در مورد این پیشنهاد اتفاق نظر وجود نداشته باشد، اما ایده تغییر تجارت بین کشورهای عضو به ارزهای ملی تا حد زیادی مطرح می باشد.

بی تردید از منظر کارشناسان؛ مهم‌ترین مأموریت‌های کلیدی «بریکس» در ایجاد ارز اختصاصی ودلارزدایی به‌ واسطه فعالیت‌های بانک توسعه بریکس(NDB) تعریف می‌شود که مورد استقبال قریب به اتفاق اعضا قرارگرفته است؛ به ویژه کشورهایی که سیاست خارجی و اقتصادی شان متأثر از سیاست‌های تحریمی و یکجانبه گرایانه آمریکا با اسلحه دلار بوده است.

در هر صورت از نگاه صاحب نظران و تحلیل گران؛ انکار نمی‌توان کرد که «بریکس» میدان رقابت و زورآزمایی سیاسی بازیگران اثرگذاربین‌الملل به شمارمی‌آید اما این صحنه روی دیگری هم دارد که گرچه سیاستمداران، گرداننده آن هستند اما در نگاه همه ملت‌ها مصداق یک بازی سرنوشت ساز در معادلات جهانی است.

در این اجلاس، شی جین پینگ، رئیس جمهور چین از ترویج "اصلاحات سیستم مالی و پولی بین المللی" صحبت کرد.

بریکس راه هایی را برای دستیابی و تقویت آن هدف اندیشیده است. گسترش بلوک به عنوان یکی از بهترین راه ها برای دستیابی به آن تصمیم گرفته شده است.

حمایت جمهوری اسلامی ایران از دلارزدایی در روابط اقتصادی به عنوان یکی از مقدمات پی‌ریزی نظامی عادلانه در جهانی که ارز واحد به یکی از ابزارهای سلطه‌گری در آن تبدیل شده موضعی بود که از سوی رییس جمهور ایران در پانزدهمین نشست اعضای گروه «بریکس» مورد تأکید قرار گرفت.

بر همین اساس رئیس جمهور کشورمان در سخنانی با بیان اینکه سلطه‌طلبی و بی‌عدالتی جهان را در وضعیت بغرنجی قرار داده گفت: جهان نیازمند همگرایی برای پی‌ریزی یک نظام عادلانه و برخاسته از منافع جمعی است و بریکس نماد چنین تغییر و تحولی در مناسبات جهانی محسوب می‌شود؛ بویژه آنکه اعتماد جهانی به اثرگذاری بریکس رو به افزایش است.

رییس جمهور رئیسی در بخشی از این سخنرانی تأکید کرد: ایران از ظرفیت‌های بی‌نظیری برخوردار است و آمادگی دارد در هر سه حوزه اصلی فعالیت‌های بریکس؛ یعنی حوزه‌های سیاسی- امنیتی، اقتصادی- مالی و اجتماعی مشارکت کند. همکاری‌های راهبردی مختلف بین ایران و اعضای بریکس از جمله در حوزه‌های ترانزیت، انرژی و تجارت، دستور کار جهانی بریکس را حمایت می‌کند. وی همچنین خاطرنشان کرد: ایران به‌صورت قاطع از تلاش‌های بریکس برای دلارزدایی از روابط اقتصادی میان اعضا و استفاده از ارزهای ملی حمایت می‌کند.

با توجه به آن چه بیان شد مشخص است که از مهم‌ترین اهداف تشکیل این اتحادیه می‌توان به بهبود نظام پولی و بانکی جهانی، عزم جدی بر دلارزدایی و تمرکز بر ارزهای ملی، حضور نمایندگانی از همه قاره‌ها، اتخاذ رویکردهای سیاسی ضد هژمون و تجدیدنظرطلبانه و مخالفت با تسلط غرب بر نهادها و ساختارهای بین‌المللی اشاره کرد.

از نگاه کارشناسان؛ گسترش روابط اقتصادی، سکان‌داری درحوزه مبادلات تجاری واقتصادی و مقابله با قدرت کشورهای جی 7 از مهم‌ترین اهداف کشورهای عضو بریکس است و همان گونه که اشاره شد به همین دلیل به دنبال آن هستند پول جدیدی را به‌جای دلار و یورو در تجارت با هم استفاده کنند.

یک گام مهم رو به جلو برای بریکس

یکی از جنبه‌های شگفت‌انگیز این گسترش همیشه نام‌گذاری کشورهایی بود که قرار بود برای پیوستن به آن دعوت شوند.

آنچه بریکس تصمیم گرفت این بود که در ابتدا از شش کشور برای پیوستن به این بلوک در اول ژانویه 2024 دعوت کند. در میان آنها غول های انرژی جهان هستند.

پیش از آغاز اجلاس سالانه آن در آفریقای جنوبی در هفته گذشته، بیش از 40 کشور برای پیوستن به بریکس ابراز علاقه کرده بودند و 23 کشور به طور رسمی درخواست عضویت کردند.

اعضای جدید ضمن آن که متنوع هستند اما از نظر جغرافیایی نیز مهم می باشند. مثلا مصر در شمال آفریقا، اتیوپی در شرق آفریقا یا شاخ آفریقا، و در آسیای غربی نیز عربستان سعودی، امارات متحده عربی و ایران. همچنین، آرژانتین (با برزیل در حال حاضر عضو)، که قرار است دو اقتصاد بزرگ در آمریکای جنوبی را به هم پیوند دهند. این یک گام مهم رو به جلو برای BRICS است.

لازم به ذکراست اعضای بریکس20 درصد تجارت جهانی، یک‌سوم خاک دنیا و یک‌چهارم تولید ناخالص جهان را به خود اختصاص داده‌اند، به همین دلیل ایران می‌تواند به‌ سهولت از مزایای بی‌شمار اقتصادی این امر در راستای توسعه اقتصادی خود در هر شرایطی بهره ببرد واوضاع نابسامان اقتصادی خود را با هوشمندی، مدیریت و درایت بالا سرو سامان ببخشد و کشور و مردم را از حالت فعلی خارج سازد.

کشورهای جدید دارای پتانسیل تجاری عظیمی هستند که قرار است بسیار بیشتر گسترش یابد. بانک توسعه جدید با ریاست دیلما روسف، رئیس جمهور سابق برزیل، نقش مهمی در این امر ایفا خواهد کرد. قرار است به ارزهای دیگری غیر از دلار آمریکا وام بدهد.

بریکس اکنون می تواند جهان بینی خود را نسبت به یک سیستم چندجانبه به شدت تقویت کند.

کشورهای جدید غرب آسیا که برای پیوستن به بریکس دعوت شده اند، روی هم حدود 50 تا 60 درصد از بازار جهانی نفت را در اختیار دارند. این به BRICS وزن زیادی خواهد داد.

بریکس؛ یک سیستم مالی و رقیب جدی در اقتصاد جهانی

با افزودن این شش کشور به کشورهایی که اکنون BRICS را تشکیل می دهند - برزیل، روسیه، هند، چین و آفریقای جنوبی - یک سیستم مالی رقیب جدی در اقتصاد جهانی شکل خواهد گرفت.

این در حقیقت می تواندخط بطلانی بریکی از بزرگترین اشتباهاتی که تا به حال در علم اقتصاد انجام شده است باشد، یعنی استفاده ازتنها یک ارز واحد در تجارت بین‌المللی، یعنی دلار آمریکا، که پایان دوران طلایی خود را سپری می کند.

دهه ها تلاش ایالات متحده برای تحمیل یک واحد پولی بر سیستم مالی بین المللی، قدرت سیاسی ایالات متحده و سیستم مالی آن را در طول زمان ایجاد کرده است.

سهم و نقش بریکس در میدان بازی اقتصاد جهانی

پذیرش اعضای جدید برای بریکس در هفته گذشته نشان می‌دهد که مبادلات تجاری و اقتصادی این کشورها با افزایش محسوسی نسبت به قبل روبه‌رو خواهد شد و جهان قطعا درآینده نظاره گرقدرت اقتصادی و سیاسی و حتی امنیتی این گروه در سطح بین الملل خواهد بود.

این قدرت مالی و اقتصادی که به طور گسترده بیش از پیش توسط ایالات متحده مورد سوء استفاده قرار گرفته است به بریکس این فرصت مهم و قابل توجهی می دهد تا با تراکنش های مالی خود آن را به چالش بکشد.

اکنون که تولیدکنندگان نفت غالب قرار است به آن بپیوندند، بریکس می تواند اقتصاد جهانی را به یک میدان بازی منصفانه تغییر دهد.

این واقعیت که جهان با ارز ایالات متحده کار می کند، بخش تولید آمریکا به بهای تقویت بخش مالی ایالات متحده آسیب دیده است و لذا این امر باعث گشته سیستم اقتصادی جهان معیوب و منحرف گردد.

مکانیسم عمده ای که سیستم پولی جهانی با آن کار می کند سوئیفت است، سیستمی که به طور غیرقانونی دولت ها را از پرداخت های خود محروم کرده است. این کشورها به طور ناعادلانه ای از تجارت بین المللی محروم شده اند.

با گسترش بریکس، ابداع یک سیستم انتقال پولی مستقل برای جدا شدن از دلار، هژمونی مالی ایالات متحده را به چالش خواهد کشید.

تسلط ایالات متحده منجربه یک اقتصاد جهانی کمتر مؤثر و سیستمی شده است که به جای تولید واقعی تحت سلطه مالی است. اما نگاهی دیگر در این خصوص وجود دارد که معتقد است تسریع روند دلارزدایی و تضعیف سلطه آن؛ اگرچه به عادلانه‌تر شدن آن کمک می‌کند؛ ولی اگر سریع و دردناک برای ایالات‌متحده اتفاق افتد احتمال تبدیل جنگ اوکراین به جنگ جهانی سوم را شدت می‌بخشد! البته قبل از آن که این اتفاق روی دهد مسلما آمریکا با فروپاشی داخلی مواجه خواهد شد و چه بسا نگاه مذکور را با چالش مواجه سازد.

بریکس بدنبال گسترش تجارت

استفاده از ارزهای رایج، قدرت زیادی به طرف های بریکس برای گسترش تجارت می دهد.

این امکان وجود دارد که BRICS در نهایت بتواند از50 درصد جمعیت جهان فراتررود، زیرا بسیاری از کشورهای دیگرتمایل خود را برای پیوستن به آن ابراز کرده اند. انتخاب یک سیستم مالی جایگزین قوی که نمی توان در آن مداخله کرد، برای اقتصاد بریکس نیروبخش خواهد بود.

به عنوان مثال، در کوتاه مدت، آرژانتین که به عنوان یک عضو جدید دعوت شده است و اقتصاد خود را به دلیل بدهی های دلاری خود به صندوق بین المللی پول نابسامان می بیند، قطعا با برزیل با ارزهای مشترک خود شروع به همکاری خواهند کرد تا اوضاع نابسامان مالی و اقتصادی خود را سامان بخشند.

این امر اقتصاد برزیل را بیشتر گسترش می دهد و همچنین به آرژانتین کمک می کند تا بر مشکلات مالی خود غلبه کند.

گسترش BRICS به این معنی است که تجارت بیشتری را می توان با ارزهای محلی انجام داد. یوان چین یا روپیه هند به اعضای فعلی بریکس برای بهبود تراکنش‌های مالی و اقتصادشان سود می‌رساند.

انتظار می رود پنج عضو اصلی بریکس در سال 2023 مجموعاً 27.6 تریلیون دلار تولید ناخالص داخلی داشته باشند که 26.3 درصد ازکل تولیدجهانی را تشکیل می دهد. با گنجاندن اعضای جدید، تولید ناخالص داخلی مورد انتظار به نزدیک به 31 تریلیون دلار خواهد رسید که برای حدود 30 درصد سهم جهانی کافی است.[1]

سه شنبه: 7 / 06 / 1402- 12 صفر 1445- 29 آگوست 2023

1- Karbalaei. Ali. What can enlarged BRICS achieve? . Translator: Asadollah Afshar . Tehran Times (TT ). August 28, 2023 - 23:4

مرگ یوگنی پریگوژین؛ بازتاب ها و تحلیل ها

اسدالله افشار

روزنامه بریتانیایی گاردین در سرمقاله یکشنبه 27 آگوست 2023 درخصوص سقوط هواپیمای یوگنی پریگوژین[1] و همراهانش می نویسد: کمیته تحقیقات روسیه که جنایات جدی در این کشور را بررسی می کند، تأیید کرد که یوگنی پریگوژین، رئیس گروه شورشی واگنر، در میان افرادی بود که در سانحه هوایی کشته شدند.[2]

این کمیته روز یکشنبه 27 آگوست سال جاری میلادی(2023)گفت که پس از آزمایشات پزشکی قانونی، همه 10 جسد کشف شده در محل شناسایی شده اند و هویت آنها "با لیست اسامی سرنشینان هواپیما مطابقت دارد.

مقام مسئول هوانوردی غیرنظامی روسیه پیش از این گفته بود که پریگوژین و برخی از ستوان های ارشدش در فهرست سرنشینان هواپیمای سقوط کرده روز چهارشنبه 23 آگوست بودند. لازم به ذکر است هواپیما در منطقه «تور» روسیه در شمال غرب مسکو سقوط کرده و یوگنی پریگوژین به همراه ۹ نفر دیگر از سرنشین‌های هواپیما در این حادثه که هنوز علتش مشخص نشده است جانشان را از دست دادند.

گزارش وبگاه سوئدی از سقوط هواپیما

هواپیمای پریگوژین روزچهارشنبه به گفته«یان پچنیک»ازوبگاه سوئدی«فلایت رادار۲۴»که موقعیت پروازهای مسافربری را به صورت زنده و بر روی نقشه نمایش می‌دهد؛ این هواپیما در ساعت ۱۵:۱۹ به وقت گرینویچ، یک «حرکت رو به پایین عمودی ناگهانی» داشته است. بطوریکه در مدت تقریبی۳۰ ثانیه، این هواپیما بیش از ۸ هزار فوت از ارتفاع ۲۸ هزار فوتی کاهش ارتفاع داده و سقوط می‌کند!

پچنیک گفت: «هر اتفاقی افتاده باشد، خیلی سریع بوده است. به هر علتی هم که باشد، آن‌ها احتمالا بعد از آن در حال دست و پنجه نرم کردن با مرگ در هواپیما بوده‌اند»؛ اما تا قبل از کاهش ارتفاع چشمگیر آن، «هیچ نشانه‌ای مبنی بر اینکه مشکلی در این هواپیما وجود داشته باشد» مشاهده نشده است.

ویدئویی نشان می‌دهد که این هواپیما به سرعت در حال سقوط است؛ طوری که دماغه آن تقریبا مستقیم به سمت پایین بوده و ستونی از دود در پشت آن دیده می‌شود.

براساس ردیابی آنلاین «فلایت رادار ۲۴»، آخرین موقعیتی که قبل از سقوط از این هواپیما به ثبت رسیده در ساعت۱۵:۱۱ بوده است. پارازیت یا تداخلات ارتباطی در منطقه احتمالا باعث شده تا جمع آوری اطلاعات موقعیت مکانی بیشتر این هواپیما با کندی مواجه شود. با وجود این، سایر داده‌ها در ۹ دقیقه آخر پرواز موجود است. براین اساس، «فلایت رادار ۲۴» گفت که در ۳۰ ثانیه آخر تا پیش از سقوط نهایی و فاجعه بار، این جت چندین بار صعود و فرودهایی به طول چند هزار فوت داشته است. آخرین اطلاعاتی که «فلایت رادار ۲۴» در مورد این جت دارد مربوط به ساعت ۱۵:۲۰ می‌شود.[3]

آغاز تحقیقات بازرسان روسی و بیانیه آنان

بیانیه کمیته تحقیقات روسیه پس از منتشر شدن باعث گمانه زنی ها در مورد سرنوشت پریگوژین در سطح بین المللی گردید. او به داشتن استفاده از چندین پاسپورت و تغییر چهره با لباس های مبدل در سفر معروف بود. پیش از این دو بار گزارش‌های نادرستی از مرگ او منتشر شده بود، از جمله پس از سقوط هواپیما در جمهوری دموکراتیک کنگو در سال 2019.

همان گونه که مطرح گردید بازرسان روسی تحقیقات جنایی خود در این زمینه را آغاز کرده‌اند. برخی منابع ناشناس به رسانه‌های روسی گفتند که معتقدند هواپیما توسط یک یا چند موشک زمین به هوا سرنگون شده است. این موضوع هنوز مورد تأیید قرار نگرفته است اما این حادثه بازتاب وسیع بین المللی داشته و آمریکا و متحدان اروپایی اش، مدعی بوده وگفته اند بررسی‌های اولیه حاکی از کشته شدن یوگنی پریگوژین است.

البته پاتریک رایدر، سخنگوی وزارت دفاع آمریکا،پنتاگون درعین حال تأکید کرده اگرچه اطلاعات بیشتری درباره دلیل سقوط هواپیمای حامل یوگنی پریگوژین وجود ندارد، اما بررسی‌های آن ها نشان داده است احتمالا پریگوژین در سقوط هواپیما کشته شده است و هیچ فرضیه‌ احتمالی در خصوص علت سقوط هواپیما وجود ندارد. این مقام پنتاگون گفت: گزارش‌ها در خصوص حمله موشک زمین به هوا به هواپیمای پریگوژین نادرست است. به عبارت دیگر در این حادثه انگشت اتهام غرب به سوی «ولادیمیرپوتین» است و مدعی می باشند که هواپیمای رهبر واگنر با طراحی و دستور پوتین ساقط شده‌است.

از سوی دیگر روزنامه وال استریت ژورنال مدعی است که بمب‌گذاری و یا هر خرابکار دیگری در خود هواپیما صورت گرفته و منجر به سقوط آن شده است.

روز جمعه 25 آگوست 2023، وزارت دفاع بریتانیا با توجه به روز رسانی اطلاعاتی روزانه خود گفت که در حالی که پریگوژین، 62 ساله، به"تدابیرامنیتی استثنایی"معروف بود، "به احتمال زیاد" در میان کشته شدگان می باشد.

مقامات آمریکایی و غربی؛ هواپیما عمدی سرنگون شده است

گاردین در یادداشت خود یادآور می شود: در بیانیه روسیه در روز یکشنبه 27 آگوست هیچ جزئیاتی در مورد علت سقوط هواپیما که دو ماه پس از شورش کوتاه مدت پریگوژین رخ داد که در آن سربازان واگنر یک ستاد دفاعی در روستوف را تصرف کردند و به سمت مسکو حرکت کردند، ارائه نگردیده است.

مقامات آمریکایی و غربی گفته اند که این هواپیما احتمالاً بر اثر انفجار عمدی سرنگون شده است که منجر به سقوط آن در میدانی در حدود 185 مایلی (300 کیلومتری) شمال مسکو شده است.

سوء ظن ها به سرعت متوجه ولادیمیر پوتین شد و مقامات آمریکایی و غربی گفتند که به احتمال زیاد او معمار این حادثه بوده است، زیرا شورش مسلحانه پریگوژین به عنوان جدی ترین چالش برای رهبرروسیه در 23 سال تسلط وی بر قدرت شناخته شده است.

سخنان پوتین درباره پریگوژین و سقوط هواپیمای حامل وی

به گزارش ایلنا به نقل از سی‌ان‌ان، «ولادیمیر پوتین» رئیس‌جمهوری روسیه در اولین اظهارات خود پس از سقوط هواپیمایی که احتمالاً منجر به کشته شدن «یوگنی پریگوژین» رهبر گروه واگنر شد، گفت که وی مردی با سرنوشت دشوار اما با استعداد بود.

پوتین در دیدار با «دنیس پوشیلین» رئیس جمهوری خودخوانده خلق دونتسک، در کرملین گفت: «من پریگوژین را برای مدت بسیار طولانی، از اوایل دهه ۹۰ می‌شناختم. وی مردی بود که سرنوشت سختی داشت و اشتباهات جدی در زندگی مرتکب شد». رئیس‌جمهوری روسیه گفت: «او مردی با استعداد و تاجری مستعد بود. او نه تنها در کشور ما، بلکه در خارج از کشور، در آفریقا نیز کار می‌کرد». پوتین افزودکه به خانواده‌های همه قربانیان تسلیت گوید؛ این همیشه یک تراژدی است. وی همچنین گفت که نیروهای واگنر «سهم قابل توجهی» در فعالیت‌های جنگی در اوکراین داشته‌اند. پوتین با اعلام این‌که کمیته تحقیقات روسیه در حال بررسی سقوط هواپیما است، افزود: «در اینجا شکی نیست. بیایید ببینیم بازرسان در آینده نزدیک چه می‌گویند. اکنون معاینات فنی و ژنتیکی در حال انجام است. این کار کمی طول می‌کشد».

اظهارنظر "جوبایدن" در مورد سقوط هواپیمای حامل یوگنی پریگوژین

در حالی که روسیه همچنان از اظهار نظر درباره مرگ یوگنی پریگوژین فرمانده گروه واگنر در یک سانحه هوایی خودداری می‌کند،جوبایدن رئیس جمهوری آمریکاگفت که ازوقوع چنین حادثه‌ای درروسیه «تعجب» نکرده است.

کاخ سفید گفت جو بایدن، رئیس‌جمهوری آمریکا چهارشنبه در مورد سقوط هواپیمای حامل یوگنی پریگوژین مطلع شده و او به خبرنگاران گفت که دقیقا نمی‌داند چه اتفاقی افتاده است.

با این حال بایدن ادامه داد: «اما من تعجب نمی‌کنم. اتفاقات زیادی نیست که در روسیه رخ دهد و ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهوری روسیه پشت آنها نباشد، اما من آنقدر نمی‌دانم که پاسخ را بدانم.»

یک مقام آمریکایی هم به شبکه خبری سی‌ان‌ان گفت که «کشته شدن» پریگوژین در دولت بایدن پیش‌بینی می‌شد. این مقام همچنین گفت که این حادثه رویکرد کاخ سفید در قبال کرملین یا جنگ در اوکراین را تغییر نمی‌دهد.

رسانه‌های غربی نیز پس از سقوط هواپیمای فرمانده واگنر، فرصت را غنیمت شمرده و به طرح ادعاهایی درباره سرنوشت او می‌پردازند، از جمله فایننشال تایمز به نقل از یک مقام غربی ادعا کرد: «به ما اطلاع داده‌اند که هواپیمای سقوط‌کرده در شمال مسکو که حامل فرمانده واگنر بوده، با موشک ضدهوایی روسیه سرنگون شده است.»

وال‌استریت ژورنال همچنین به نقل از مشاور امنیت ملی آمریکا گزارش داد که کارشناسان و مقامات امنیتی آمریکا دو ماه پیش در مورد پریگوژین با مشاور ارشد پوتین صحبت کرده بودند. همچنین سی‌ان‌ان به نقل از یک مقام آمریکایی که نامش را اعلام نکرد، گزارش داد که مرگ زودهنگام پریگوژین تا حد زیادی توسط دولت بایدن پیش‌بینی شده بود.[4]

البته کرملین ترور پریگوژین را رد کرده و ارزیابی‌های اطلاعاتی غرب از دخالت احتمالی پوتین را "دروغ مطلق" توصیف کرده است.[5]

موضع اتحادیه اروپا در مورد مرگ پریگوژین

پیتراستانو، یکی از سخنگویان کمیسیون اتحادیه اروپا، اظهارداشت که ادعاهای مربوط به مرگ یوگنی پریگوژین، موسس شرکت امنیتی خصوصی روسی واگنر، مانند هر اطلاعاتی که از روسیه منتشر می شود، نیاز به تأیید دارد.

پیتر استانو در رابطه با ادعاهای مربوط به مرگ پریگوژین گفت: "خبرهای که این روزها از روسیه منتشر می‌شود، معتبر نیست. تأیید این مورد نیز مانند هر خبری که از روسیه بیرون می آید، برای ما بسیار دشوار است. بنابراین، ما نمی‌توانیم اظهار نظر کنیم."

استانو، در مورد تأثیرات مرگ پریگوژین بر واگنر، نیز گفت: "ما امیدواریم که اقدامات واگنر در بسیاری از نقاط جهان به پایان برسد. اما می دانیم که واگنر تنها با بنیانگذارش مرتبط نیست. ما می دانیم که واگنر توسط دولت مسکو سازماندهی، کنترل و تامین مالی می‌شود."

استانو یادآور شد که واگنر به دلیل اقداماتش در اوکراین، سوریه، لیبی و کشورهای آفریقایی در فهرست تحریم‌های اتحادیه اروپا قرار دارد.[6]

واکنش‌ها به کشته‌شدن پریگوژین

1-آدرین واتسو، سخنگوی امنیت ملی کاخ سفید گفت که مرگ احتمالی یوگنی پریگوژین در یک سانحه هوایی در روسیه در صورت تایید، «برای هیچکس تعجب‌آور نخواهد بود.»

وی افزود: «ما آنچه گزارش شده را دیده‌ایم. اگر تایید شود برای کسی تعجب آور نخواهد بود.»

2- در همین حال فرانسه گفته است که «تردیدهای منطقی» در مورد علت سقوط هواپیما وجود دارد.

اولیویه وران، سخنگوی دولت به شبکه تلویزیونی فرانس ۲ گفت: «ما هنوز از شرایط این سقوط اطلاعی نداریم، با این حال می‌توانیم تردیدهایی منطقی در این خصوص داشته باشیم.»

3- کایا کالاس، نخست وزیر استونی به سی‌ان‌ان گفت: «اگر خبر درست باشد نشان می‌دهد که پوتین مخالفان را از بین می‌برد و هرکسی که به فکر ابراز عقیده متفاوت باشد می‌ترساند.»

4- میخائیلو پودولیاک، مشاور دفتر ریاست جمهوری اوکراین گفت که سقوط مرگبار یک هواپیما در روسیه با حضور رئیس واگنر، نشانه‌ای است که ولادیمیر پوتین برای نخبگان روسیه ارسال کرده است.

وی در ایکس (توییتر سابق) گفت: «حذف دیدنی پریگوژین و فرماندهی واگنر دو ماه پس از کودتا، سیگنالی از سوی پوتین به نخبگان روسیه قبل از انتخابات سال ۲۰۲۴ است.» وی معتقد است که پوتین کسی را نمی‌بخشد.

5-سوتلانا تیخانوفسکایا، رهبر اپوزیسیون بلاروس که در تبعید است گفت، یوگنی پریگوژین، رئیس واگنر «قاتلی» است که کسی دلش برای او نمی‌سوزد.

وی در ایکس گفت: «هیچکسی در بلاروس دلش برای پریگوژین جنایتکار نمی‌سوزد. او یک قاتل بود و باید این را به یاد آورد.»

وی معتقد است که مرگ او می‌تواند باعث حذف حضور نیروهای واگنر در بلاروس شود.

6- برای برخی اما مرگ پریگوژین ممکن است کمی دیر اتفاق افتاده باشد. "ایلان ماسک" مدیر عامل تسلا یکی از این افراد است.

وی در واکنش به مرگ پریگوژین در حساب ایکس خود (توئیتر سابق) و در پاسخ به توئیت "جارد ایساکمن"، فضانورد و خلبان آمریکایی که نوشته بود: «خیلی طول نکشید.» پاسخ داد: «دیرتر از آنچه انتظارش را داشتم [اتفاق افتاد]... احتمال کمی وجود دارد که این یک عملیات روانی باشد.»[7]

7- اندیشکده شورای آتلانتیک نیز در گزارشی با اشاره به این که مرگ پریگوژین چه تأثیری بر آینده واگنر خواهد گذاشت می‌نویسد: پوتین با این اقدام در حذف پریگوژین پیامی را به سایرین فرستاد این که با زور و ایجاد رعب و وحشت حکومت می‌کند و هر کس که با او مخالفت کند را از سر راه بر می‌دارد.

8- الکس واینز مدیر برنامه آفریقا در اندیشکده چتم هاوس معنقد است که مرگ پریگوژین و معاون اش احتمالا روحیه اعضای واگنر در آفریقا را تضعیف کرده و می‌تواند برخی از آنان را مجبور به ترک آن گروه سازد.

بهره بردن پوتین از مرگ پریگوژین

مقاله نویس گاردین می نویسد: واکنش‌ها در اوکراین تا حد بی‌تفاوتی محدود شده است، زیرا پریگوژین پس از شورش ناموفق دیگر به‌عنوان یک چهره مهم دیده نمی‌شد. گروه واگنر که زمانی یک واحد کلیدی در اوکراین بود، سه ماه پیش پس از درگیری در باخموت از کشور خارج شده بود. پوتین از آن زمان با صدور فرمانی که واگنر و سایر شورشیان نظامی این گروه را ملزم به سوگند وفاداری به روسیه می کند، به سرعت از مرگ پریگوژین بهره می برد.

پوتین روز پنجشنبه 24 آگوست، در یک مصاحبه تلویزیونی از پریگوژین تمجید کرد و گفت که رئیس واگنر را از اوایل دهه 1990 می شناسد. او پریگوژین، فروشنده سابق هات داگ از شهر زادگاه پوتین در سن پترزبورگ را فردی توصیف کرد که "در زندگی اشتباهات جدی مرتکب شده است" اما او را به عنوان "مردی با استعداد، یک تاجر با استعداد" تحسین می کند.

پوتین گفت که مسافران هواپیما "سهم قابل توجهی" در جنگ در اوکراین داشته اند. ما این را به خاطر داریم. ما می دانیم و فراموش نمی کنیم.»

گاردین یادآورمی شود:عباس گالیاموف، تحلیلگرسیاسی ومتن‌نویس سابق سخنرانی های پوتین، به آسوشیتد پرس گفته است که اگرچه کرملین برای پایان دادن به شورش مسلحانه با پریگوژین قرارداد بسته است و به او اجازه می‌دهد بدون هیچ گونه اتهامی علیه او آزاد باشد، اما احتمالاً این امر به خوبی مورد توجه رییس جمهور قرار نگرفته است.

گالیاموف گفت: این شورش «نقاط ضعف پوتین را به همه نشان داد». او افزود که این واقعیت "کاملاً پوتین را ناراضی کرد، زیرا دعوتی آشکار برای شورشیان بالقوه بود".[8]

آیا کرملین بعد از کشته شدن پریگوژین از واگنر برای پیشبرد سیاست خارجی خود استفاده خواهد کرد؟

آمالندو میسرا استاد سیاست بین الملل در دانشگاه لنکستر در بریتانیا پاسخ این پرسش مهم را چنین داده و می‌گوید که ساختار رهبری واگنر کاملا پنهان است بنابراین مشخص نیست چه کسی به عنوان رئیس آن سازمان جایگزین پریگوژین خواهد شد. او پیش بینی می‌کند علی‌رغم مشکلاتی که واگنر برای پوتین ایجاد کرده آن گروه شبه نظامی به ایفای نقش اساسی در سیاست خارجی روسیه ادامه خواهد داد و از وزارت دفاع روسیه متمایز باقی خواهد ماند. او اشاره می‌کند که کرملین مجبور است تعادل ظریفی را با واگنر برقرار کند و همچنان تمایز بین آن سازمان و دولت روسیه را حفظ کند. با این وجود، کارشناسان معتقدند کرملین از واگنر برای پیشبرد سیاست خارجی روسیه استفاده می‌کند.

میسرا به نشریه تایم می‌گوید: کرملین نخواهد گفت چه فرد تازه‌ای را به عنوان رهبر واگنر منصوب کرده، زیرا این امر باعث طرح مسائل حقوقی و اتهام ارتکاب جنایت جنگی علیه کرملین خواهد شد. بنابراین، انتصاب رهبر تازه در راس واگنر به صورت بی سر و صدا و مخفیانه رخ خواهد داد. من حدس می‌زنم تمام این موارد ممکن است از مدت‌ها پیش برنامه ریزی شده باشند.

میسرا می‌گوید: کرملین نمی‌خواهد هر فردی که رئیس آینده گروه واگنر است دارای همان شخصیت مشابه پریگوژین باشد. رهبر تازه به پیشنهادات و دیدگاه‌های کرملین پاسخگو خواهد بود و هیچ نوع تقابلی به شکلی که پیش‌تر دیده‌ایم وجود نخواهد داشت.

او می‌افزاید: واگنر برای کرملین هدفی حیاتی را دنبال می‌کند. کرملین به سازمانی نیاز دارد تا بتواند برخی اقدامات خود را به طور مؤثر انجام دهد.[9]

دوشنبه: 6 / 06 / 1402- 11 صفر 1445- 28 آگوست 2023

[1] - پریگوژین۶۲ساله، فرمانده شرکت نظامی خصوصی واگنر بود که از اولیگارش‌های نزدیک به پوتین بشمار می آمد. او از اواخر اسفندماه سال گذشته با فرماندهان ارتش روسیه در جبهه جنگ باخموت به اختلاف خورد و آنها را متهم به خیانت کرد. پریگوژین رئیس گروه واگنر که پیشتر آشپز شخصی پوتین رئیس جمهور روسیه بود، در تیرماه 1402 در بیانیه‌ای ارتش روسیه را به حمله علیه مواضع این گروه به جای حمله به مواضع نیروهای اوکراینی متهم کرد. وی همچنین مدعی تصرف پایگاه‌های نظامی شهر روستوف شد و نیروهای خود را به سمت مسکو روانه کرد. وزارت دفاع روسیه و شخص پوتین، پریگوژین را به خیانت متهم کردند. شورش گروه واگنر بعد از چند روز با وساطت الکساندر لوکاشنکو رئیس جمهور بلاروس پایان یافت. صرف‌نظر از این‌که یوگنی پریگوژین در آن شورش قصد کودتا داشت یا آن‌گونه که خود بعدتر گفت، تلاشی بود که مانع ادغام نیروهایش در صفوف ارتش منظم روسیه شود، قضاوت پوتین در آن پیام اما دربارۀ اقدام او روشن بود: «این یک خیانت است.»

[2] - سقوط مرگبار جت شخصی «یوگنی پریگوژین» در منطقه تِوِر روسیه اتفاقی است که در کانون توجه قرار گرفته‌است. گفته شده که پرواز هواپیمای امبرائر-۱۳۵ (EBM-۱۳۵BJ) بر اساس مجوز استفاده از حریم هوایی صادر شده به روش مقرر انجام شد اما در آسمان منفجر و سقوط کرد. در پی اعلام خبر جان باختن رئیس گروه واگنر، تصویری در شبکه‌های اجتماعی بازنشر شد که حکایت از آن داشت که پنجره‌های مرکز گروه واگنر در سن پترزبورگ به شکل صلیب روشن شد.

[3] - ودایع؛ علی. مرگ جهنمی رهبران شورش واگنر. مردم سالاری: شنبه 4 شهریور ماه 1402 – شماره 6067.

[4] - فرقانی؛ روح الله. سرنوشت جنگ در پسا پریگوژین. صبح نو: شنبه 4 شهریور ماه 1402 – شماره 1706.

[5] - برخی تحلیل گران مدعی هستند در روسیه یک شیوه رفتاری وجود دارد که براساس آن می‌توان اقداماتی از این دست را تجزیه و تحلیل کرد. ما در طول ماه‌ها و حتی سال‌های گذشته شاهد هستیم که بسیاری از مخالفان پوتین از تجار گرفته تا مخالفان سیاسی به نحوی تحت پیگرد قرار گرفته‌اند و برخی از آنها نیز از بین رفته‌اند. شورش یوگنی پریگوژین علی‌رغم عملکرد مثبتش در جنگ اوکراین باعث تشدید اختلافات و گمانه‌زنی‌های زیادی شد، زیرا شورش و حمله گروه واگنر به داخل خاک روسیه که دو ماه قبل اتفاق افتاد، عملا اقدامی علیه پوتین و نظام حکمرانی او محسوب می‌شد. حتی در جایی رهبر گروه واگنر اعلام کرده بود، پوتین رهبری است که به درد امروز روسیه نمی‌خورد. بنابراین چنین ماجرایی که اقتدار پوتین را زیر سئوال برد، در فرهنگ سیاسی روسیه بسیار مهم و حساس محسوب می‌شود. در چنین شرایطی بود که طی توافقی میان پوتین و الکساندر لوکاشنکو، قرار شد پریگوژین و نیروهایش به صورت موقت به بلاروس بروند، با این حال شواهد نشان می‌دهد که رهبر شورشی واگنر دائما‌ در میان بلاروس، روسیه و قاره آفریقا در حال رفت و آمد بوده است؛ امری که نشان می‌داد وی قصد داشته دوباره فعال شود و با توجه به تجربیات قبلی در مورد مخالفان پوتین، طبیعی است که دستور مرگ پریگوژین از سوی کاخ کرملین صادر شده باشد. دلیل چنین تحلیلی این است که اولا پرواز رهبر گروه واگنر، مسیر طبیعی خود را طی کرده و در لحظه فرود سقوط کرده است. دوما بخش مهمی از رهبران نظامی این گروه نیز در این پرواز بودند که ظن و گمان‌ها را مبنی بر علاقه کرملین جهت راحت شدن از شر آنها تقویت می‌کند. ( فرجی‌راد؛ عبدالرضا. چرا پریگوژین کشته شد؟ جهان صنعت: شنبه 4 شهریور ماه 1402 – شناسه خبر : 392029)

[6] - تارنمای تی . آر. تی. یکشنبه 5 شهریور ماه 1402-

[7] - یورونیوز: ۲۳ آگوست ۲۰۲۳ - ۲۱:۴۰

8- Kassam; Ashifa and Sabbagh; Dan in Kyiv. Yevgeny Prigozhin confirmed dead after plane crash, Russian investigators say. Translator: Asadollah Afshar . 2023 Guardian News & Media Limited or its affiliated companies.

[9] - پریگوژین و پیام مهم پوتین به مخالفان. ابتکار: شنبه 4 شهریور ماه 1402 –کد خبر: 14585 .

ورود ایران در جمع کشورهای عضو بریکس؛ مغتنم و با اهمیت

اسدالله افشار

ولادیمیرپوتین، رئیس جمهورروسیه به شرکت کنندگان درمجمع تجاری بریکس گفته است که روند دلارزدایی در کشورهای بریکس غیرقابل برگشت است.[1]

با تلاش‌هایی که برای توسعه مکانیسم‌های کارآمد تسویه حساب‌های متقابل و همچنین کنترل پولی و مالی انجام می‌شود، روند متعادل و غیرقابل برگشت دلارزدایی از روابط اقتصادی ما در حال افزایش است. در نتیجه، سهم دلار در صادرات و واردات قابل توجه خواهد بود.

رئیس جمهور روسیه گفت که در اجلاس سه روزه سران در ژوهانسبورگ پایتخت تجاری آفریقای جنوبی به تفصیل درباره اقداماتی برای تغییر تجارت بین کشورهای عضو از دلار آمریکا و به ارزهای ملی بحث خواهد شد.

وی در یک سخنرانی ویدئویی گفت: «فرایند عینی و غیرقابل برگشت دلارزدایی از روابط اقتصادی ما در حال افزایش است.

در طول گفتگوها برای جستجوی جایگزین هایی برای تجارت با دلار آمریکا، نقاط مشترکی وجود داشته است. و همچنین در روز چهارشنبه چارچوبی برای پذیرش اعضای جدید در بلوک در جلسه عمومی رهبران بریکس تهیه خواهدشد.[2]

سیریل رامافوزا، رئیس جمهور آفریقای جنوبی، در سخنان افتتاحیه خود در جلسه عمومی بریکس در روز چهارشنبه 23 آگوست 2023(1شهریور1402) گفت: "بریکس آماده همکاری با همه کشورهایی است که آرزوی ایجاد یک نظم بین المللی فراگیرتر را دارند."

وی همچنین خاطرنشان کرد: «تغییراتی که در دهه گذشته در اقتصادهای بریکس رخ داده است، کمک زیادی به تغییر شکل اقتصاد جهانی کرده است، اما موج جدید حمایت‌گرایی و متعاقب آن تأثیر اقدامات یکجانبه ناسازگار با سازمان تجارت جهانی است. قوانین رشد و توسعه اقتصادی جهانی را تضعیف می کند.»[3]

همچنین نالدی پاندور؛ وزیرامور خارجه آفریقای جنوبی نیز دراین نشست اظهار داشت: توافق بر سر گسترش برجام حاصل شده است. او در رادیو اوبونتو، ایستگاهی که توسط وزارت خارجه آفریقای جنوبی اداره می شود، گفت: "ما در مورد گسترش توافق کردیم."

ما سندی داریم که به تصویب رسانده‌ایم که دستورالعمل‌ها و اصول، فرآیندهایی را برای در نظر گرفتن کشورهایی که مایل به عضویت در برجام هستند را تعیین می‌کند... این بسیار مثبت است.»

این اقدام راه را برای عضویت ده ها کشور علاقه مند هموار می کند.

«الکساندر ووچیچ» رئیس‌جمهور صربستان اعلام کرد که افزایش تعداد کشورهای عضو گروه «بریکس» اتفاق تاریخی خواهد بود و این گروه به جایگاه بازیگر جهانی دست می‌یابد.

وی در ادامه می گوید: «نشست بریکس، امروز( سه شنبه 31 مرداد1402) شروع می‌شود...من فکر می‌کنم اگر آنها تصمیم به گسترش (اعضا) بگیرند، این یک گام تاریخی خواهد بود. البته مطمئن نیستم که امروز آنها قادر به اتخاذ تصمیم باشند اما اگر چنین کنند، قطعا یک تصمیم تاریخی و مهم خواهد بود»

رئیس‌جمهور صربستان با تمجید از بریکس ادامه داد: «آنها بعد از چندین دهه دارند به یک بازیگر جهانی تبدیل می‌شوند که در تلاش است یک جایگزین برای کلیت غرب ایجاد کند».

يكي از ديپلمات‌هاي چین به فايننشال‌تايمز گفته كه پكن به دنبال افزايش اعضاي بريكس است تا اين گروه را به رقيب اصلي جي 7 تبديل كند.[4] با اين حال گفته مي‌شود كه به‌رغم اتحاد اقتصادي ميان اعضاي بريكس كه شامل برزيل، چين، آفريقاي جنوبي، روسيه و هند مي‌شود، ميان برخي اعضا در خصوص رويه‌هاي بريكس اختلاف‌نظرهايي وجود دارد. به عنوان مثال هندي‌ها كه به سرعت در حال تبديل شدن به پنجمين اقتصاد بزرگ جهان هستند، معتقدند كه بريكس بايد هدف خود را روي منافع اقتصادي كشورهاي عضو متمركز كرده و از تبديل اين گروه به يك اهرم سياسي براي مقابله با غرب فاصله بگيرد.

حتي طبق گزارشي كه فايننشال‌تايمز منتشر كرده، وزير خارجه آفريقاي جنوبي هم به‌رغم اينكه كشورش از محكوم كردن روسيه به واسطه جنگ با اوكراين خودداري كرده، به صراحت مي‌گويد: توسعه بريكس به عنوان نهادي براي تبديل شدن به رقيب سياسي و نظامي غرب، اقدامي اشتباه است.

پاندور می‌گوید رهبران اتحادیه پیش از پایان اجلاس در روز پنج‌شنبه 24 آگوست2023( 2 شهریور ماه1402)، اعلامیه مفصل‌تری درباره گسترش این اتحادیه خواهند داد.

شی جین پینگ، رئیس جمهور چین نیز در جلسه عمومی گفت: "قوانین بین المللی باید توسط همه کشورها به طور مشترک براساس اهداف و اصول منشور سازمان ملل نوشته شده و مورد حمایت قرار گیرند و نه توسط کسانی که قوی ترین ماهیچه ها یا بلندترین صدا را دارند... کشورهای بریکس دیکته شوند. باید چندجانبه گرایی واقعی را تمرین کند، به همبستگی پایبند باشد و با تفرقه مخالفت کند."

شی همچنین هشدار داد که "ذهنیت جنگ سرد هنوز جهان ما را تحت الشعاع قرار داده است و وضعیت ژئوپلیتیکی در حال تنش است."

شی در این نشست بیان کرد: «ما باید اجازه دهیم کشورهای بیشتری به خانواده بریکس بپیوندند تا خرد و تلاش‌ها را برای ایجاد عادلانه‌تر و عادلانه‌تر کردن حکمرانی جهانی جمع کنند.»

نخست وزیرهند؛ نارندرا مودی گفت: "هند به طور کامل از گسترش بریکس حمایت می کند، ما از حرکت با اجماع در این مورد استقبال می کنیم." این قوی ترین حمایت او در مورد گسترش بریکس بود.

شایان ذکراست بریکس بر تقویت همکاری اقتصادی و تجاری بین کشورهای عضو برزیل، روسیه، هند، چین و آفریقای جنوبی تمرکز کرده است. و اکنون در حال نهایی کردن راه های گسترش اعضای خود است.

لوئیزایناسیو لولا داسیلوا، رئیس جمهور برزیل نیز خاطرنشان کرد که حضور آرژانتین در بریکس بسیار مهم است.

آرژانتین با بازپرداخت بدهی به عنوان بخشی از قرارداد وام 44 میلیارد دلاری با صندوق بین المللی پول (IMF) دست و پنجه نرم می کند که منجر به تورم تاریخی و خشک شدن ذخایر خارجی شده است.

لولا وام های صندوق بین المللی پول را "سنگین" خواند و احتمال افزایش وام توسط بانک بریکس به کشورهای دیگر را با "معیارهای متفاوت" برای بهبود اقتصادشان مطرح کرد.

منتقدان صندوق بین‌المللی پول اظهارات لولا را در مورد کمک‌های مالی به کشورهایی که اقتصاد، جوامع و دولت‌هایشان در نهایت از شرایط وام‌ها رنج می‌برند، تکرارکرده‌اند که مقامات را مجبور می‌کند برای برآورده کردن شرایط کمک مالی صندوق بین‌المللی پول، اقدامات ریاضتی اتخاذ کنند.

در نتیجه شرایط صندوق بین المللی پول، توسعه اقتصادی کند می شود، فقر و تورم افزایش می یابد و جوامع نابرابرتر می شوند.

رئیس جمهور لولا همچنین اعلام کرد که طرفدار پیوستن بیشتر کشورها به این اتحاد و همچنین یک ارز مشترک است که توسط کشورهای بریکس در معاملات تجاری استفاده می شود که آسیب پذیری آنها را کاهش دهد.

او در سخنرانی خود در مجمع تجاری، افزود که شرکای جدید به BRICS کمک خواهند کرد تا ارتباط خود را در مقیاس بین المللی افزایش دهد.

رئیس جمهور لولا خاطرنشان کرد: ما می خواهیم بریکس یک نهاد چندجانبه باشد نه یک باشگاه انحصاری.

رئیس جمهور برزیل و سایر اعضای گروه بریکس بر ظرفیت های مهم بریکس آگاهند و به همین دلیل کشورهای عضو این گروه به عنوان یک ائتلاف فراقاره‌ای کوشیده‌اند چهارچوب جدیدی را برای اقتصاد و سیاست جهانی بنا کنند، چرا که کشورهای عضو در مجموع ۴۱ درصد جمعیت جهان، ۲۶درصد مساحت زمین در گستره 5‌قاره جهان، ۲۵ درصد تولید ناخالص جهانی و ۲۰ درصد تجارت جهانی را به خود اختصاص داده‌اند، همچنین مجموع جمعیت این گروه ۲.۸۸ میلیارد نفر و مساحت گستره جغرافیایی ۳۹.۷ میلیون متر مربع و تولید ناخالص این کشورها هم ۱۵.۸ هزار میلیارد دلار برآورد شده است.[5]

آفریقای جنوبی ماه گذشته اعلام کردکه بیش از40 کشوردیگربرای پیوستن به این سازمان ابرازعلاقه کرده اند.

در چند ماهی که از سال 2023 می‌گذرد، بیش از 40 کشور از جمله ایران، عربستان سعودی، امارات متحده عربی، آرژانتین، الجزایر، بولیوی، اندونزی، مصر، اتیوپی، کوبا، جمهوری دموکراتیک کنگو، کومور، گابن و قزاقستان اعلام کردند که خواهان عضویت در بریکس هستند که از آنها به عنوان بریکس‌ پلاس یاد می‌شود. پیشنهاد ایجاد بریکس پلاس برای اولین بار توسط شی جین پینگ در اجلاس سران این گروه در چین در سال ۲۰۲۲ مطرح شد تا مکانیزمی برای تقریب کشورها به این گروه قبل از اعطای عضویت کامل باشد.

این در حالی است که امانوئل مکرون، رئیس‌جمهور فرانسه نیز علاقه خود را به پیوستن در این اجلاس ابراز کرده بود، اما روسیه به دلیل اینکه فرانسه انگیزه خود را ابراز نکرده، با این امر مخالف است، چرا که از منظر او این راه نفوذ غرب یا حتی فرانسه بر مناسبات داخلی بریکس بوده و از این رو مکرون برای حضور در این اجلاس دعوت نشده است.[6]

رئیس جمهور پوتین در جلسه عمومی گفت که عملیات نظامی ویژه روسیه هدف پایان دادن به جنگ در اوکراین است که توسط تعدادی از کشورهای غربی و ماهواره های آنها آغاز شده است.

"روسیه تصمیم گرفته است از مردمی حمایت کند که برای فرهنگ، سنت‌ها، زبان و آینده‌شان می‌جنگند. اقدامات ما در اوکراین تنها یک دلیل دارد - پایان دادن به جنگی که غرب به راه انداخته است. پوتین از طریق لینک ویدئویی گفت: ماهواره های آنها( غربی ها) در اوکراین علیه مردم ساکن دونباس می باشد.

دونباس بخش شرقی اوکراین است که در آن درگیری مرگبار بین روس‌های قومی و ارتش اوکراین در سال 2014 آغاز شد.

و با فراخوان برای "نظم جهانی چند قطبی" تاکید کرد که آرزوی تعدادی از کشورهای غربی برای حفظ هژمونی خود در جهان است که "به بحران شدید در اوکراین منجر شده است."

شی روز سه‌شنبه در مجمع تجاری بریکس گفت که اقتصاد چین انعطاف‌پذیر است و اصول رشد بلندمدت آن بدون تغییر باقی مانده است.

او گفت: «اقتصاد چین دارای انعطاف‌پذیری قوی، پتانسیل فوق‌العاده و سرشار از زندگی بالایی است.

در یک جلسه توجیهی در حاشیه این اجلاس، دیپلمات ارشد چین در آفریقا بر چگونگی بهره برداری پکن از بازار آفریقا که پتانسیل بالایی دارد، تاکید کرد.

وو پنگ، مدیر کل اداره امور آفریقا در وزارت امور خارجه چین گفت: «ادغام آفریقا در حال افزایش است و بسیاری از کشورهای آفریقایی از چین در این خصوص یاری طلب کرده اند.

وی افزود: "مهم نیست در مورد اقتصاد جهانی یا اقتصاد چین چه اتفاقی بیفتد، روند نسبتا میان مدت یا بلندمدت این است که شرکت های چینی مایلند برای رفتن به آفریقا کمی ریسک کنند."

همه نگاه ها به سازمان اقتصادی امسال است که برای اولین بار از زمان شیوع کووید به صورت حضوری تشکیل جلسه می دهد.

تحلیلگران می گویند BRICS در حال حاضر از نظر نفوذ اقتصادی و با اعضای جدیدی مانند عربستان سعودی، ایران، نیجریه، اندونزی و بسیاری دیگر که انتظار می رود به آن بپیوندند، از G7 پیشی گرفته است.

برخی بر این باورند که طی پنج سال آینده، بریکس به طور بالقوه تنها نهاد جهانی خواهد بود که اقتصاد آن به دلیل اهمیت کشورهایی که درگیر هستند، اهمیت خواهد داشت.

برزیل، روسیه، هند، چین و آفریقای جنوبی در حال حاضر اقتصادهای مهمی هستند. اضافه شدن کشورهای دیگر، بازار بریکس را به یک تغییر دهنده بازی در سطح جهانی، از نظر جغرافیایی اقتصادی و ژئوپلیتیکی تبدیل خواهد کرد.

گزارش ها حاکی از آن است که در جریان نشست چهارشنبه رهبران بریکس پیشرفت قابل توجهی در زمینه گسترش بریکس حاصل شده است.

کارشناسان معتقدند دلایل متعددی وجود دارد که چرا بسیاری از کشورها علاقه خود را برای پیوستن به این بلوک نشان داده اند.

در صدر این لیست بدون شک جنگ در اوکراین است که نقش مهمی در تغییر در ژئوپلیتیک ایجاد کرده است. بسیاری از کشورها ماهیت قلدری غرب را دیده اند، به ویژه ایالات متحده و سایر اعضای ناتو که کشورهای دیگر را برای پیوستن به جنگ و جانبداری تحت فشار قرار می دهند. چیزی که تماشای آن برای جامعه جهانی چندان خوشایند نیست.

روش و افول هژمونی ایالات متحده در 30 سال گذشته بسیاری از کشورها را به جستجوی سازمان‌های چندجانبه جایگزین برای تجارت منصفانه و عملکرد بازار جذب کرده است.

رویه‌های اقتصادی منصفانه کشورهای بریکس در مناطق مختلف خود، حتی اگر دیدگاه‌های سیاسی آن‌ها به همه چیز چشم‌پوشی نداشته باشد، باعث موفقیت این سازمان شده است.

کرسی چرخشی سالانه اتحادیه سال آینده شاهد اجلاس سران بریکس به میزبانی روسیه در شهر جنوب غربی کازان خواهد بود، جایی که این کشور به دنبال تقویت نقش و اقتدار بلوک تحت ریاست خود خواهد بود.

همین امر را می توان در مورد سایر بلوک های بین المللی مانند سازمان همکاری شانگهای نیز گفت.[7]

پایگاه خبری آمریکایی یواس نیوز نیز اهداف اجلاس سران بریکس را بهبود روابط اقتصادی و چگونگی افزایش جذب پول و وام‌دهی با ارزهای محلی در «بانک توسعه جدید» که به نوعی بانک بریکس به شمار می‌آید، عنوان کرده است.

ایران رسما برای پیوستن به بریکس دعوت شد

سیریل رامافوزا، رئیس جمهور آفریقای جنوبی اعلام کرد که بریکس با پذیرش ایران، آرژانتین، مصر، اتیوپی، امارات و عربستان سعودی به عنوان اعضای جدید موافقت کرده است.

رامافوزا در این نشست‌ گفت که بریکس به "اجماع در مرحله اول این روند توسعه" رسیده است و از شش کشور مذکور دعوت کرده است که از اول ژانویه 2024 به اعضای جدید تبدیل شوند.

وی عضویت رهبر معظم انقلاب اسلامی را به حضرت آیت‌الله خامنه‌ای تبریک گفت.

جمشیدی در صفحه اجتماعی ایکس موسوم به توئیتر نوشت: تبریک به رهبر انقلاب اسلامی و ملت بزرگ ایران.

شی جین پینگ، رئیس جمهور چین گفت که گسترش بریکس انگیزه جدیدی به مکانیسم همکاری این گروه خواهد داد.

شی در این اجلاس گفت که این توسعه نشان دهنده عزم بریکس برای اتحاد و همکاری است.

او گفت: «این گسترش عضویت تاریخی است. این گسترش همچنین نقطه شروع جدیدی برای همکاری بریکس است. این امر به مکانیسم همکاری بریکس نیرو می بخشد و نیروی صلح و توسعه جهانی را بیشتر تقویت می کند.

ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه که از طریق لینک ویدیویی در کنفرانس خبری پایانی این اجلاس سه روزه صحبت می‌کرد، از همتای آفریقای جنوبی خود برای مدیریت این اجلاس و تلاش‌هایش برای گسترش این اتحادیه تشکر کرد.

ایران در میان ده‌ها کشوری بود که به دنبال عضویت در بریکس بوده و درخواست رسمی برای پیوستن به این بلوک اقتصادی را نیز در نشست سال گذشته ارائه کرده بود که چین و روسیه به استقبال آن رفتند.[8]

عضویت ایران در بریکس را یک «تحول تاریخی» و «موفقیت راهبردی» برای سیاست خارجی جمهوری اسلامی باید قلمداد نمود. به اعتقاد کارشناسان، حضور رسمی ایران در این سازمان نقطه عطف بزرگی در روابط تجاری کشورهای بریکس خواهد بود.[9]

به اعتقاد و گفته رییس جمهوررییسی؛ بریکس» به عنوان نهادی پیشرو و متشکل از اقتصاد‌های بزرگ نوظهور توانسته است با ارائه الگو‌ها و ابتکارات مناسب، روند‌های جدیدی را در جهان شکل دهد.[10]

در هرحال ورود ایران را در جمع کشورهای عضو بریکس باید مغتنم شمرد و بدانیم که این ورود از منظر سیاسی دارای اهمیت است و آثار داخلی ، بین المللی و منطقه ای آن بطور قطع راهگشا و گره گشا خواهد بود و فرصت هایی را از ابعاد سیاسی و اقتصادی و حتی امنیتی در اختیار ایران قرار خواهد داد تا از چرخه اقتصاد غرب به ویژه سلطه و هژمونی دلار و تحریم های ضدحقوق بشری آمریکا رهایی یابد. از منظر کارشناسان در واقع بریکس این امکان را به ایران می‌دهد که اقتصاد خود را با کشورهای نوظهور در اقتصاد، متحول و پویا کند، لذا کریدور روسیه، ایران و هند اولین قدم برای پیوستن ایران به کشور‌های گروه بریکس است. و اکنون که ایران رسما از سوی اعضای بریکس پذیرفته شده و رسما از اول ژانویه 2024 بریکسی خواهد شد، مسلما آینده اقتصادی خوبی برای ایران متصور و قابل انتظار است.

و جان کلام این که، با عزم کشورهای عضو بریکس، جهان به سمت چند قطبی خیز برداشته تا در نظم نوین جهانی، پایان جهان تک قطبی را به رهبری آمریکا اعلام نماید و قطعا این مهم با همگرایی فزاینده کشور‌های گروه بریکس اتفاق خواهد افتاد و در تحقق آن نباید شک نمود.

جمعه: 3 / 06 / 1402- 8 صفر 1445- 25 آگوست 2023

[1] -«بریکس» شورایی برآمده از مشارکت 5‌کشور چین، روسیه، هند، برزیل و آفریقای‌جنوبی است که در دهه‌های اخیر نامشان در بحبوحه رقابت اقتصادهای نوظهور بر سر زبان‌ها افتاد. ایده اولیه احداث این گروه به‌واسطه بروز تحولاتی شکل گرفت که پیش از آن در روند تقابل کشورهای غیر غربی با کشورهای بزرگ بلوک غرب به وجود آمده بود؛ مواجهه‌ای که عزم این دسته از کشورهای خارج از بلوک غرب را جزم کرد تا با به‌وجود آوردن نهادی مستقل و بین‌المللی، منافع و مطلبات اقتصادی و سیاسی خود را فارغ از رویکرد یکجانبه گرایانه امریکا و همپیمانان اروپایی‌اش دنبال کنند. همان گونه که در سطور پیشین بیان شد اعضای مؤسس بریکس برزیل، روسیه، هند و چین هستند که با عضویت آفریقای جنوبی در سال 2010، گروه به نام بریکس (BRICS) شناخته شد. هدف اصلی از تشکیل این سازمان به چالش کشاندن نظم جهانی تحت سلطه امریکا و متحدان غربی آن بود که اکنون با توجه به نشانه‌های افول و زوال نظم بین‌المللی تک قطبی امریکا، کشورهای زیادی برای الحاق اشتیاق نشان داده‌اند.نارضایتی از توزیع واکسن کووید-19 و احتکار آن توسط قدرت‌های غربی، اثرات امنیتی اقتصادی جنگ اوکراین، همچنین اهرم یکجانبه تحریم و فشار علیه دولت‌ها نیز کاتالیزور مناسبی را برای عضویت سایر کشورها فراهم کرد. اهمیت بریکس از این جهت است که آنها با هم بیش از 40 درصد از جمعیت جهان و یک چهارم اقتصاد جهانی را تشکیل داده و همچنین بخشی از گروه 20 (G20) - اقتصادهای بزرگ - هستند. فعالیت این بلوک بر اساس اجماع بین اعضا بوده و بر همکاری‌های اقتصادی و افزایش تجارت و توسعه چندجانبه تمرکز دارد.

[2] - ولادیمیر پوتین، رئیس جمهور روسیه، به دلیل صدور حکم بازداشت از سوی دادگاه کیفری بین المللی، تنها از طریق ویدئو در مذاکرات شرکت خواهد کرد.

[3] - لازم است یادآوری شود که سیریل رامافوسا، رئیس‌جمهور آفریقای جنوبی، در سخنرانی خود پیش از این نشست اظهار داشته: «بریکسِ توسعه‌یافته، گروهی از کشورها با نظام‌های سیاسی متفاوت را نمایندگی خواهد کرد که تمایل واحدی برای داشتن یک نظم جهانی متعادل‌تر دارند». و یا «سرگئی لاوروف» وزیر امور خارجه روسیه با انشتارمقاله‌ای درمجله «اوبونتو» آفریقای جنوبی نوشت که بریکس روند تبدیل شدن به یکی از ستون‌های نظم نوین جهانی را آغاز کرده است. روسیه به طور مداوم در مسیر توسعه تعامل بریکس با دیگر کشورها همکاری می‌کند. به ویژه، یکی از اولویت‌های آفریقای جنوبی به عنوان ریاست فعلی بریکس تقویت همکاری با کشورهای آفریقایی است. روسیه نیز کاملاً با این رویکرد موافق است.

[4] - تحلیل گران معتقدند از آنجا كه بريكس آينده‌دارترين گروه براي بازارهاي نوظهور بوده، چين به عنوان بازيگري كه دست برتر را در آن دارد، نه تنها از افزايش ميزان اعضاي بريكس حمايت مي‌كند، بلكه قصد دارد اين بلوك مهم بين‌المللي را به عنوان كارتي در برابر غرب و به خصوص امريكا مورد بهره‌برداري قرار دهد. در واقع از منظر پكن، هيچ بلوك ديگري فعلا وجود ندارد تا وزنه تعادل در مقابل جي 7 باشد؛ زيرا پيمان شانگهاي بيش از حد اوراسيايي بوده و گروه 20 نيز به‌طور ملموس تحت سلطه غرب قرار دارد. از اين‌رو تشكيل خانواده بزرگ بريكس از سوي چين در حالي به ‌شدت پيگيري مي‌شود كه سهم اين كشور از توليد بريكس در سال 2001 از 47 درصد به 70 درصد رسيده و به‌طور كلي 69 درصد از تعاملات تجاري و اقتصادي درون گروهي بريكس را به خود اختصاص داده است. ( ستاری؛ محمدرضا. بريكس؛ از اتحاد اقتصادي تا اختلاف سياسي. اعتماد: سه شنبه 31 مرداد ماه 1402- شماره 5562)

[5] -یوسفی؛ فائزه سادات. بریکس، تهدیدی برای جهان امریکایی. ایران: سه شنبه 31 مرداد ماه 1402- شماره 8262 .

[6] - یوسفی؛ فائزه سادات. بریکس، تهدیدی برای جهان امریکایی. ایران: سه شنبه 31 مرداد ماه 1402- شماره 8262 .

7 – Karbalaei. Ali. ‘De-dollarization’, expansion and ‘cold war’ dominate BRICS meeting. Translator: Asadollah Afshar. Tehran Times (TT ). August 23, 2023 - 22:14

[8] - در حال حاضر ۱۹ کشور تقاضای عضویت در گروه بریکس را مطرح کرده‌اند و جمهوری اسلامی جزو اولین کشورهایی بوده که تقاضای عضویت را مطرح کرده است.

[9] - در همین چهارچوب، حسین امیرعبداللهیان در نشست دو هفته پیش در تهران، اهمیت ژئوپلیتیک کشورمان به نسبت دیگر کشورهای عضو را یادآور شد و از آغاز شراکت ایران و بریکس در برخی حوزه‌ها از جمله در کریدور شمال - جنوب خبر داد. وی در این رابطه گفته است: «همکاری‌های ایران و چین برای اتصال چین به خلیج‌فارس، دریای عمان و اقیانوس هند نیز عملاً چین و هند را به عنوان دو بنیانگذار بریکس به هم متصل می‌کند و از طریق حمل و نقل ترکیبی می‌تواند چین را به آفریقای جنوبی و حتی برزیل متصل کند.» در سال ۱۹۹۷ روزنامه اکونومیک تایمز هند گزارش داد که دولت‌های هند و روسیه برای تسهیل و تسریع اجرای طرح ایجاد کریدور بین‌المللی شمال به جنوب از طریق ایران یک تفاهمنامه همکاری امضا کرده‌اند. در واقع، پروژه‌های کمربند و جاده در منطقه اوراسیا، اروپا را از طریق کشورهای آسیای مرکزی و روسیه به چین متصل می‌کند و به پکن امکان دسترسی به منابع اوراسیا را می‌دهد، پکن نیز برنامه‌هایی برای اتصال ترکیه و ایران از طریق جاده و کمربند دارد. اگر این طرح‌ها به پایان برسند، به جرات می‌توان گفت ایران از بن‌بست اقتصادی خارج و تبدیل به شاهراه‌های اقتصادی در جهان می‌شود و دیگر کنار گذاشتن اقتصاد ایران در این ترانزیت سنگین اقتصادی دشوار و غیرممکن خواهد بود.

[10] - گروه بریکس اکنون مورد توجه مراکز مطالعاتی غرب واقع شده و نسبت به عواقب آن هشدار داده‌اند. هراس غرب نیز به همین دلیل است که بلوک شدن قدرت‌ها برای کسب منافع اقتصادی در بستر رویارویی با غرب زمینه ساز ایجاد یک وزنه تعیین کننده سیاسی منفک از غرب خواهد شد. علاوه بر آن یکی از تهدیداتی که امریکا با آن مواجه است، ناکارآیی تحریم‌ها به عنوان اولین و در دسترس‌ترین ابزار فشار بر دولت‌ها است. اگر تحریم‌ها اثر واقعی خود را از دست بدهند، ابزارهای فشار امریکا را ناکارآمد جلوه داده و ویژگی تصمیم‌گیری امریکا در جهان را دچار خدشه کرده و دایره اراده جهانی آن را در منظر عمومی کوچک می‌کنند.